Alcantarea

*Alcantarea*
	; Alcantarea imperialis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	bromeliowate
Rodzaj	Alcantarea
	Nazwa systematyczna
	Alcantarea (E. Morren ex Mez) Harms; Notizbl. Bot. Gart. Berlin-Dahlem 10: 802. 30 Dec 1929
	Typ nomenklatoryczny
	A. regina (Vellozo) Harms
Synonimy
	Vriesea subg. Alcantarea E. Morren ex Mez in Martius;
	Vriesea subg. Alcantarea E. Morren ex Mez in Martius;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Alcantarea – rodzaj roślin z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Obejmuje ok. 30^[4]–40^[5] gatunków. Rośliny te występują we wschodniej Brazylii^[4]^[5] (stany: Bahia Espírito Santo, Minas Gerais, Rio de Janeiro i São Paulo)^[6]. Zasiedlają zwykle otwarte siedliska – są światłolubnymi bylinami^[7]. Rosną zwykle na skałach gnejsowo-granitowych^[6] tworzących wychodnie skalne wśród niżowych i górskich lasów^[7], ale także na skałach kwarcytowych w obrębie formacji trawiastych oraz w naskalnych zbiorowiskach roślinnych w paśmie Serra do Espinhaço. W wielu siedliskach rośliny z tego rodzaju dominują lub są jedynymi je zasiedlającymi (np. ściany skalne). Ich kwiaty zapylane są przez nietoperze. Wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne i w naturze szereg z nich jest zagrożonych z powodu nadmiernego pozyskania i utraty siedlisk. Uprawa tych roślin w obrębie miast stała się przedmiotem debaty w Brazylii w kontekście ryzyka epidemicznego – w wodzie gromadzącej się w nasadach liści tych roślin mnożą się komary roznoszące dengę^[6].

Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia brazylijskiego cesarza Piotra II (port. Dom Pedro de Alcântara)^[8].

Morfologia

Zbiorniki na wodę w nasadach liści A. vinicolor

Pokrój: Rośliny zielne zwykle o okazałych rozetach liściowych^[7]. W czasie kwitnienia największe gatunki osiągają do 5 m wysokości, ale do rodzaju należą też niższe rośliny^[6] osiągające do 0,4 m wysokości^[8]. Łodyga krótka i niepozorna lub tęga, okryta liśćmi^[8].

Liście: Skrętoległe, zwykle duże, całobrzegie, zebrane w przyziemną rozetę^[7]. Nasady liści tworzą zbiorniki na wodę (u największych roślin pojemność przechowywanej wody sięga 45 l)^[6].

Kwiaty: Zebrane w kwiatostany złożone, wiechowate, ułożone zwykle dwurzędowo. Kwiaty są obupłciowe. Listki okwiatu równowąskie, zwykle ponad 10 razy dłuższe niż szersze^[7], zwykle skręcone spiralnie^[6], żółte, rzadziej białawe^[8], szybko więdną i odpadają. Listki te są wolne, u nasady zwykle z drobnymi łuskami od wewnątrz. Pręciki i szyjka słupka wystają z kwiatu. Zalążnia półdolna^[7].

Owoce: Jajowate^[8] torebki podzielone przegrodami^[7]^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny bromeliowatych Bromeliaceae, a w jej obrębie z podrodziny Tillandsioideae Harms (1930) i plemienia Vrieseeae^[9]^[7]. Rodzaj jest blisko spokrewniony z rodzajem frizea Vriesea, do którego był włączany jako podrodzaj^[6].

Wykaz gatunków^[5]

Alcantarea abacta Versieux
Alcantarea acuminatifolia Leme
Alcantarea aurantiaca Versieux
Alcantarea australiana Versieux & Smythe
Alcantarea benzingii Leme
Alcantarea brasiliana (L.B.Sm.) J.R.Grant
Alcantarea burle-marxii (Leme) J.R.Grant
Alcantarea cerosa Leme, A.P.Fontana & O.B.C.Ribeiro
Alcantarea compacta Leme & O.B.C.Ribeiro
Alcantarea distractila Leme & C.C.Paula
Alcantarea duarteana (L.B.Sm.) J.R.Grant
Alcantarea extensa (L.B.Sm.) J.R.Grant
Alcantarea farneyi (Martinelli & And.Costa) J.R.Grant
Alcantarea galactea Coser & Versieux
Alcantarea geniculata (Wawra) J.R.Grant
Alcantarea glaucifolia Leme & L.Kollmann
Alcantarea heloisae J.R.Grant
Alcantarea imperialis (Carrière) Harms
Alcantarea lanceopetala Leme
Alcantarea longibracteata Leme & Fraga
Alcantarea lurida Leme
Alcantarea martinellii Versieux & Wand.
Alcantarea mucilaginosa Leme
Alcantarea nahoumii (Leme) J.R.Grant
Alcantarea nana Leme
Alcantarea nevaresii Leme
Alcantarea nigripetala Leme & L.Kollmann
Alcantarea occulta Leme
Alcantarea odorata (Leme) J.R.Grant
Alcantarea pataxoana Versieux
Alcantarea patriae Versieux & Wand.
Alcantarea recurvifolia Leme
Alcantarea regina (Vell.) Harms
Alcantarea roberto-kautskyi Leme
Alcantarea simplicisticha Leme & A.P.Fontana
Alcantarea tortuosa Versieux & Wand.
Alcantarea trepida Versieux & Wand.
Alcantarea turgida Versieux & Wand.
Alcantarea vasconcelosiana Leme
Alcantarea vinicolor (E.Pereira & Reitz) J.R.Grant

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Poales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-07-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Alcantarea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-07-06].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 27, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Alcantarea (É.Morren ex Mez) Harms. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-07-06].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Leonardo M. Versieux, Thelma Barbará, Maria das Graças Lapa Wanderley, Alice Calvente, Michael F. Fay, Christian Lexer. Molecular phylogenetics of the Brazilian giant bromeliads (Alcantarea, Bromeliaceae): implications for morphological evolution and biogeography. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 64, 1, s. 177-189, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2012.03.015.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 91. ISBN 978-3-642-08378-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Leonardo M. Versieux, Maria das Gracas Lapa Wanderley. Flora da Bahia: Bromeliaceae – Alcantarea. „Sitientibus Série Ciências Biologicas”. 10, 1, s. 147 - 151, 2222.
↑ Genus: Alcantarea (É. Morren ex Mez) Harms. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-07-06].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Poales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-07-06] (ang.).

[ing-3] Alcantarea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-07-06].

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 27, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[kew-5] Alcantarea (É.Morren ex Mez) Harms. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-07-06].

[leo-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Leonardo M. Versieux, Thelma Barbará, Maria das Graças Lapa Wanderley, Alice Calvente, Michael F. Fay, Christian Lexer. Molecular phylogenetics of the Brazilian giant bromeliads (Alcantarea, Bromeliaceae): implications for morphological evolution and biogeography. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 64, 1, s. 177-189, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2012.03.015.

[kubitzki-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 91. ISBN 978-3-642-08378-5.

[vers-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Leonardo M. Versieux, Maria das Gracas Lapa Wanderley. Flora da Bahia: Bromeliaceae – Alcantarea. „Sitientibus Série Ciências Biologicas”. 10, 1, s. 147 - 151, 2222.

[grin-9] Genus: Alcantarea (É. Morren ex Mez) Harms. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-07-06].

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[8]

[9]