Al-Kadir
Abu'l-Abbas Ahmad ibn Iszak (arab. أبو العباس أحمد بن إسحاق), znany bardziej pod królewskim tytułem Al-Kadir (arab. القادر بالله, al-Qādir bi'llāh, "Uczyniony potężnym przez Boga"; ur. 28 września 947 w Bagdadzie, zm. 29 listopada 1031 tamże) – dwudziesty piąty kalif dynastii Abbasydów.
| kalif | |
| Okres |
od 22 listopada 991 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
28 września 947 |
| Data i miejsce śmierci |
29 listopada 1031 |
| Ojciec | |
| Matka |
Tammani lub Dimna |
| Dzieci |
Al-Ghalib, Al-Ka’im, Abu al-Kasim, Fatima |
| Moneta | |
 Złoty dinar Mahmuda z Ghazny, który cytuje Al-Kadira jako kalifa | |
Życiorys
edytujAbu'l-Abbas Ahmad urodził się 28 września 947 roku w Bagdadzie[1]. Jego ojcem był syn osiemnastego kalifa Al-Muktadira, książę Iszak[2]. Matką Abu'l-Abbasa Ahmada była niewolnica i konkubina Tammani lub Dimna[3][1].
Jako książę Abbasydów, Ahmad otrzymał dobre wykształcenie[1]. Ahmad miał przyrodnią siostrę, Aminę. To właśnie z nią pokłócił się o spadek. Doniosła na niego ich wspólnemu kuzynowi, kalifowi At-Ta’iowi, jakoby planował zastąpić go na stanowisku kalifa. Ahmad chcąc uniknąć schwytania ukrywał się przez około trzy lata w pobliżu Basry[1][4].
22 listopada 991 roku doszło do pojmania At-Ta’ia w trakcie zaplanowanej audiencji przez ludzi Baha al-Daula, ówczesnego emira Iraku. Podczas gdy pałac kalifa został splądrowany, kalif został owinięty w szatę i przyprowadzony do rezydencji emira, gdzie został aresztowany[5][4]. Powodem emira do obalenia kalifa była utrata pieniędzy na opłacenie armii[5][6][7]. Tego samego dnia Al-Kadir został mianowany jego następcą[4][8].
At-Ta’i pozostał aresztowany do września 992 roku, kiedy pozwolono mu przenieść się do pałacu kalifa. Pomimo wcześniejszych różnic, Al-Kadir traktował go dobrze[5]. W odróżnieniu od poprzednich kalifów, At-Ta’i nie został oślepiony i był traktowany, jak traktowano panującego kalifa[9].
Śmierć i sukcesja
edytujNajstarszy syn Al-Kadira, Al-Ghalib zmarł w 1019 roku[10]. Z tego powodu Al-Kadir mianował swoim następcą swojego młodszego syna Abu Dża’fara, przyszłego Al-Ka’ima. Decyzję podjął całkowicie niezależnie od władców Bujidów[11]. Al-Kadir zmarł po chorobie 29 listopada 1031 roku. Początkowo został pochowany w pałacu kalifatu, ale w następnym roku został uroczyście przeniesiony do Al-Rusafa, rodzinnego mauzoleum, które mogło być tym samym, które zbudował jego ojciec, gdzie pochowani zostali również jego rodzice[12].
Życie prywatne
edytujAl-Kadir dorobił się czówrki dzieci. Jego najstarszym dzieckiem był syn Al-Ghalib, który zmarł w 1019 roku. Drugim dzieckiem kalifa był syn Al-Ka’im. Trzecim dzieckiem Al-Kadira był Abu al-Kasim[3]. Miał on również córkę imienim Fatima[3], która zmarł w 1056 roku[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Küçükaşcı 2001 ↓, s. 127.
- ↑ Sourdel 1978 ↓, s. 378.
- ↑ a b c Busse 2004 ↓, s. 201.
- ↑ a b c Busse 2004 ↓, s. 69.
- ↑ a b c Zetterstéen i Bosworth 2000 ↓, s. 25, 115.
- ↑ Demircan 2010 ↓, s. 447.
- ↑ Busse 2004 ↓, s. 69, 304.
- ↑ Zetterstéen i Bosworth 2000 ↓, s. 115.
- ↑ Busse 2004 ↓, s. 157-159.
- ↑ Busse 2004 ↓, s. 154.
- ↑ Busse 2004 ↓, s. 72.
- ↑ Busse 2004 ↓, s. 200-201.
- ↑ Louis Massignon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj, Mystic and Martyr of Islam. T. 2: The Survival of Al-Hallaj. Princeton University Press, s. 142, seria: Bollingen Series. ISBN 978-0-691-65721-9. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Heribert Busse: Chalif und Grosskönig - Die Buyiden im Irak (945-1055). Würzburg: Ergon Verlag. ISBN 3-89913-005-7. [dostęp 2024-11-28]. (niem.).
- Tâi'-Lillâh. W: Adnan Demircan: TDV Encyclopedia of Islam. T. 39: Şeri̇f Paşa – Tanzanya. Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies, 2010, s. 447-448. ISBN 978-975-389-632-0. (tur.).
- Mustafa Sabri Küçükaşcı: Kādir-Billâh. W: TDV Encyclopedia of Islam, Vol. 24 (Kāânî-i Şîrâzî – Kastamonu). Istambuł: Turkiye Diyanet Foundation, 2001, s. 127-128. ISBN 978-975-389-451-7. (tur.).
- Dominique Sourdel: al-Ḳādir Bi'llāh. W: Emeri van Donzel, Bernard Lewis, Charles Pellat, Clifford Edmund Bosworth: The Encyclopaedia of Islam, Second Edition. T. IV: Iran–Kha. Lejda: Brill, s. 378-379. DOI: 10.1163/1573-3912_islam_SIM_3761. OCLC 758278456. (ang.).
- Karl Vilhelm Zetterstéen, Clifford Edmund Bosworth: al-Ṭāʾiʿ Li-Amr Allāh. W: Clifford Edmund Bosworth, Emeri van Donzel, Wolfhart Heinrichs, Charles Pellat: Encyclopaedia of Islam. Wyd. 2. T. 10: T–U. Leiden: E.J. Brill, 2000, s. 115. DOI: 10.1163/1573-3912_islam_SIM_7323. ISBN 978-90-04-11211-7. (ang.).