Aktyw

Aktyw (łac. activus – czynny) – określenie odnoszące się do członków danej organizacji, wykazujących się największą aktywnością.

W okresie PRL termin ten stosowano w nowomowie politycznej w następujących znaczeniach:

• Aktyw partyjny (zakładu pracy, gminy, województwa) to (formalnie wybieralni) członkowie władz PZPR wszelkich szczebli, poczynając od organizatorów grup partyjnych, na I sekretarzu odpowiedniego Komitetu kończąc; szczególną rolę miał tu aktyw centralny, do którego zaliczano – decyzją odpowiednich władz PZPR nie tylko etatowych działaczy partyjnych, ale także różnych wolontariuszy, na przykład wykładowców partyjnych oraz różne, wybitne niekiedy osoby, których obecność w tym gronie miała grono to nobilitować w oczach opinii publicznej.

• Aktyw bez określenia partyjny to członkowie władz PZPR, stronnictw politycznych SD i ZSL, szczególnie zaś związków zawodowych, a także takich organizacji, jak na przykład TPPR. W zakładach pracy organizowano narady aktywu, w których – poza wymienionymi – brały udział niekiedy i inne osoby, indywidualnie zapraszane przez organizatorów; z reguły była to dyrekcja w porozumieniu (zazwyczaj: pod dyktando) z egzekutywą PZPR.

• Aktyw robotniczy to szczególny termin; rodzaj eufemizmu, określającego powoływane do życia – na ogół ad hoc – swego rodzaju bojówki partyjne, używane do rozpędzania protestów, które w intencji władz PRL miały być uznane za inteligenckie. „Aktyw robotniczy” pacyfikował na przykład młodzież studencką w okresie marca 1968. W jego skład wchodzili pracownicy fizyczni dużych zakładów pracy, będący zwykle równocześnie członkami ORMO, zakładowymi aktywistami PZPR, członkami Ochotniczej Straży Wydziałowej itd, często otrzymujący za każdą akcję wynagrodzenie. Niejednokrotnie grupy robotników były wspierane przez żołnierzy LWP ubranych po cywilnemu. Osoby biorące udział w takich akcjach, bądź z pobudek ekonomicznych bądź finansowych, były często poddawane ostracyzmowi w swoich zakładach pracy.