Adolf Berger
Adolf Berger (ur. 1 marca 1882 we Lwowie[1], zm. 8 kwietnia 1962 w Nowym Jorku[1]) – polski prawnik pochodzenia żydowskiego[2], historyk prawa, specjalista w zakresie prawa rzymskiego, papirolog.
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| doktor obojga praw | |
| Specjalność: prawo rzymskie | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Uczelnia | |
| Stanowisko | |
| Okres zatrudn. |
1914–1917 |
| Uczelnia | |
| Stanowisko |
wykładowca |
| Okres zatrudn. |
1942–1957 |
Życiorys
edytujUkończył gimnazjum klasyczne[3] i studia we Lwowie[1] na Uniwersytecie Franciszkańskim[3]. Uzyskał stopień doktora obojga praw w 1907 roku sub summis auspiciis Imperatoris[3], tzn. cesarz był reprezentowany przez urzędnika, który wręczył Bergerowi pierścień z brylantem z monogramem Franciszka Józefa[3] jako podarunek od władcy[1]. Następnie dzięki stypendium austriackiego ministerstwa edukacji[3] studiował na Uniwersytecie w Berlinie u Bernharda Küblera[3] i Paula M. Meyera w latach 1908–1909[1]. Pomimo jego znaczących osiągnięć naukowych uniwersytet berliński nie był zainteresowany zatrudnieniem go[4]. W 1914 roku przyjęto go jako libero docente[5] na Wydziale Prawa Uniwersytetu Rzymskiego; jego wykład inauguracyjny odbył się 21 listopada tegoż roku[4]. Na skutek napięć politycznych podczas I wojny światowej pomiędzy Włochami a Austro-Węgrami[6] Adolf Berger jako obywatel austriacki został zmuszony do opuszczenia Rzymu; w latach 1917–1918 służył w Armii Austro-Węgier[7]. Po wojnie pracował od 1919 do 1938 roku jako sekretarz i radca prawny w konsulacie w Wiedniu[8] (zob. Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wiedniu)[7]. Poświęcał wolny czas na pracę naukową poświęconą prawu rzymskiemu[7]. Poślubił austiacką śpiewaczkę Malvę Sereny[9] 12 lipca 1938 roku[8] (zmarła na atak serca w 1959 roku we Włoszech[10]). Z uwagi na dojście nazistów do władzy w Austrii wyjechał z żoną z Wiednia do Paryża, następnie mieszkał w Tuluzie i Nicei[9]. Bezskutecznie starał się o zatrudnienie na Uniwersytecie Edynburskim[11]. Podczas II wojny światowej nadal zajmował się pracą naukową[9]. Zostawił swoją cenną biblioteczkę w Paryżu[12] i dotarł z żoną 20 lutego 1942 roku do Stanów Zjednoczonych[13]. Od 1942 roku[14] wykładał prawo rzymskie, papirologię grecką oraz Cesarstwa Bizantyńskiego w języku francuskim w École libre des hautes études w Nowym Jorku do 1957 roku, ale pozostał dożywotnim członkiem wydziału prawa tejże uczelni[13]. Został przyjęty do City College of New York jako profesor wizytujący, gdzie wykładał prawo rzymskie do końca życia[13]. Zmarł we śnie na niewydolność serca[15].
Był członkiem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce, członkiem zagranicznym Narodowej Akademii Rysiów-Ostrowidzów w Rzymie[15]. Działał na rzecz lokalnej społeczności żydowskiej w USA[16].
Dorobek naukowy
edytujAdolf Berger doskonale znał łacinę i grekę, prowadził badania papirologiczne[17]. Poza pisaniem własnych prac prawniczych redagował także recenzje i teksty krytyczne[18]. Jego prace były doceniane przez polskich i zagranicznych specjalistów od prawa rzymskiego[7]. Pod koniec życia tłumaczył Les Juifs dans l'Empire romain: leur condition juridique, économique et sociale Jeana Justera[10].
Wybrane publikacje
edytuj- Dotis dictio w prawie rzymskim (w: „Memoires de L'academie des Sciences de Cracovie”, 1909)[1] – pierwsza monografia na ten temat w historii[19]
- Die Strafklauseln in den Papyrusur- kunden: Ein Beitrag zum grako-ägyptischen Obligationenrecht (1911)[17]
- Zur Entwicklungsgeschichte der Teilungsklagen im klassischen römischen Recht (1912)[17]
- hasła do Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft (1911–1939)[20]
- Fontes iuris Romani anteiustiniani (tom I, 1941)[9]
- 19 haseł do Oxford Classical Dictionary (podczas II wojny światowej)[13]
- Encyclopedic Dictionary of Roman Law (1953)[21]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Fryde 1962 ↓, s. 3.
- ↑ Jońca 2011 ↓, s. 117.
- ↑ a b c d e f Jońca 2011 ↓, s. 119.
- ↑ a b Fryde 1962 ↓, s. 6.
- ↑ Jońca 2011 ↓, s. 120.
- ↑ Fryde 1962 ↓, s. 7.
- ↑ a b c d Fryde 1962 ↓, s. 8.
- ↑ a b Jońca 2011 ↓, s. 121.
- ↑ a b c d Fryde 1962 ↓, s. 10.
- ↑ a b Fryde 1962 ↓, s. 14.
- ↑ Jońca 2011 ↓, s. 122.
- ↑ Jońca 2011 ↓, s. 124.
- ↑ a b c d Fryde 1962 ↓, s. 11.
- ↑ Jońca 2011 ↓, s. 133.
- ↑ a b Fryde 1962 ↓, s. 15.
- ↑ Jońca 2011 ↓, s. 135.
- ↑ a b c Fryde 1962 ↓, s. 4.
- ↑ Fryde 1962 ↓, s. 5.
- ↑ Fryde 1962 ↓, s. 3–4.
- ↑ Fryde 1962 ↓, s. 9.
- ↑ Fryde 1962 ↓, s. 12.
Bibliografia
edytuj- Matthew M. Fryde, Adolf Berger 1882-1962, „The Polish Review”, 7 (3), 1962, ISSN 0032-2970, JSTOR: 25776413 [dostęp 2023-03-28] (ang.).
- Maciej Jońca. "Przyjazny cudzoziemiec": ucieczka i długa droga Adolfa Bergera do Stanów Zjednoczonych (1938-1942). „Zeszyty Prawnicze”. 11 (1), 2011. ISSN 2353-8139.
- Pierangelo Buongiorno, «Collaboratori ebrei di Salvatore Riccobono», in A. Gallo (Ed.) Ordinamento giuridico, mondo universitario e scienza antichistica di fronte alla normativa razziale (1938-1945), Palermo 2022, pp. 159–196.