Adelajda Heska

Adelajda Heska (ur. ok. 1324, zm. po 25 maja 1371) – żona Kazimierza III Wielkiego, królowa Polski. Córka landgrafa Hesji – Henryka II Żelaznego i Elżbiety z dynastii Wettynów.

Adelajda Heska

Portret Adelajdy Heskiej autorstwa Jana Matejki (1865)
Królowa Polski
Okres	od 29 września 1341 do de facto 25 lutego 1365 / de iure 5 listopada 1370
Jako żona	Kazimierza Wielkiego
Koronacja	29 września 1341
Poprzedniczka	Aldona Anna Giedyminówna
Następczyni	Jadwiga żagańska
Dane biograficzne
Dynastia	Heska
Data urodzenia	ok. 1324
Data śmierci	po 25 maja 1371
Ojciec	Henryk II Żelazny
Matka	Elżbieta
Mąż	Kazimierz III Wielki

Życiorys

29 września 1341 w Poznaniu miał miejsce ślub siedemnastolatki Adelajdy z królem Polski, Kazimierzem III Wielkim (starszym od niej o 14 lat). Koronacja nowej monarchini odbyła się tego samego dnia. Posag księżniczki heskiej nie był duży (2 tysiące kóp groszy praskich, których król Kazimierz nigdy nie otrzymał), natomiast Adelajda otrzymała znaczne wiano: ziemię sandomierską z zamkiem, a po pokładzinach klejnoty i inne kosztowności z wielką oprawą. Niedługo po ślubie małżeństwo zaczęło się rozpadać z powodu zdrad Kazimierza i braku potomstwa (separacja od 1356). Królową osadzono na zamku w Żarnowcu nad Pilicą. Nieszczęśliwa Adelajda okazała się być bardzo cierpliwa: I chociaż zaopatrywano ją należycie i hojnie we wszystko, czego potrzebowała, zbrzydziwszy sobie jednak swoje bolesne poniżenie, które znosiła prawie piętnaście lat, nie mogąc ścierpieć tego, że ona jest w pogardzie, a ladacznice są zdecydowanie przekładane nad jej czyste, uczciwe łoże, listownie i przez posłów usilnie prosiła swego ojca, landgrafa heskiego Henryka – żył bowiem dotąd – żeby ją wyrwał z hańby i poniżenia i zabrał do domu ojcowskiego, by ku swemu ciężkiemu poniżeniu nie musiała oglądać wystawnej elegancji nierządnic. Było bowiem rzeczą wiadomą, że jej mąż, król polski Kazimierz, mimo napomnień i rad biskupów i doradców, nie wyrzekł się rozpusty, ale jeszcze bardziej w niej brnął – jak pisał Jan Długosz. Przypisuje się jej fundację kościoła parafialnego w Żarnowcu. Do pogodzenia się pary królewskiej nawoływał bezskutecznie papież Innocenty VI. W obronie królowej stawał również skłócony z Kazimierzem biskup krakowski Jan Bodzanta. We wrześniu 1356 Kazimierz wziął bigamiczny ślub z Krystyną Rokiczaną. Adelajda wróciła do Hesji. Mimo dużej odległości śledziła wydarzenia mające miejsce na dworze w Krakowie. W 1365 Kazimierz poślubił Jadwigę żagańską. W świetle prawa kanonicznego Adelajda do śmierci była jednak prawowitą żoną króla. Zmarła po 25 maja 1371 w Hesji.

Przodkowie

Henryk I Dziecię

Otto I Starszy

Adelajda Brunszwicka

Henryk Żelazny

Otto III

Adelajda z Ravensbergu

Jadwiga z Lippe

Adelajda Heska

Albrecht II Wyrodny

Fryderyk I Dzielny

Małgorzata Hohenstauf

Elżbieta

Hartmann XI

Elżbieta z Lodbeburg-Arnshaugk

Elżbieta

W kulturze

Królowa Adelajda Heska jest jedną z głównych postaci drugiego sezonu serialu Korona królów. Odtwórczynią roli władczyni jest Aleksandra Przesław.

Bibliografia

• Kazimierz Jasiński: Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich. Poznań Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 2001, s. 168–172. ISBN 83-913563-5-3. (pol.).
• J. Śliwiński, Kazimierz Wielki. Kobiety a polityka, Olsztyn 1994, s. 46-61.
• Jerzy Besala, w: Małżeństwa Królewskie. Piastowie. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i MUZA SA, 2006, s. 293- 303.

Zobacz też

• Jan Bodzanta
• Marcin Baryczka

Literatura uzupełniająca

• Henryk Paszkiewicz, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 28. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0

Linki zewnętrzne

• Adelajda Heska. Druga żona Kazimierza Wielkiego