Adam Staniszewski
Adam Staniszewski (ur. 8 lipca 1889 w Krakowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski działacz niepodległościowy, taternik, przemysłowiec, porucznik kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
| Data i miejsce urodzenia |
8 lipca 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Zawód, zajęcie |
przemysłowiec |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 8 lipca 1889 w Krakowie, w rodzinie Walentego (1859–1920), adwokata i Aldony z Żędzianowskich (1864–1920)[1][2][3][4][5]. Był bratem Zofii i Karola (1904–1976), doktora praw[1].
W 1908 został członkiem Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego[1]. Służył w Legii Cudzoziemskiej w Algierii i Indochinach[1].
W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 2 pułku ułanów Legionów Polskich[6]. Służył także w Szpitalu Koni Artylerii[6]. W 1917 został wymieniony we wniosku Komendy Legionów Polskich o odznaczenie austriackim Krzyżem Wojskowym Karola[6]. 15 lipca 1919 jako podoficer byłych Legionów Polskich został mianowany z dniem 1 czerwca 1919 podporucznikiem w kawalerii i przydzielony do 2 pułku ułanów[7]. 21 sierpnia tego roku został przeniesiony do 3 pułku dragonów[8]. Walczył na wojnie z bolszewikami w szeregach 18 pułku ułanów[2]. 19 stycznia 1921 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu porucznika, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[9]. Z dniem 25 października 1921 został zdemobilizowany i przydzielony w rezerwie do 1 pułku szwoleżerów[10][11]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 460. lokatą w korpusie oficerów rezerwy jazdy[12][13]. Posiadał wówczas przydział w rezerwie do 6 pułku strzelców konnych w Żółkwi[14][15]. W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VI. Był wówczas w grupie oficerów „powyżej 40 roku życia”[16]. Mieszkał we Lwowie, a później w Katowicach przy ul. Konopnickiej 3[3].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 – po agresji ZSRR na Polskę – dostał się do niewoli sowieckiej i osadzono go w obozie w Starobielsku[2]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[2], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[17]. Figuruje na tzw. liście Gajdideja (poz. 3258)[2].
Upamiętnienie
edytuj
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[18][19][20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21][22][23].
Jego nazwisko nosi żleb w masywie Granatów, w polskich Tatrach Wysokich[1].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości – 16 marca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[24][3][25]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie (po raz drugi „za udział w b. Legionach Polskich”)[26]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e Hapanowicz 2004 ↓, s. 147–149.
- ↑ a b c d e Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 511.
- ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-08-27].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-08-27].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-08-27].
- ↑ a b c Staniszewski Adam. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2024-08-27].
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 80 z 26 lipca 1919, poz. 2712.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 89 z 20 września 1919, poz. 3245.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 29 stycznia 1921, s. 140.
- ↑ Pierwsza lista 1921 ↓, s. 42.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 273.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 703.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 626.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 665.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 591.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 120, 954.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 115 [dostęp 2024-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-08-27].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 16 września 1922, s. 703.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Pierwsza lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Piotr Hapanowicz: Staniszewski Walenty (1859–1920). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XLII. Polska Akademia Nauk, 2004.