Adam Philippe de Custine

Adam Philippe de Custine
	generał
Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1740 ; Metz
Data i miejsce śmierci	28 sierpnia 1793 ; Paryż
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Królestwo Francji); Królestwo Francji; Republika Francuska
Stanowiska	dowódca Armii Renu
Główne wojny i bitwy	Wojna siedmioletnia; Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych; Wojny rewolucyjnej Francji
	Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Philippe de Custine (ur. 4 lutego 1740 w Metzu; zm. 28 sierpnia 1793 w Paryżu) – francuski generał, zwany wąsatym generałem ("général moustache").

Życiorys

Custine pochodził z rodu szlacheckiego o żołnierskich tradycjach. Jako wojskowy wykazał się podczas wojny siedmioletniej, kiedy to minister Étienne-François de Choiseul przekazał mu dowództwo nad swoim pułkiem dragonów.

Od 1780 do 1782 roku przebywał w Ameryce, gdzie brał udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do Francji uhonorowany tytułem maréchal de camp (tj. generała-brygady) i mianowany wojskowym gubernatorem Tulonu.

W roku 1789 deputowany szlachty z okręgu Metz do Stanów Generalnych. W czasie monarchii konstytucyjnej generał-porucznik (1791). Podczas wojny w obronie rewolucyjnej Francji zwolennik zdecydowanych działań ofensywnych przeciwko wojskom I koalicji antyfrancuskiej.

W latach 1792–1793 pełnił rolę dowódcy Armii Wogezów, na czele której odniósł kilka cennych sukcesów militarnych. Wojska pod jego dowództwem od września do października 1792 roku zajęły Spirę, Wormację, Moguncję i Frankfurt. Z racji swojego specyficznego wyglądu (głównie ogromnych wąsów) bardzo popularny wśród żołnierzy i zwany przez nich "wąsatym generałem". W marcu 1793 roku mianowany dowódcą Armii Renu. Od połowy maja 1793 roku dowódca Armii Północy i Ardenów.

W lipcu roku 1793 odwołany ze stanowiska przez rząd Republiki, uwięziony i skazany na śmierć z powodu arystokratycznego pochodzenia oraz rzekomej zdrady. 28 sierpnia 1793 roku został zgilotynowany. Do śmierci Custine'a przyczynili się rojaliści. Kontrrewolucjonista, hrabia d'Antraigues, który z emigracji manipulował siatką swych agentów w Paryżu, twierdził w poufnej korespondencji z września tegoż roku, że dziewięciu świadków oskarżenia to rojaliści występujący przeciwko generałowi, żeby go „wykończyć” za zdradę własnej warstwy społecznej.

Jego wnukiem był pisarz Astolphe de Custine.

Bibliografia

Jan Baszkiewicz, Stefan Meller: Rewolucja francuska 1789-1794: Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00848-0.
Arthur Chuquet: Les Guerres de la Révolution; t. 6: L'Expédition de Custine. Paris: 1892.