Adam, Who Is He?
Adam, Who Is He? – książka autorstwa Marka E. Petersena opublikowana po raz pierwszy w 1976[1][2]. Zawiera zwięzły opis roli biblijnego Adama w wierzeniach świętych w dniach ostatnich. Znana głównie z wypowiedzi na temat teorii Adama-Boga, w praktyce przedstawia oficjalne stanowisko Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich w tej kwestii. Jest krytykowana, cieszy się popularnością, doczekała się sześciu wydań.
Tło
edytujKsiążka ukazała się nakładem Deseret Book z Salt Lake City[3]. Jej autor był w owym czasie członkiem Kworum Dwunastu Apostołów Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich[4]. Znany był także ze swojej rozległej aktywności pisarskiej, a w jego dorobku znajdowało się już łącznie kilkadziesiąt pozycji[5].
Publikacja pomyślana została jako zwięzły przegląd wierzeń świętych w dniach ostatnich związanych z Adamem, pierwszym człowiekiem. Była jedną z kilku książek napisanych przez Petersena, których tematyka dotyczyła proroków Starego Testamentu bądź też tych pojawiających się na kartach Księgi Mormona[5]. Jest pozycją niewielką, liczy 96 stron[6].
Treść
edytujPoza raczej oczywistym omówieniem roli biblijnego Adama w mormońskiej teologii książka zawiera rozdział poświęcony tak zwanej teorii Adama Boga[5]. Pogląd ten stanowi budzący znaczne kontrowersje i wywołujący nieporozumienia aspekt historycznego rozwoju mormonizmu[7]. Wynika z wypowiedzi drugiego prezydenta Kościoła Brighama Younga, który nauczał, że Adam jest Bogiem Ojcem, jak również jedynym Bogiem, z którym święci w dniach ostatnich mają do czynienia[8][9], w swym przemówieniu podczas konferencji generalnej z 9 kwietnia 1852[10][11][12].
Książka, zabierając głos w dyskusji na ten temat, odwołuje się do pism takich przedstawicieli najwyższych władz kościelnych jak Joseph Fielding Smith, John A. Widtsoe czy Charles W. Penrose. Powiela przy tym niektóre zawarte w ich wypowiedziach niejasności, nieporozumienia czy wręcz błędy. Sugeruje na przykład, jakoby sednem tej kwestii było to, czy Brigham Young zrównywał Adama z Elohimem, podzielając tu oparty na nieporozumieniu pogląd Widtsoe. Wbrew stwarzanemu przez wielu komentatorów, w tym Widtsoe i Petersena, wrażeniu Young nie uznawał Adama za Elohima[13]. Rozróżniał ojca Adama od jego dwóch bezpośrednich przodków, kolejno od Jahwe oraz od Elohima[14][15]. Dodatkowo książka, idąc w ślad za opinią Josepha Fieldinga Smitha z 1939, posuwa się wprost do sugestii, jakoby zachowany tekst przemówienia Younga z 1852 powstał w wyniku błędu niektórych zapisujących je skrybów[a][5][16]. Usiłuje zmarginalizować to zagadnienie, traktując je raczej jako ciekawostkę historyczną, nie zaś niosące ze sobą znaczące implikacje ogniwo mormońskich wierzeń. Ignoruje tym samym to, iż przynajmniej niektóre źródła wskazują, że do lat 80. XIX wieku naukę tę można uznać za część głoszonych przez świętych w dniach ostatnich doktryn[17].
Inną strategią wykorzystywaną na kartach książki do zdyskredytowania teorii Adama-Boga jest wykazywanie jej niezgodności z Księgą Mormona. Petersen powołuje się tu na werset dwunasty drugiego rozdziału Księgi Etera, mówiący o Jezusie Chrystusie, nie zaś o Adamie, jako o Bogu tej ziemi, czyli kontynentu amerykańskiego. Zauważa, że dzieje się tak pomimo tego, iż zgodnie z wierzeniami świętych w dniach ostatnich to Adam zamieszkiwał Adam-ondi-Ahman[18][19], położone w obecnym stanie Missouri[20]. Niejako rozwijając wątek niezgodności samej teorii z tekstem kanonicznym książka nadmienia o prymacie pism świętych nad słowami żyjących proroków, w tym również nad słowami Brighama Younga[5].
Popularność i znaczenie
edytujCieszy się znaczną popularnością wśród świętych w dniach ostatnich, do 2017 ukazało się jej sześć wydań[21]. Nie stanowi oficjalnej publikacji kościelnej. Została wszelako opublikowana za zgodą oraz przy aprobacie zarówno Pierwszego Prezydium, jak i Kworum Dwunastu Apostołów. Zawarte w niej tezy Petersen powtórzył w swoim przemówieniu wygłoszonym podczas Konferencji Generalnej z października 1980[22].
Uznawana w zasadzie za oficjalną odpowiedź Kościoła na wątpliwości i zarzuty związane z teorią Adama-Boga. Od momentu swego ukazania się jest wykorzystywana przez Pierwsze Prezydium w korespondencji dotyczącej tej właśnie kwestii. Sposób, w jaki omawia ten delikatny aspekt historycznego rozwoju wierzeń świętych w dniach ostatnich, jest krytykowany i uznawany przez niektórych za wykrętny i nieszczery[23]. Wpisuje się on niemniej doskonale w sposób, w jaki przywódcy wspólnoty od lat odnoszą się do kwestii kontrowersyjnych i potencjalne mogących zagrozić wierze[b][24][25][26].
Uwagi
edytuj- ↑ Rozwijając argument o błędnym zapisie przemówienia Brighama Younga, Petersen sam nie ustrzegł się zresztą błędu. Pierwsze wydanie książki mówi o tym, że Charles C. Rich, członek Kworum Dwunastu Apostołów, znajdował się wśród słuchaczy owej kontrowersyjnej przemowy Younga. W posiadanym przez siebie egzemplarzu Journal of Discourses miał wykreślić rzekomo niewłaściwie zanotowane słowa oraz zastąpić je zdaniem lepiej odzwierciedlającym mormońską ortodoksję. Nie jest to jednak zgodne z prawdą. Rich powrócił do Salt Lake City dopiero 21 kwietnia 1852. Wykreślenia dokonał jego syn, Ben E. Rich, działając na polecenie ojca. Nie zmienia to wszakże ani tego, iż Rich nie słyszał przemówienia, ani też tego, że egzemplarz Journal of Discourses, na istnieniu którego Petersen opiera cały swój wywód, nie został w zasadzie odnaleziony mimo starań kościelnych archiwistów. Błędną informację o obecności Richa w Salt Lake City na początku kwietnia 1852 Petersen skorygował już w drugim wydaniu książki z 1979. Niejasna i wykrętna argumentacja obecna w tym miejscu pozostaje niemniej faktem.
- ↑ Dobrym przykładem nastawienia przywódców mormońskich wobec kwestii kontrowersyjnych jest przemówienie, które Boyd K. Packer, kolega Petersena w Kworum Dwunastu Apostołów, wygłosił 22 sierpnia 1981 podczas sympozjum poświęconego Naukom i Przymierzom na należącym do Kościoła Uniwersytecie Brighama Younga. Stwierdził w nim między innymi, że niektóre rzeczy, choć istotnie są prawdziwe, nie są szczególnie użyteczne, a dzieje Kościoła spisywane i nauczane w niewłaściwy sposób mogą stać się niszczycielskie dla wiary.
Przypisy
edytuj- ↑ Flake 1977 ↓, s. 367.
- ↑ Gillum 1979 ↓, s. 108.
- ↑ Adam, who is he?. LC Catalogue – loc.gov. [dostęp 2023-02-11]. (ang.).
- ↑ Lawrence R. Flake: Prophets and Apostles of the Last Dispensation. Provo, UT: Religious Studies Center, Brigham Young University, 2001, s. 477–479. ISBN 1-5734-5797-3.
- ↑ a b c d e Dennis B. Horne: Elder Mark E. Petersen and the Adam-God Theory. [w:] The Interpreter Foundation [on-line]. interpreterfoundation.org, 2016-05-07. [dostęp 2022-12-31]. (ang.).
- ↑ Gillum 1979 ↓, s. 116.
- ↑ Anderson 2012 ↓, s. 86.
- ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 17. ISBN 978-0-02-904040-9.
- ↑ Bruce R. McConkie: Mormon Doctrine. Salt Lake City: Bookcraft, 1966, s. 18.
- ↑ Buerger 1982 ↓, s. 14.
- ↑ Anderson 2012 ↓, s. 78.
- ↑ Brown 2009 ↓, s. 1.
- ↑ Brown 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Buerger 1982 ↓, s. 43–44.
- ↑ Buerger 1982 ↓, s. 19.
- ↑ Buerger 1982 ↓, s. 44.
- ↑ Anderson 2012 ↓, s. 85.
- ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 19. ISBN 978-0-02-904040-9.
- ↑ Bruce A. Van Orden: What do we know about the location of the Garden of Eden?. [w:] Ensign [on-line]. churchofjesuschrist.org, January 1994. [dostęp 2021-07-08]. (ang.).
- ↑ Adam-ondi-Ahman, [w:] Hoyt W. Brewster jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 232, ISBN 978-1-60907-141-7.
- ↑ Petersen, Mark E.. [w:] WorldCat [on-line]. worldcat.org. [dostęp 2022-12-31]. (ang.).
- ↑ Buerger 1982 ↓, s. 57.
- ↑ Kirkland 1998 ↓, s. IV-VI.
- ↑ Boyd K. Packer: The Mantle Is Far, Far Greater Than the Intellect. [w:] Teaching Seminary: Preservice Readings [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-07-27]. (ang.).
- ↑ Tad Walch: President Boyd K. Packer, champion of families, master teacher, resolute defender of LDS doctrine, dies at 90. [w:] Deseret News [on-line]. deseret.com, 2015-07-03. [dostęp 2021-07-24]. (ang.).
- ↑ Anderson 1993 ↓, s. 17.
Bibliografia
edytuj- David John Buerger. THE ADAM-GOD DOCTRINE. „Dialogue: A Journal of Mormon Thought”. 15 (1), s. 14–58, 1982. Dialogue Foundation. ISSN 1554-9399.
- Robert D Anderson. The Adam-God Doctrine and the Persistence of Polygamy. „The John Whitmer Historical Association Journal”. 32 (2), s. 70–87, 2012. John Whitmer Historical Association. ISSN 0739-7852.
- Boyd Kirkland. Building the Kingdom with Total Honesty. „Dialogue: A Journal of Mormon Thought”. 31 (3), s. IV-VI, 1998. Dialogue Foundation. ISSN 1554-9399.
- Matthew B. Brown: Brigham Young’s Teachings on Adam. Sandy, Utah: FAIR Conference, 2009, s. 1–27.
- Chad J. Flake. Mormon Bibliography 1976. „Brigham Young University Studies Quarterly”. 17 (3), s. 361–372, 1977. Brigham Young University. ISSN 2167-8472.
- Lavina Fielding Anderson. The LDS Intellectual Community and Church Leadership: A Contemporary Chronology. „Dialogue: A Journal of Mormon Thought”. 26 (1), s. 7–64, 1993. Dialogue Foundation. ISSN 1554-9399.
- Gary P. Gillum. Out of the Books Which Shall Be Written.... „Dialogue: A Journal of Mormon Thought”. 12 (2), s. 99–123, 1979. Dialogue Foundation. ISSN 1554-9399.