Acta Diurna

Acta Diurna (Acta Diurna Populi Romani łac. „Dziennik Narodu Rzymskiego”) – rodzaj urzędowego informatora, założony przez Juliusza Cezara po objęciu konsulatu w 59 p.n.e.^[1]

W 65 roku Publiusz Klodiusz Trazea Petus oskarżony o udział w spisku Pizona oświadczyć miał Diurna Populi Romani per provincias, per exercitus curatius leguntur, ut noscatur quid Thrasea non fecerit („Dziennik Narodu Rzymskiego czytuje się po prowincjach i wśród wojsk, aby się o tym dowiedzieć, czego Trazea nie uczynił”)^[2].

Historia Augusta wzmiankuje Acta kilkakrotnie^[3]. Ostatnia wzmianka dotyczy czasów Probusa^[4].

Acta Diurna były prototypem dzisiejszej gazety.

Przypisy

↑ Objąwszy urząd zaprowadził, pierwszy ze wszystkich, sporządzanie dziennych sprawozdań zarówno z posiedzeń senatu, jak z zebrań ludowych oraz podawanie ich do wiadomości publicznej (Swetoniusz, Żywot Boskiego Juliusza, rozdział 20). Wiadomo też, że przed r. 29 n.e. powołano urząd "opiekuna akt senatu" (curator actorum senatus) co potwierdza Tacyt słowami był w senacie Juniusz Rustykus obrany przez cesarza do układania protokołów senackich (Roczniki, ks. V, 4).
↑ Publiusz Korneliusz Tacyt Roczniki, ks. XVI, 22. Tacyt o Acta Diurna wspomina jeszcze dwukrotnie. Roczniki, ks. III, 3 : matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurna actorum scriptura reperio ullo insigni officio functam („o matce Germanika, Antonii, nie znajduję ani u historyków ani w dziennikach wzmianki, żeby w jakiś godny uwagi sposób pełniła żałobną posługę”) oraz ks. XIII, 31 : ex dignitate populi Romani repertum sit res inlustris annalibus, talia diurnis urbis actis mandare („za rzecz odpowiadającą godności narodu rzymskiego uznano powierzać rocznikom tylko wybitne zdarzenia, takie zaś szczegóły dziennikom miejskim”).
↑ Kommodus 15 : Habuit praeterea morem, ut omnia quae turpiter, quae inpure, quae crudeliter, quae gladiatorie, quae lenonie faceret, actis urbis indi iuberet („zgodnie ze swym zwyczajem polecał zapisywać w aktach miejskich wszystko co uczynił haniebnego, podłego czy okrutnego, jak gladiator czy stręczyciel”). Aleksander Sewer 6 : mowę, w której odrzucił zaofiarowane przez Senat zaszczyty przytoczono z dziennika urzędowego (ex actis urbis) i 56 : mowę, którą wygłosił po odbyciu triumfu przytoczono z akt senatu (ex actis senatus).
↑ Tamże, Probus 2 : actis etiam senatus ac populi („z protokołów posiedzeń senatu i dziennika urzędowego”).

Linki zewnętrzne

Acta Diurna w: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, London, 1875, wydanie z 1890
Literatura rzymska

[1] Objąwszy urząd zaprowadził, pierwszy ze wszystkich, sporządzanie dziennych sprawozdań zarówno z posiedzeń senatu, jak z zebrań ludowych oraz podawanie ich do wiadomości publicznej (Swetoniusz, Żywot Boskiego Juliusza, rozdział 20). Wiadomo też, że przed r. 29 n.e. powołano urząd "opiekuna akt senatu" (curator actorum senatus) co potwierdza Tacyt słowami był w senacie Juniusz Rustykus obrany przez cesarza do układania protokołów senackich (Roczniki, ks. V, 4).

[2] Publiusz Korneliusz Tacyt Roczniki, ks. XVI, 22. Tacyt o Acta Diurna wspomina jeszcze dwukrotnie. Roczniki, ks. III, 3 : matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurna actorum scriptura reperio ullo insigni officio functam („o matce Germanika, Antonii, nie znajduję ani u historyków ani w dziennikach wzmianki, żeby w jakiś godny uwagi sposób pełniła żałobną posługę”) oraz ks. XIII, 31 : ex dignitate populi Romani repertum sit res inlustris annalibus, talia diurnis urbis actis mandare („za rzecz odpowiadającą godności narodu rzymskiego uznano powierzać rocznikom tylko wybitne zdarzenia, takie zaś szczegóły dziennikom miejskim”).

[3] Kommodus 15 : Habuit praeterea morem, ut omnia quae turpiter, quae inpure, quae crudeliter, quae gladiatorie, quae lenonie faceret, actis urbis indi iuberet („zgodnie ze swym zwyczajem polecał zapisywać w aktach miejskich wszystko co uczynił haniebnego, podłego czy okrutnego, jak gladiator czy stręczyciel”). Aleksander Sewer 6 : mowę, w której odrzucił zaofiarowane przez Senat zaszczyty przytoczono z dziennika urzędowego (ex actis urbis) i 56 : mowę, którą wygłosił po odbyciu triumfu przytoczono z akt senatu (ex actis senatus).

[4] Tamże, Probus 2 : actis etiam senatus ac populi („z protokołów posiedzeń senatu i dziennika urzędowego”).

[1]

[2]

[3]

[4]