Abenakowie
Abenakowie (ang. Abenaki, Abnaki, Wabanaki) – federacja plemion indiańskich Penobscot, Passamaquoddy i Malecite, zamieszkujących głównie obszar dzisiejszych stanów Maine i New Hampshire) oraz kanadyjskiego Quebecu. Byli jednymi z pierwszych mieszkańców Ameryki Północnej, z jakimi zetknęli się pierwsi osadnicy angielscy.
| |
| Populacja |
12 000 |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
| Pokrewne | |
Historia
edytujPierwszym Europejczykiem, który zetknął się z Abenakami, był Giovanni da Verrazzano, który w roku 1524 odwiedził złożoną z krytych korą chat wioskę Agguncia u ujścia rzeki Penobscot „w krainie Abnaki”. W roku 1602 Samuel de Champlain posunął się w górę rzeki do wysokości dzisiejszego Bangor, gdzie spotkał „pana” Norumbegę, przypuszczalnie wodza Abenaków. Pierwsze doniesienia angielskie mówią o Abenakach jako o tych, którzy zamieszkiwali większą część stanu Maine i prowadzili wojny z nieznanymi plemionami nadmorskimi[a], które zapewne pokonali i wchłonęli, zanim pod naciskiem Anglików, wycofali się na północ, do Kanady[1].
Abenakowie przysporzyli wielu kłopotów kolonistom na początku XVIII wieku. Byli rzekomo podżegani przez francuskiego misjonarza-jezuitę, o. Rale’a[2], który prowadził misję katolicką w okolicach dzisiejszego miasteczka Norridgewock w górnym biegu rzeki Kennebec. Anglicy wysłali przeciw misji ekspedycję karną w roku 1622; o. Rale został zabity, a w jego papierach znaleziono słownik języka abenackiego, który opracowywał[3].
W roku 1749 wodzowie plemienia Penobscot zawarli traktat pokojowy z Anglikami uznając wytyczone przez kolonistów granice. Od tego czasu poszczególne szczepy zaczęły wymierać: Abenakowie walczyli po stronie Francuzów z Anglikami. Doprowadziło to do zniszczenia ich głównej osady w 1754 roku, stopniowego rozpadu więzi społecznych, upadku plemiennej kultury i języka[1].
Zwyczaje i wierzenia
edytujW czasie, gdy Anglicy przybyli do Ameryki, Abenakowie mieszkali w wioskach otoczonych drewnianymi palisadami, a swe domostwa o kształcie kopuł (drewniany szkielet kryty korą brzozową i plecionymi z traw matami) nazywali wigwamami, która to nazwa przyjęła się wśród kolonistów i egzystuje w języku angielskim do dziś. Każde plemię miało dwóch wodzów – jeden był odpowiedzialny za porządek, sądownictwo i sprawy socjalne, drugi natomiast był wyłącznie wodzem wojennym. Ubierali się w odzież zszywaną ze skór jelenich, a w zimie okrywali się futrami bobrów[4].
Abenakowie wierzyli w dobrego boga Kechi Niwaskw, który stworzył pierwszego mężczyznę i kobietę z kamienia, ale – po jakimś czasie, nie będąc zadowolony ze swego dzieła – zniszczył ich i stworzył nową parę, tym razem z drewna. Abenakowie uważali się za potomków tamtych, „drewnianych” Indian[5].
Abenakowie dzisiaj
edytujObecnie posługują się językiem angielskim lub francuskim. Jedynie kilka najstarszych osób zna ich rodzimy język abnaki, zaliczany do grupy algonkiańskiej, występujący w dialektach wschodnim i zachodnim. Mimo rozproszenia po obu stronach granicy amerykańsko-kanadyjskiej, utraty niezależności politycznej i braku uznania przez władze federalne USA, Abenakowie (dzieleni często na Wschodnich i Zachodnich) zachowali swą tożsamość etniczną do dziś[6].
Liczebność
edytujWedług danych US Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 2385 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia wyłącznie Abenaki, zaś 5472 – wyłącznie lub między innymi Abenaki[7][b].
Zobacz też
edytuj- Aberginianie
- Abenakiit-(Ce) – minerał nazwany od Abenaków
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Stoutenburgh 1990 ↓, s. 2.
- ↑ Lub Raslesa
- ↑ Grant 2000 ↓, s. 13.
- ↑ Pritzker 2000 ↓, s. 403.
- ↑ Grant 2000 ↓, s. 14.
- ↑ Pritzker 2000 ↓, s. 404.
- ↑ Pritzker 2000 ↓, s. 42.
Bibliografia
edytuj- Bruce Grant: Concise Encyclopedia of the American Indian. New York: 2000. ISBN 0-517-69310-0.
- Barry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia: History, Culture and Peoples. Oxford / New York: Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-513877-5.
- John Stoutenburgh Jr.: Dictionary of the American Indian. New York / Avenel / New Jersey: Wings Books, 1990. ISBN 0-517-69416-6.
Linki zewnętrzne
edytuj- Malecite Indian History. accessgenealogy.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-17-10)].