Wikipedia

Powietrzny System Wczesnego Ostrzegania i Naprowadzania AWACS

system wczesnego ostrzegania
(Przekierowano z AWACS)

Powietrzny System Wczesnego Ostrzegania i Naprowadzania AWACS (ang. Airborne early Warning And Control System AWACS) – lotniczy system wczesnego ostrzegania i kontroli.

Powietrzny system wczesnego ostrzegania i naprowadzania AWACS
Airborne Warning And Control System AWACS
Ilustracja
Historia
Organizacja

 NATO

Sformowanie

lata 70. XX w

Organizacja
Dyslokacja

Geilenkirchen

Strona internetowa
Amerykański Boeing E-3 Sentry systemu AWACS (2002)
Boeing E-3A Sentry systemu AWACS w 33 Bazie Lotniczej w Powidzu (2006)
Boeing E-3D Sentry ląduje w bazie RAF Waddington (2012)
Boeing E-3A Sentry systemu AWACS w bazie NATO w Geilenkirchen (2017)

System wczesnego wykrywania i naprowadzania AWACS jest jednym z najważniejszych elementów wsparcia systemu dowodzenia NATO. Stanowi uzupełnienie natowskich naziemnych systemów wykrywania i identyfikowania obiektów. Zapewnia zdolność operacyjną do dowodzenia i kierowania aktywnymi, defensywnymi i ofensywnymi środkami walki w czasie pokoju, kryzysu i wojny, uzupełnia obraz sytuacji przestrzeni powietrznej, a także dostarcza informacje z rozpoznania powietrznego do innych statków powietrznych lub naziemnych stanowisk dowodzenia[1].

Charakterystyka

edytuj

Powietrzny System Wczesnego Ostrzegania i Naprowadzania AWACS opracowany został w latach 70. XX w. na potrzeby systemów obrony powietrznej NADGE i NORAD. Przeznaczony jest do wykrywania i śledzenia celów powietrznych lecących na małych i bardzo małych wysokościach oraz naprowadzania na nie własnego lotnictwa myśliwskiego[2]. Początkowo w programie budowy systemu brało udział 12 państw. Były to: Belgia, Kanada, Dania, RFN, Grecja, Włochy, Luksemburg, Norwegia, Holandia, Portugalia, Turcja i USA. Państwa te finansowały program i zasilały go odpowiednio przygotowanym personelem. W 1998 do programu dołączyła Hiszpania, w 2006 Węgry, w 2007 Polska, w 2010 Rumunia i w 2011 Czechy[3].
Dla potrzeb systemu zaadaptowano samolot E-3 Sentry – zmilitaryzowaną wersję samolotu pasażerskiego Boeing 707-320. Najbardziej charakterystycznym elementem samolotu jest zamontowana na grzbiecie kadłuba obrotowa konsola o średnicy 9 metrów, wewnątrz której zamontowano radar panoramiczny AN/APY-1 i radiowy system identyfikacji „swój-obcy” INF/TADILC. Stacja radiolokacyjna AN/APY-1 pracowała w jednym z trzech podstawowych zakresów: impulsowym, impulsowo-dopplerowskim i „morskim”. Podczas przebywania w strefie patrolowania mogła wykryć i śledzić i obiekty powietrzne na obszarze ponad 300 tys. km². Mogła wykrywać samoloty dalekiego zasięgu do 650 km, lotnictwo frontowe do 400 km, rakiety skrzydlate do 250 km, cele lecące na bardzo małych wysokościach do 400 km, kutry rakietowe z odległości 110 km i niszczyciele z odległości do 400 km. Jednocześnie mogła wykrywać 1500 celów, automatycznie śledzić do 400 i naprowadzać własne samoloty do 250. W latach 80. samoloty E-3A zostały zmodernizowane do wersji E-3B i E-3C. Modernizacja objęła między innymi montaż nowej pokładowej stacji radiolokacyjnej APY-2 oraz urządzeń przeciwzakłóceniowych, naprowadzania, łączności oraz wielofunkcyjnych wskaźników zobrazowania sytuacji powietrznej[4].

Wspólne Dowództwo Sił Powietrznych NATO Wczesnego Ostrzegania NAEW&CFC[a] zostało utworzone w 1980, a jego siedziba znajdowała się w SHAPE, w Mons w Belgii; obecnie jego siedziba znajduje się w Geilenkirchen w RFN[5]. Dowódcą naprzemiennie jest amerykański albo niemiecki generał major, natomiast zastępcą dowódcy zawsze angielski Air Commodore RAF[5][6]. Aktualnie (2023) dowódcą jest amerykański general major Thomas E. Kunkel(inne języki), natomiast zastępcą dowódcy jest Air Commodore RAF Keith Taylor[5]. W 2013 w skład systemu wchodziły dwa komponenty samolotów sił międzynarodowych[7]: 17 samolotów typu E-3A operujących z bazy głównej w Geilenkirchen i 7 angielskich samolotów typu E-3D, stacjonujących na lotnisku RAF w Waddington w Wielkiej Brytanii[b]. Samoloty NATO wykorzystują też wysunięte bazy operacyjne[c] w Aktion (Grecja), Trapani (Włochy) i Konya (Turcja) oraz wysunięte miejsca dyslokacji[d] w Ørland (Norwegia) i inne sojusznicze lotniska[6].

Zadania systemu

Do głównych zadań systemu należy[8]:

  • wczesne ostrzeganie systemu obrony przeciwlotniczej NATO o nadlatujących celach powietrznych oraz ich identyfikacja na wszystkich wysokościach, a szczególnie na małych i bardzo małych wysokościach;
  • lokalizacja celów powietrznych w obszarach znacznie przewyższających zasięg stacji i środków radiolokacyjnych systemu NADGE;
  • naprowadzanie samolotów myśliwskich na dużych odległościach i małych wysokościach;
  • samoloty systemu AWACS mogą być wykorzystywane jako ruchome, powietrzne stanowiska dowodzenia sił OP, a także mogą służyć jako retlanslatory do transmisji danych cyfrowych.


Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ NATO Airborne Early Warning & Control Force Command.
  2. ↑ Airborne Early Warning Squadron Number 8 of the British Royal Air Force.
  3. ↑ Forward Operating Base (FOB).
  4. ↑ Forward Operating Location (FOL).

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Grenda 2013 ↓, s. 243.
  2. ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 276.
  3. ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 276–277.
  4. ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 278–279.
  5. ↑ a b c HQ NAEW&C FORCE ↓, 2023.
  6. ↑ a b Zarychta 2013 ↓, s. 279.
  7. ↑ E-3A Component ↓, 2023.
  8. ↑ Zarychta 2013 ↓, s. 277.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Powietrzny_System_Wczesnego_Ostrzegania_i_Naprowadzania_AWACS&oldid=72793198”