ATV Georges Lemaître
ATV Georges Lemaître (inne nazwy Automatyczny Statek Transportowy nr 5 lub ATV-5) – piąta i ostatnia misja Automatycznego Statku Transportowego (ATV), wykonana przez Europejską Agencję Kosmiczną w celu zaopatrzenia Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Wykorzystany podczas niej statek zaopatrzeniowy został nazwany „Georges Lemaître” na cześć belgijskiego księdza i astronoma, współtwórcy współczesnej kosmologii relatywistycznej oraz twórcy hipotezy Wielkiego Wybuchu[1].
| |
| Dane misji | |
| Indeks COSPAR |
2014-044A |
|---|---|
| Zaangażowani | |
| Oznaczenie kodowe |
ATV-5 |
| Pojazd | |
| Statek kosmiczny | |
| Masa pojazdu |
20 245 kg |
| Rakieta nośna | |
| Start | |
| Miejsce startu | |
| Początek misji |
29 lipca 2014 23:47:45 UTC |
| Misja na Międzynarodową Stację Kosmiczną | |
| Lądowanie na ISS | |
| Pobyt na ISS |
186 d 12 min |
| Lądowanie | |
| Miejsce lądowania | |
| Lądowanie |
15 lutego 2015 18:04 UTC |
| Czas trwania misji |
200 d 18 h 16 min 15 s |
Przebieg misji
edytujStart misji nastąpił 29 lipca 2014 roku o 23:47:45 czasu UTC. Operowana przez prywatne przedsiębiorstwo Arianespace rakieta nośna Ariane 5 ES wystartowała ze statkiem ATV-5 ze stanowiska startowego ELA-3 Gujańskiego Centrum Kosmicznego[2]. Ważący 20 245 kg ATV Georges Lemaître był najcięższym pojazdem kiedykolwiek wyniesionym na orbitę przez rakietę z rodziny Ariane i pobił rekord ustanowiony w czasie misji ATV Albert Einstein[3].
Statek ATV-5 wykonał automatyczny manewr dokowania do modułu Zwiezda Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 12 sierpnia 2014 o 13:29:53 UTC[4].
A czasie misji ATV-5 wykonano dwa eksperymenty przy wykorzystaniu statku ATV Georges Lemaître. Pierwszym z nich był Laser InfraRed Imaging Sensors (LIRIS) polegający na laserowym obrazowaniu obiektów przy użyciu promieniowania podczerwonego. Eksperyment ten miał na celu zbadanie możliwości dokowania statków kosmicznych z tzw. niewspółpracującymi obiektami, jak np. kosmiczne śmieci lub kapsuły przewożące próbki pobrane z ciał niebieskich[5].
Drugi eksperyment również wykorzystywał promieniowanie podczerwone. Wewnątrz ATV Georges Lemaître umieszczono bowiem kamerę rejestrującą obraz w podczerwieni, która zbierała dane podczas rozpadania i spalania się statku w czasie wchodzenia w atmosferę. Urządzenie to przesyłało dane do jednego z satelitów Iridium. Odebrano dane z akcelerometru, magnetometru, termometru oraz szczegóły dotyczące rotacji, a także informację o wykonaniu ok. 6000 zdjęć. Niestety transmisja samych zdjęć nie powiodła się[6].
ATV Georges Lemaître musiał zostać dwukrotnie wykorzystany do pilnej zmiany orbity stacji w związku z zagrożeniem zderzenia się z kosmicznymi śmieciami. Manewry takie wykonano:
- 27 października 2014 o 17:42 UTC – zwiększono prędkość stacji o 0,5 m/s w celu uniknięcia zderzenia stacji z pozostałościami po satelicie Kosmos 2251[7],
- 12 listopada 2014 o 12:35 UTC – zwiększono prędkość stacji o 0,5 m/s w celu uniknięcia zderzenia ze szczątkami chińskiego satelity rozpoznawczego Yaogan[8].
Poza tymi manewrami wykonano również, przy pomocy silników statku ATV-5, kilka planowanych zmian orbity stacji[9][10][11]:
- 14 sierpnia 2014 o 16:58 UTC – podniesienie orbity o 2 km,
- 27 sierpnia 2014 o 08:37 UTC – podniesienie orbity o 1 km,
- 14 września 2014 o 02:08 UTC
- 8 października 2014 o 09:13 UTC – zwiększenie prędkości stacji o 1,22 m/s,
- 28 stycznia 2014 o 18:40 UTC – obniżenie orbity o 0,7 km.
Statek ATV-5 pozostał zadokowany do ISS przez 180 dni. 14 lutego 2015 roku o 13:42 UTC odłączył się od stacji i zaczął się od niej oddalać[12]. Kolejnego dnia o 17:26 wykonano manewr jego deorbitacji, w wyniku czego statek spłonął w atmosferze o 18:04 UTC[13].
Ładunek
edytujStatek ATV Georges Lemaître zabrał na Międzynarodową Stację Kosmiczną ok. 6616 kg zaopatrzenia, w tym[14]:
- 860 kg paliwa do przepompowania do zbiorników stacji,
- 2118 kg paliwa potrzebnego do korekty orbity ISS,
- 843 kg wody pitnej,
- 100 kg gazów (powietrze i tlen),
- 2695 kg środków i sprzętu w sekcji ciśnieniowej (1400 różnych przedmiotów).
Przed odcumowaniem statku ATV-5 od ISS jego sekcja ciśnieniowa została wypełniona śmieciami i niepotrzebnymi sprzętami o łącznej masie 2147 kg. Dodatkowo do jego pustych zbiorników przepompowano 353 litry odpadów płynnych. Ładunki te spłonęły razem ze statkiem podczas wchodzenia w atmosferę[15].
Galeria
edytuj-
Statek ATV-5 w końcowej fazie dokowania do modułu Zwiezda -
Alexander Gerst (z lewej) i Aleksandr Skworcow monitorują przy pomocy systemu TORU manewr automatycznego dokowania statku ATV Georges Lemaître -
Alexander Gerst wewnątrz modułu ciśnieniowego statku ATV-5
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Fifth ATV named after Georges Lemaitre [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Ostatni ATV [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 MID-MISSION REPORT: EXCELLENT [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 częścią ISS [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 set to test new rendezvous sensors [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV's internal camera delivered data but not images [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 PUSHES STATION AWAY FROM SPACE DEBRIS [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 DELIVERS SECOND URGENT DEBRIS AVOIDANCE [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Sojuz TMA-12M [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Sojuz TMA-13M [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Sojuz TMA-14M [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 UNDOCKS FROM SPACE STATION [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ Ostatni ATV zdeorbitowany [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV STATUS: READY FOR FLIGHT [online], ESA [dostęp 2016-08-08].
- ↑ ATV-5 READY FOR FINAL TASKS AND UNDOCKING [online], ESA [dostęp 2016-08-08].