AK-726
AK-726 – radziecka podwójnie sprzężona uniwersalna armata morska kalibru 76,2 mm, stosowana na licznych okrętach od lat 60. XX wieku, przede wszystkim marynarki ZSRR.
Historia
edytujPrace nad nowym systemem artyleryjskim kalibru 76,2 mm, nadającym się przede wszystkim do obrony przeciwlotniczej, ale też do zwalczania celów morskich, rozpoczęto w 1954 w biurze konstrukcyjnym CKB-7 (późniejsze biuro Arsenał, główny konstruktor P. Tiurin)[1]. Główną częścią systemu stała się dwulufowa wieża artyleryjska (oznaczenie fabryczne ZIF-67), ponadto obejmował on system kierowania ogniem. Nowo opracowane działa zostały przetestowane w latach 1956–1957. Prototypową wieżę ZIF-67 zbudowano w 1958. Dwa rodzaje wież były poddawane badaniom morskim od grudnia 1960 do 1961 na dwóch korwetach projektu 159 PŁK-1 i PŁK-17 na Morzu Czarnym i Bałtyku, po czym wybrano wariant z uproszczonym systemem podawania amunicji i rozpoczęto produkcję wież oraz ich montaż na nowo budowanych okrętach.
Pełny system artyleryjski AK-726, z radarem kierowania ogniem MR-105 zainstalowano i testowano po raz pierwszy na krążowniku rakietowym "Groznyj" projektu 58 i okręcie dozorowym (niszczycielu rakietowym) "Komsomolec Ukrainy"[2] projektu 61 w 1962.
System oficjalnie został przyjęty na uzbrojenie zarządzeniem ministra obrony 24 czerwca 1964. Od tej pory stał się jednym z najszerzej stosowanych systemów artyleryjskich na radzieckich okrętach[1], z eksportowymi jednostkami trafił też za granicę, w tym do Polski. W związku jednak z niedostateczną skutecznością przeciw celom morskim z uwagi na niewielki kaliber, od lat 80. na nowo budowanych radzieckich okrętach system AK-726 został zastąpiony przez system AK-100 kalibru 100 mm. Produkcję wież zakończono w latach 1987–1988.
Zastosowanie
edytujSystem AK-726 używany był na okrętach radzieckich typów:
- Krążowniki rakietowe projektu 58 (w kodzie NATO: Kynda)
- Krążowniki rakietowe projektu 1134B (w kodzie NATO: Kara)
- Krążowniki lotnicze projektu 1143 (typ Kijew, w kodzie NATO Kiev)
- Niszczyciele rakietowe projektu 56U (po modernizacji, w kodzie NATO Kildin Mod)
- Niszczyciele rakietowe projektu 61 (w kodzie NATO: Kashin)
- Fregaty rakietowe projektu 1135 (w kodzie NATO: Krivak I)
- Fregaty rakietowe projektu 1159 (w kodzie NATO: Koni)
- Fregaty projektu 35 (w kodzie NATO: Mirka)
- Fregaty projektu 159 (w kodzie NATO: Petya)
- Okręty desantowe projektu 1171.1 (w kodzie NATO Tapir)
- Okręty desantowe projektu 1174 (ozn. NATO Ivan Rogov)
- Okręty szkolne projektu 887 (ozn. NATO Smolny)
- Lodołamacze patrolowe projektu 97P (ozn. NATO Ivan Susanin)
Okręty innych państw:
- Niszczyciel "Mărășești" (Rumunia)
- Korwety typu Amiral Petre Bărbuneanu (ozn. NATO Tetal I) (Rumunia)
- Fregaty typu Kotor (Jugosławia)
System używany był przede wszystkim w marynarce wojennej ZSRR (później Rosji i Ukrainy), ponadto Indii, Syrii, Wietnamu, Polski (ORP "Warszawa" (II)) i innych.
Opis
edytujCzęść artyleryjska składa się z dwóch armat automatycznych kalibru 76,2 mm na wspólnej lawecie. Automatyka działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Lufy gwintowane, monoblokowe, wyposażone w przedmuchiwacz. Naboje donoszone po dwa podnośnikiem z magazynu pod wieżą na podajniki[2]. Naboje w magazynach ładowane są na podnośnik ręcznie[2]. Obie lufy oddają strzał równocześnie. Lufy mają system chłodzenia wodą zaburtową w przerwach między strzelaniem. Maksymalna długość serii to 40-45 strzałów, po czym konieczne jest chłodzenie przez 3 minuty. Żywotność lufy wynosi 3000 strzałów.
Wieżę można obsługiwać w reżimie automatycznym, półautomatycznym lub ręcznym[2]. Ogień jest kierowany przede wszystkim zdalnie za pomocą radaru artyleryjskiego MR-105 Turiel (ozn. NATO Owl Screech)[3] lub autonomicznie, za pomocą celownika optycznego Prizma[2]. Mechanizmy wieży napędzane są elektrycznie - zdalnie lub z wieży, albo awaryjnie ręcznie. Obsługa wieży i systemów kompleksu składa się z 9 osób[3] (w tym 4 pod wieżą). Masa wieży wynosi 26 t[4]. Wieża ma lekkie opancerzenie przeciwodłamkowe grubości 5 mm[4]. Wadami wieży jest słaba wentylacja, zmuszająca do prowadzenia ognia z otwartymi drzwiami[4]. Do zalet systemu należy celność i spora niezawodność[4]. Szybkość naprowadzania: w pionie 30°/s, w poziomie 35°/s (automatyczna) lub odpowiednio około 1,2°/s i 1°/s (ręczna)[5]. Zapas amunicji wynosi po 600 nabojów na lufę (na okrętach proj. 61)[4].
Używane są dwa rodzaje pocisków:[2]
- przeciwlotniczy ZS-62 z radarowym zapalnikiem zbliżeniowym AR-67
- odłamkowo-zapalający OF-62 z zapalnikiem uderzeniowym WG-67
Masa ładunku wybuchowego: 400 g (oba pociski), masa ładunku prochowego - 3,055 kg. Pociski wyposażone są w samolikwidator, ograniczający donośność do ok. 11 000 m[2].
Dane taktyczno-techniczne
edytuj- kaliber: 76,2 mm
- długość lufy: 59 kalibrów (L/59)[4]
- ilość luf: 2
- liczba gwintów: 24[2]
- kąt podniesienia: -10° +85°[4]
- szybkostrzelność: 90-107 strzałów/min (na jedną lufę)[4]
- masa pocisku: 5,9 kg[4]
- masa naboju: 12,4 kg
- prędkość wylotowa: 980 m/s[4]
- donośność:
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- W. Kostriczenko, A. Prostokiszyn: „Pojuszczije friegaty”. Bolszyje protiwołodocznyje korabli projekta 61. 1999, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1/1999. (ros.).
- Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej. 6. ISBN 83-86776-08-0.