AGM-88 HARM

AGM-88 HARM (High-speed Anti-Radiation Missile) – zaliczany do broni precyzyjnego rażenia amerykański naddźwiękowy pocisk rakietowy klasy powietrze-ziemia służący do niszczenia urządzeń radarowych przeciwnika, zwłaszcza systemów obrony przeciwlotniczej, naprowadzając się na źródło emitowanych przez nie sygnałów.

AGM-88 HARM

Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Raytheon
Rodzaj	powietrze-ziemia
Przeznaczenie	przeciwradarowa
Data konstrukcji	1983
Operacyjność	od 1985
Długość	4140 mm
Średnica	254 mm
Rozpiętość	1016 mm
Masa	360 kg
Napęd	Thiokol na paliwo stałe
Prędkość	2280 km/h
Zasięg	48 km
Naprowadzanie	na źródło promieniowania
Masa głowicy	68 kg
Typ głowicy	kumulacyjna odłamkowa
Użytkownicy
Stany Zjednoczone, Niemcy, Ukraina i in.

Rysunek AGM-88A HARM

Użytkownicy pocisków HARM

Pocisk zaprojektowany przez Texas Instruments jako następca przeciwradarowych pocisków rakietowych poprzednich generacji AGM-45 Shrike i AGM-78 Standard ARM jest obecnie produkowany przez korporację Raytheon.

AGM-88 HARM jest zdolny do atakowania określonego celu bez względu na liczbę innych źródeł promieniowania radarowego. Naprowadzanie na cel po wystrzeleniu odbywa się całkowicie automatycznie przy pomocy wbudowanej w część dziobową pocisku anteny odbiorczej. Napęd pocisku stanowi silnik rakietowy Thiokol na stały materiał pędny o niskiej emisji dymu, który umożliwia rozpędzenie go do prędkości naddźwiękowej. Głównymi nosicielami HARM-ów są samoloty marynarki i piechoty morskiej Stanów Zjednoczonych EA-6B Prowler i F/A-18 Hornet. USAF po wycofaniu ze służby samolotów F-4G Phantom II posiada tylko jedną maszynę zdolną do przenoszenia HARM-ów, F-16C Fighting Falcon.

Pocisk w wersji AGM-88B HARM posiada unowocześnioną elektronikę oraz oprogramowanie, a także programowalną pamięć elektroniczną. System HARM składa się z wyrzutni LAU-118(V)1/A i specjalistycznych urządzeń elektronicznych zainstalowanych na pokładzie samolotu. System ma za zadanie wykrycie i namierzenie wybranego celu, a następnie po przesłaniu danych do pamięci pocisku HARM wystrzelenie go w jego kierunku. Duża czułość głowicy naprowadzającej umożliwia atakowanie celów również z tyłu i z boku, nie tylko od przedniej części radaru emitującej największe promieniowanie.

Pociski HARM mogą działać w trzech trybach:

• Pre-briefed – w którym pocisk jest zaprogramowany na docelowy obszar ataku, po czym wystrzeliwany z dużej odległości. Zbliżając się do niego, przeszukuje za pomocą swoich sensorów przestrzeń, w poszukiwaniu sygnałów wrogiego radaru, a po jego wykryciu, naprowadza się na źródło sygnału, niszcząc je następnie. Przy odpowiednim użyciu, tryb ten jest bardzo skuteczny – zwłaszcza przy użyciu dużej liczby pocisków. Nawet bowiem jeśli nie zniszczoną one żadnego radaru, pociski te zmuszają przeciwnika do wyłączenia radarów, co zapewnia na pewien czas swobodę działania w powietrzu własnych samolotów. Wykorzystanie pocisków przeciwradarowych w tym trybie nosi w nomenklaturze NATO nazwę SEAD – Suppression of Enemy Air Defenses (zduszanie obrony przeciwlotniczej przeciwnika).
• Self-protect – w tym trybie, pokładowy system ostrzegawczy wykrywa opromieniowanie samolotu radarem i identyfikuje je, oraz automatycznie przekazuje dane o radarze do pocisku, który po wystrzeleniu naprowadza się na źródło wykrytego sygnału bądź na konkretną lokalizację w której znajdowało się źródło sygnału jeśli radar przestał emitować.
• Target of opportunity – tryb podobny do trybu self-protect, lecz polega na własnych sensorach pocisku HARM, który po wykryciu opromieniowania alarmuje pilota i doradza mu wystrzelenie pocisku. Tryb ten jest bardzo przydatny w przypadku samolotów nie wyposażonych w pokładowy system ostrzegawczy przed opromieniowaniem.

AGM-88E AARGM

W celu zwiększenia efektywności i niezawodności pocisku podjęto prace rozwojowe nad pociskiem oznaczonym jako AGM-88E AARGM (Advanced Anti-Radiation Guided Missile). Projekt ma na celu zbudowanie pocisku zdolnego do naprowadzania się w dwóch trybach, pasywnym i aktywnym. Tryb pasywny, jak w pocisku poprzedniej wersji, polega na naprowadzaniu się na źródło promieniowania elektromagnetycznego emitowane przez urządzenia radarowe, natomiast aktywny tryb wykorzystuje wbudowany radar działający na falach milimetrowych do namierzenia celu w przypadku jego wyłączenia i zaprzestania emisji lub użycia przez przeciwnika środków przeciwdziałania namierzeniu.

21 stycznia 2009 roku, ATK Alliant Techsystems otrzymała kontrakt na uruchomienie produkcji wstępnej (Low rate production) AGM-88E AARGM. W 2021 roku do produkcji wszedł pocisk najnowszej generacji, AGM-88G AARGM-ER, którego nabywcą została m.in. Polska.

Użycie bojowe

Pociski AGM-88 HARM zostały wprowadzone do uzbrojenia amerykańskich sił zbrojnych w marcu 1983. Pierwsze użycie bojowe zanotowano podczas amerykańskiej operacji przeciw Libii w 1986, gdy przy pomocy HARM-ów zniszczono cele w okolicach zatoki Wielka Syrta. W 1991 podczas wojny w Zatoce Perskiej pociski HARM były intensywnie używane przeciwko irackim stacjom radarowym i systemom obrony przeciwlotniczej.

Od sierpnia 2022 roku pociski HARM, przekazywane przez USA i zintegrowane z ukraińskimi myśliwcami MiG-29, były używane przeciw rosyjskim radarom podczas inwazji Rosji na Ukrainę. Z uwagi jednak na nieprzystosowanie po-radzieckich samolotów do przenoszenia pocisków HARM, pociski te mogły być wykorzystywane jedynie w trybie pre-briefed.

Linki zewnętrzne

• Information on AGM-88 HARM informacje w witrynie FAS Federacji Amerykańskich Naukowców (Federation of American Scientists). (ang.)
• informacje o pocisku AGM-88 HARM w witrynie Globalsecurity.org (ang.)