4 Pomorska Dywizja Zmechanizowana
4 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Jana Kilińskiego (4 DZ) – związek taktyczny Wojsk Zmechanizowanych Sił Zbrojnych PRL.
 Znak taktyczny 4 DZ | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Patron | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. bryg. Leon Łapiński |
| Ostatni |
gen. bryg. Bolesław Baranowski |
| Organizacja | |
| Numer |
JW 2838[2] |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
| Skład |
Etat Nr 5/323-5/337 |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa podstawie zarządzenia Nr 023/Org. szefa Sztabu Generalnego WP z 7 marca 1962 roku 4 Pomorska Dywizja Piechoty została przeformowana w 4 Pomorską Dywizję Zmechanizowaną[3] według etatów nr 5/323-5/337 skadrowanej dywizji zmechanizowanej o stanie osobowym 2237 żołnierzy i 68 pracowników cywilnych[4].
Znakiem rozpoznawczym 4 DZ był biały kwadrat. Znak był umieszczany na czołgach, transporterach opancerzonych i pojazdach mechanicznych.
W listopadzie 1966 dywizja została przeformowana na etaty wojenno-pokojowe o pełnej gotowości bojowej stając się pierwszorzutowym związkiem taktycznym Śląskiego Okręgu Wojskowego. Utworzono nowe pododdziały zabezpieczenia, jak: batalion remontowy, batalion medyczny i batalion zaopatrzenia. W 1967 roku na uzbrojenie dywizji wprowadzono transportery opancerzone SKOT-2A, a dwa lata później czołgi T-55A.
W 1989 został rozformowany 11 pułk zmechanizowany, a 18 pułk czołgów średnich przeformowany w 18 pułk zmechanizowany. W wyniku tych zmian powstał zunifikowany związek taktyczny.
12 września 1991 dywizja utraciła prawo do nazwy wyróżniającej "Pomorska", zachowując imię patrona.
W 1995 dywizja została przeformowana na nowe etaty i przeszła ze struktury pułkowej na brygadową. W wyniku tych zmian organizacyjnych został utworzony związek taktyczny, który w następnym roku otrzymał nazwę wyróżniającą - 4 Lubuska Dywizja Zmechanizowana.
Struktura organizacyjna (1967)
edytuj- Dowództwo 4 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej w Krośnie Odrzańskim
- 11 Złotowski pułk zmechanizowany w Krośnie Odrzańskim
- 12 Kołobrzeski pułk zmechanizowany w Gorzowie Wielkopolskim
- 17 Drezdeński pułk zmechanizowany w Międzyrzeczu
- 18 pułk czołgów średnich w Wędrzynie
- 22 pułk artylerii w Sulechowie
- 128 pułk artylerii przeciwlotniczej w Czerwieńsku
- 24 dywizjon rakiet taktycznych w Sulechowie
- 25 batalion rozpoznawczy w Międzyrzeczu
- 5 batalion saperów w Krośnie Odrzańskim
- 4 batalion remontowy w Krośnie Odrzańskim
- 4 batalion łączności w Krośnie Odrzańskim
- 4 batalion zaopatrzenia w Krośnie Odrzańskim
- 65 batalion medyczny-Szpital Wojskowy w Krośnie Odrzańskim
- 23 kompania przeciwchemiczna w Międzyrzeczu[a]
- orkiestra dywizyjna w Krośnie Odrzańskim
- kompania ochrony i regulacji ruchu w Krośnie Odrzańskim
Sprzęt bojowy: uzbrojenie jednostek dywizji stanowiły transportery opancerzone SKOT-2A, które w 1987 zastąpiły bojowe wozy piechoty BWP-1, czołgi T-55A wymienione w 1988 na czołgi T-55AM, samobieżne haubice 2S1 Goździk, samobieżne działa przeciwlotnicze ZSU-23-4, rozpoznawcze samochody opancerzone BRDM-2.
Żołnierze dywizji
edytujDowódcy dywizji[6]:
- gen. bryg. Leon Łapiński 1959–1964
- gen. bryg. Józef Jaworski 1964–1966
- płk Kazimierz Makarewicz 1966–1968
- płk Jerzy Góral 1968–1970
- gen. bryg. Apoloniusz Golik 1970–1972
- gen. bryg. Henryk Antoszkiewicz 1972–1975
- gen. bryg. Romuald Królak 1975–1978
- gen. bryg. Zenon Bryk 1978–1984
- gen. bryg. Kazimierz Tomaszewski 1984–1986
- gen. bryg. Bolesław Baranowski 1986–1991
Uwagi
edytuj- ↑ 23 kompania przeciwchemiczna w Międzyrzeczu, funkcjonująca w oparciu o etat wojenno-pokojowy Nr 30/331/0 wraz z wykazem dodatkowym Nr 2 (numer poczty polowej P-7772), została rozformowana i skreślona z zaopatrzenia gospodarczego 17 pz w terminie do 31 marca 1995 na podstawie zarządzenia szefa Sztabu Generalnego WP Nr 055/Org. z 1 sierpnia 1994 i zarządzenia zastępcy dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowej – szefa sztabu Nr Pf 85/Org. z 5 września 1994 w sprawie reoganizacji batalionów rozpoznawczych 4, 5 oraz 11 DKPanc.[5]
Przypisy
edytuj- ↑ Leszkowicz 2022 ↓, s. 748.
- ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy
- ↑ Puchała 2013 ↓, s. 276.
- ↑ Jerzy Kajetanowicz, Polska piechota w latach 1955-1963, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych Nr 2 (128), Wrocław 2003, ISSN 1230-5243, s. 177.
- ↑ Zarządzenie zastępcy dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowej – szefa sztabu Nr Pf 85/Org. z 5 września 1994, jawne.
- ↑ Mąsior 2005 ↓.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kajetanowicz, Polskie wojska pancerne i zmechanizowane w latach 1955-1990, Poligon 2010, nr 3.
- Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
- Franciszek Puchała: Budowa potencjału bojowego Wojska polskiego 1945-1990. Obszary szpiegowskich działań. Warszawa: Fundacja "Historia i Kultura", 2013. ISBN 978-83-11-12800-2.
- 4 Dywizja Piechoty - Zmechanizowana 1808-1994. Zarys dziejów, Grzegorz Nowik (red.), Tadeusz Rawski (red.), Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08377-0, OCLC 830050990.
- Wiesław Mąsior: Dowódcy dywizji Wojska Polskiego. Profesjonalne Forum Wojskowe. Serwis-militarny.net, 2005. [dostęp 2018-02-05].