3 Księga Henocha
3 Księga Henocha, Księga Henocha hebrajska (3 Hen) – apokryf starotestamentowy powstały i zachowany w języku hebrajskim. Znany także jako Księga pałaców, Księga rabbiego Iszmaela i Wyniesienie Metatrona.
Powstanie
edytujOstateczna redakcja księgi nastąpiła w V lub VI wieku. Dzieło jest owocem tradycji, która narastała od czasów Machabeuszy[1]. Najstarsze fragmenty księgi to rozdziały 3–15, opowiadające o wywyższeniu Henocha (Metatrona). Rzekomym autorem apokryfu miał być Iszmael, palestyński uczony zmarły przed powstaniem Bar-Kochby[2].
Treść
edytujKsięga Henocha hebrajska opowiada o widzeniu, którego doświadczył rabbi Iszmael. Opisane jest między innymi przeniesienie Iszmaela do niebios (pałaców). W ostatnim pałacu rabbi ujrzał tron Boga. Bóg jest zupełnie różny od swojego stworzenia i dla niego niedostępny: mieszka w miejscu najbardziej oddalonym od człowieka, strzeżonym przez aniołów. Iszmael spotkał się także z Henochem, który po wzięciu do nieba wyzbywszy się ciała przyjął postać anioła, zmienił imię na Metatron i został wyniesiony ponad wszystkich innych aniołów, otrzymując tytuł Mały JHWH. Metatron wyjawił także Iszmaelowi organizację nieba, w którym znajduje się akademia i sąd, którego jest przewodniczącym. Iszmael posiadł także wiedzę na temat hierarchii aniołów, niebiańskiej liturgii oraz kosmicznych liter, przez które stworzono świat[3].
Hugo Odeberg proponował podział księgi na dziesięć części:
- Wstęp (1–2).
- Część Henocha-Metatrona (3–16).
- Część angelologiczna (17–22; 25–28,6).
- Część sądowa (28,7–33,2).
- Niebiański Kedusza (35–36; 38–40).
- Fizyczne cechy nieba (23–24; 33,3nn; 34; 37; 22B; 22C);
- Widzenie Iszmaela dotyczące cudów niebiańskich:
- kosmiczne litery (41);
- żywioły niebiańskie utrzymywane przez Imię Boże (42);
- zasłona Miejsca, na której są wyryte wszystkie czyny przeszłe i przyszłe (45);
- gwiazdy i planety (46);
- dusze nienarodzonych, zmarłych i dusze ukaranych aniołów (43–44; 47);
- opisy apokaliptyczne (44,7–10; 45,5; 48A).
- Boskie Imiona (48B).
- Krótszy opis wyniesienia Metatrona (48C).
- Imiona Metatrona, przekazanie tajemnic Mojżeszowi, protesty aniołów (48D)[4].
Tekst zawiera nieliczne zapożyczenia z łaciny (familia, 12,5) i języka greckiego (γλωσσόκομον, 27,2)[1].
Znaczenie
edytujKsięga należy do nurtu stojącego w opozycji do antyhenochiańskiego judaizmu rabinicznego. Jest również jednym z najistotniejszych tekstów nurtu mistyki merkaby, która wywodziła się od interpretacji wizji tronu Bożego u Izajasza i Ezechiela. Nurt ten, nazywany także gnostycyzmem żydowskim, był rozwinięty w pełni w II wieku[5].
Odniesienia w Nowym Testamencie
edytujRyszard Rubinkiewicz zauważył, że herezja, o której wspomniał Paweł w Liście do Kolosan, mogła mieć związek z Księgą Henocha hebrajską, jako że herezja ta przesadnie podkreślała rolę aniołów. Z drugiej strony zdaniem Rubinkiewicza opis Bożego tronu zawarty w Apokalipsie Jana (Ap 4) jest podobny do opisu Bożego tronu w 3 Księdze Henocha przez fakt łączenia opisów z Księgi Ezechiela (Ez 1), Księgi Daniela (Dn 7) i Księgi Izajasza (Iz 6). Rubinkiewicz zauważył także podobieństwo hymnów pochwalnych Apokalipsy i Księgi Henocha hebrajskiej[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Ryszard Rubinkiewicz (red.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2022, s. 216, ISBN 978-83-7492-121-3.
- ↑ Stanisław Mędala, Wprowadzenie do literatury międzytestamentalnej, Kraków: The Enigma Press, 1994, s. 140, ISBN 83-86110-00-7.
- ↑ Ryszard Rubinkiewicz (red.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2022, s. 215–216, ISBN 978-83-7492-121-3.
- ↑ Hugo Odeberg, The Third Book Of Enoch (The Revelations Of Metatron), Cambridge: Cambridge University Press, 1928, s. 19–20.
- ↑ Stanisław Mędala, Wprowadzenie do literatury międzytestamentalnej, Kraków: The Enigma Press, 1994, s. 141, ISBN 83-86110-00-7.