3 Dywizja Górska (III Rzesza)
3 Dywizja Górska (niem. 3. Gebirgs-Division) – dywizja górska Wehrmachtu, uczestniczyła w agresji na Polskę i Norwegię oraz w ataku na Związek Radziecki.
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1 kwietnia 1938 |
| Rozformowanie |
1945 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych |
wojska lądowe |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Historia
edytuj3 Dywizja Górska sformowana została na początku kwietnia 1938 roku w Grazu z oddziałów 5 i 7 dywizji austriackich. W trakcie działań wojennych zmieniał się jej skład.
Po agresji III Rzeszy na Polskę 1 września 1939, po ataku z terytorium Słowacji, walczyła na terenie Polski z 10 Brygadą Kawalerii, uderzając przez Tarnów w kierunku Sanu w okolicy Sanoka[2]. 12 września 1939 wycofana marszem pieszym z okolic Sanoka na Słowację i skierowana stamtąd transportami kolejowymi na front zachodni, w okolice Traben-Trarbach[3].
Dowodzona przez gen.Eduarda Dietla wzięła udział w ataku na Norwegię w 1940 roku[4]; jeden z pułków wchodzących w skład dywizji walczył w bitwie o Narwik, lecz został rozbity przez oddziały brytyjskie. Po odnowieniu stanu osobowego pozostała w Norwegii, jako oddziały okupacyjne. Po ataku Niemiec na ZSRR od 22 czerwca 1941 dywizja walczyła przeciwko Armii Czerwonej na froncie północnym w składzie 20. Armii Górskiej (Armia Leppland). Na początku października 1941 została zatrzymana kontratakami i uwikłała się w walki pozycyjne przy dużych stratach własnych. W styczniu 1942 została przerzucona do Niemiec w celu uzupełnień. W ramach odnowy siły uderzeniowej utworzono 144 pułk strzelców górskich[5].
W kwietniu 1942 została ponownie przetransportowana do Norwegii w okolice Lillehammer jako siły okupacyjne. We wrześniu 1942 po przetransportowaniu jej przez Tallinn brała udział w walkach w okolicy miasta Mga na kierunku Leningradu w ramach kontrofensywy, której celem było zniszczenie wojsk radzieckich, biorących udział w operacji siniawińskiej. W listopadzie 1942 w celu wzmocnienia Frontu Południowego 3 Dywizja Górska została przerzucona w okolice Wielkich Łuków. Przerzucona na południowy odcinek frontu wschodniego, brała udział w próbie odblokowania wojsk niemieckich w Stalingradzie, lecz bezskutecznie.
W kwietniu 1943 toczyła walki pozycyjne w okolicy Woroszyłowgradu. W dniach 17 lipca do 22 lipca 1943 była uwikłana w ciężkie walki opóźniające zajęcie Zagłębia Donieckiego przez Armię Czerwoną[6]. Podczas walk odwrotowych przez Nikopol nad Dnieprem osiągnęła na początku 1944 rzekę Ingulec. Od lipca do sierpnia 1944 toczyła walki we wschodnich Karpatach. W czasie dalszego odwrotu przeszła przez tereny Węgier i Słowacji, na południowy Śląsk i tereny Czech, gdzie w maju 1945 w okolicy Ołomuńca na terenie Protektoratu Czech i Moraw 3 Dywizja Górska wraz ze swoim ostatnim dowódcą dostała się do niewoli radzieckiej.
W 3 Dywizji Górskiej w 144 pułku służyło dwóch strzelców wyborowych Wehrmachtu: Matthäus Hetzenauer i Josef Allerberger.
Dowódcy dywizji
edytuj- gen. Eduard Dietl (wrzesień 1939 - czerwiec 1940)
- gen. Julius Ringel (czerwiec - październik 1940)
- gen. Hans Kreysin (październik 1940 - sierpień 1943)
- gen. Egbert Picker (sierpień 1943)
- gen. Siegfried Rasp (sierpień - wrzesień 1943)
- gen. Egbert Picker (wrzesień 1943)
- gen. August Wittmann wrzesień 1943 - lipiec 1944)
- gen. Paul Klatt (lipiec 1944 - maj 1945)
Struktura organizacyjna
edytujSkład w 1939:
- 138 Pułk Strzelców Górskich
- 139 Pułk Strzelców Górskich
- 112 Pułk Artylerii Górskiej
- 112 Batalion Rozpoznawczy
- 48 Batalion Przeciwpancerny
- 83 Batalion Pionierów Górskich
- jednostki dodatkowe (batalion uzupełnień, łączności, zaopatrzenia)
Skład w 1942:
- 138 Pułk Strzelców Górskich
- 144 Pułk Strzelców Górskich
- 112 Pułk Artylerii Górskiej
- 95 Batalion Przeciwpancerny
- 83 Batalion Pionierów (Saperów) Górskich
- 68 jednostki dodatkowe (batalion uzupełnień, łączności, zaopatrzenia)
Skład w końcu 1944:
- 138 Pułk Strzelców Górskich
- 144 Pułk Strzelców Górskich
- 112 Pułk Artylerii Górskiej
- 95 Batalion Przeciwpancerny
- 83 Batalion Pionierów (Saperów) Górskich
- 68 jednostki dodatkowe (służby dywizyjne, łączności, zaopatrzenia)
Zapewnienie uzupełnień i szkolenie
- Zapasowy batalion strzelców górskich I./138[7]
Przypisy
edytuj- ↑ Steblik 1989 ↓, s. 133.
- ↑ 3. Gebirgsdivision - Lexikon der Wehrmacht [online], www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2020-05-15].
- ↑ Leszek Moczulski Wojna polska 1939, s. 799, por. też Nikolaus von Vormann, Der Feldzug 1939 in Polen. Die Operationen des Heeres. Weissenburg 1958, Prinz-Eugen-Verlag, s. 143.
- ↑ Bernasiowie 1987 ↓, s. 62.
- ↑ Gebirgs-Armeekorps Norwegen - Lexikon der Wehrmacht [online], www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2020-05-15].
- ↑ Gebirgs-Jäger-Regiment 144 - Lexikon der Wehrmacht [online], www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2020-05-19].
- ↑ Infanterie-Ersatz-Bataillon 138 - Lexikon der Wehrmacht [online], www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2020-05-15].
Bibliografia
edytuj- Teresa i Franciszek Bernasiowie: Swastyka nad Skandynawią. Szczecin: 1987. ISBN 83-03-01857-4.
- Samuel W. Mitcham jr.: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Dywizje strzeleckie i lekkie. Ordre de Bataille. Warszawa: Belona S.A., 2010. ISBN 978-83-11-11655-9.
- Albrecht Wacker: Snajper na Froncie Wschodnim. Wspomnienia Seppa Allerbergera - przeł. Marek Skierkowski. Wrocław 2007: Wydawnictwo XXL. ISBN 978-83-923779-9-3.
- Władysław Steblik: Armia Kraków 1939. Warszawa: 1989. ISBN 83-11-07434-8.
Linki zewnętrzne
edytujhttp://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Gliederungen/Gebirgsdivisionen/3GebD-R.htm | dostęp 2021-02-05