33 Gwardyjska Armia Rakietowa

33 Gwardyjska Bierisławsko-Chingańska Armia Rakietowa dwukrotnie odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru oraz Orderem Suworowa (ros. 33-я гвардейская ракетная Бериславско — Хинганская дважды Краснознамённая, ордена Суворова армия) – związek operacyjny Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego Związku Radzieckiego, następnie – Rosji. Sztab Armii stacjonuje w mieście Omsk, JW 43189.

33 Armia Rakietowa

Historia
Państwo	ZSRR Rosja
Sformowanie	8 czerwca 1970
Nazwa wyróżniająca	Gwardyjska Bierisławsko-Chingańska, dwukrotnie odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru oraz Orderem Suworowa
Tradycje
Rodowód	7 Samodzielny Korpus Rakietowy
Dowódcy
Pierwszy	gen. por. Aleksandr Chołopow
Obecny	gen. por. Andriej Szwajczenko
Organizacja
Numer	43189
Dyslokacja	Omsk
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Rakietowe Przeznaczenia Strategicznego
Podległość	Dowództwo Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego
Skład	35 Dywizja Rakietowa, 36 Dywizja Rakietowa, 39 Dywizja Rakietowa, 41 Dywizja Rakietowa, 57 Dywizja Rakietowa, 62 Dywizja Rakietowa

Dowództwo armii zostało sformowane 8 czerwca 1970 na bazie 7 Samodzielnego Korpusu Rakietowego w Omsku na podstawie dyrektywy Głównodowodzącego Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego z 23 kwietnia 1970.

W skład armii początkowo weszły dywizje rakietowe posiadające na uzbrojeniu rakiety międzykontynentalne R-9 i R-16.

Skład

W skład nowo utworzonego związku operacyjnego weszły:

• 35 Dywizja Rakietowa odznaczona Orderami Czerwonego Sztandaru, Kutuzowa oraz Aleksandra Newskiego. Jednostki dywizji początkowo były rozmieszczone na Zakaukaziu z dowództwem w mieście Ordżonikidze. W 1981 roku dywizja została przedyslokowana do m. Borowicha, faktycznie jest to miasto zamknięte ZATO Sibirskij w Kraju Ałtajskim – JW 52929.
• 36 Gwardyjska Wiedeńska Dywizja Rakietowa odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru. Jednostki dywizji rozmieszczone są w m. Gładkoj w Kraju Krasnojarskim, inaczej znane jako Krasnojarsk-66, faktycznie jest to miasto zamknięte ZATO Kiedrowyj – JW 34139.
• 39 Gwardyjska Głuchowska Dywizja Rakietowa odznaczona Orderami Lenina, Czerwonego Sztandaru, Suworowa, Kutuzowa oraz Bohdana Chmielnickiego. Jednostki dywizji rozmieszczone są w m. Paszino, inaczej Nowosybirsk-95 w pobliżu Nowosybirska – JW 34148.
• 41 Gwardyjska Lwowsko-Berlińska Dywizja Rakietowa odznaczona Orderami Kutuzowa oraz Bohdana Chmielnickiego. Jednostki dywizji rozmieszczone są w m. Alejsk-4 w Kraju Ałtajskim – JW 34159.
• 57 Dywizja Rakietowa. Sformowana została w m. Żangiz-Tobe, inaczej znane jako Gieorgijewka-4, faktycznie było to miasto zamknięte ZATO Sołniecznyj w obwodzie semipałatyńskim w Kazachstanie – JW 36678. Dywizję wyprowadzono z Kazachstanu na początku lat 90. i rozformowano.
• 62 Dywizja Rakietowa odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru. Jednostki dywizji rozmieszczone są w m. Użur-4 (Sołniecznyj) w Kraju Krasnojarskim – JW 32441.

W początkowym okresie związki taktyczne 33 Armii Rakietowej dysponowały rakietami typu R-9A (kod NATO: SS-8 Sasin) oraz R-16 (kod NATO: SS-7 Saddler). W 1979 na uzbrojenie armii zaczęto wprowadzać rakiety RSD-10 Pionier (kod NATO: SS-20 Saber). W 1989 jednostki wyposażono w rakiety typu RS-22 (kod NATO: SS-24 Scalpel). Od 1995 roku podstawowym uzbrojeniem armii omskiej są rakiety typu Topol-M" (kod NATO: Stalin).

Dowódcy 33 Armii Rakietowej

• 27 czerwca 1970 – 12 czerwca 1977 – gen. por. Aleksandr Chołopow
• 12 czerwca 1977 – 21 kwietnia 1980 – gen. mjr (od 14 lutego 1978 – gen. por.) Wiktor Jegorow
• 21 kwietnia 1980 – 12 czerwca 1984 – gen. por. Stanisław Koczemasow
• 12 czerwca 1984 – 6 stycznia 1989 – gen. por. Jurij Płotnikow
• 6 stycznia 1989 – 20 maja 1993 – gen. mjr (od 18 lutego 1990 – gen. por.) Witalij Moroz
• 20 maja 1993 – 14 sierpnia 1995 – gen. mjr (od 23 sierpnia 1993 – gen. por.) Aleksiej Kasjanow
• 14 sierpnia 1995 – 14 maja 2002 – gen. mjr (od 6 maja 1996 – gen. por.) – Aleksandr Konariow
• 14 maja 2002 - 16 czerwca 2006 - gen. mjr (od 10 czerwca 2003 – gen. por.) Andriej Szwajczenko
• od 16 czerwca 2006 r. - gen. por. Giennadij Priwałow

Bibliografia

• B. Potyrała, W. Szlufik – "Dowództwo sił Zbrojnych ZSRR od rewolucji naukowo-technicznej do równowagi strategicznej", wyd. WSP Częstochowa, 2000 r.
• "Perechen woinskich czastiej 1946-1991", wyd. Tomsk, 2002 r.
• W. Fieskow, K. Kałasznikow, W. Golikow – "Armia Radziecka w latach zimnej wojny 1946-1991", wyd. Tomsk, 2004 r.
• "Wojenno-Istoriczeskij Żurnał" – numery różne z lat 2002-2005.
• Stanisław Zarychta: Broń jądrowa w kształtowaniu bezpieczeństwa 1945–2015. Warszawa: Bellona SA, 2016. ISBN 978-83-11-14235-0.