20 Pułk Piechoty (austro-węgierski)

Galicyjski Pułk Piechoty Nr 20
Galizisches Infanterieregiment Nr. 20
	Historia
Państwo	Austro-Węgry
Sformowanie	1681
Rozformowanie	1918
Nazwa wyróżniająca	Galicyjski
	Tradycje
Święto	27 czerwca
	Działania zbrojne
	I wojna światowa
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Kraków
Rodzaj sił zbrojnych	c. i k. Armia
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	12 Dywizja Piechoty

Galicyjski Pułk Piechoty Nr 20 (IR. 20) – pułk piechoty cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia pułku

Pułk został sformowany w 1681 roku^[1].

Święto pułkowe obchodzone było 27 czerwca w rocznicę bitwy pod Náchodem stoczonej w 1866 roku^[1].

86% żołnierzy pułku stanowili Polacy, których Austriacy nazywali die Goralen^[2], a Polacy potocznie „Cwancygierami” i „Dwudziestakami”.

W 1914 komenda pułku oraz 1. i 2. batalion stacjonował w garnizonie Kraków, w koszarach Franciszka Józefa przy ulicy Rajskiej (niem. Franz Josephs Kaserne). 3. batalion stacjonował w Nowym Sączu, natomiast 4. batalion był detaszowany w miejscowości Bijeljina (w Bośni). Oddział wchodził w skład 24 Brygady Piechoty należącej do 12 Dywizji Piechoty (1 Korpus), natomiast 4 batalion był podporządkowany komendantowi 11 Brygady Górskiej należącej do 48 Dywizji Piechoty^[3].

W czasie I wojny światowej pułk, w składzie trzech batalionów, walczył w składzie macierzystej dywizji. 4 batalion wszedł w skład 11 Brygady Górskiej dowodzonej przez generała majora Marcelego Ławrowskiego.

Żołnierze pułku nosili ciemnoniebieskie kurtki z rakowo-czerwonymi wyłogami i kołnierzem (niem. krebsroth) oraz białymi guzikami, a pantalony jasnoniebieskie^[4].

Od listopada 1916 roku w pułku funkcjonowała luźna konspiracja, polegająca na przygotowywaniu do przyszłego wystąpienia przeciw austriackiemu dowództwu. W czerwcu 1918 pułk sabotował ostatnią ofensywę austriacką przeciw Włochom, ale mimo prób nie udało się nawiązać kontaktu z Włochami i przejść na drugą stronę frontu. Pod koniec października 1918, wraz z załamaniem się austriackiego frontu nad Piawą, 12 Dywizja Piechoty rozpoczęła odwrót, a sądecki 20 pułk pozostał zorganizowany i karny za sprawą polskich oficerów i podoficerów, którzy dążyli do utrzymania jednostki w całości i doprowadzenia jej do Polski. 10 listopada w Słowenii zgromadzenie oficerskie pozbawiło dowództwa płk. Friedricha Richtera, który przekazał je por. Stanisławowi Plappertowi, a władze Państwa Słoweńców, Chorwatów i Serbów dały zgodę na nierozbrajanie polskich pułków i przepuszczenie ich w drodze do Polski razem ze sprzętem. Pułk koleją dotarł przez Austrię i Czechosłowację 17 listopada do granicy polskiej, kilkukrotnie stawiając opór przed próbami rozbrojenia, a dwa dni później dotarł do Nowego Sącza, gdzie został przekształcony w 1 Pułk Strzelców Podhalańskich.

Szefowie pułku

Kolejnymi szefami pułku byli:

płk Ludwig Anton Pfalzgraf zu Neuburg (od 1681),
FZM Franz Wenzel von Kaunitz-Rietberg (1785 – †19 XII 1825),
FML Sigmund Friedrich Karl Wilhelm Gustav von Hochenegg (1826 – †14 VI 1848),
FZM Franz Ludwig von Welden(inne języki) (1849 – †7 VIII 1853),
cesarz niemiecki i król Prus Fryderyk III Hohenzollern (1853 – †15 VI 1888),
książę Prus Henryk Hohenzollern (od 1889)^[1].

Żołnierze

Komendanci pułku

płk Alfons von Wimpffen (1864 – †22 VII 1866)
płk Władysław Gniewosz (X 1880^[5] – III 1882^[6])
płk Stanisław Puchalski (1911 – 15 IX 1914 → komendant 24 Brygady Piechoty)

Oficerowie

Podoficerowie

sierż. szt. Jan Józefowski
plut. Józef Życzkowski
kadet Rudolf Macko †21 XII 1917
Józef Kokoszka

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Schematismus 1914 ↓, s. 418.
↑ PawełP. Stachnik PawełP., Z Włoch do Nowego Sącza. Wojenna epopeja polskiego pułku c.k. armii [online], Tytus - Twój przewodnik po historii, 18 lutego 2021 [dostęp 2021-02-23] (pol.).
↑ Schematismus 1914 ↓, s. 113, 418.
↑ Militär-Schematismus 1872 ↓, s. 245.
↑ Ernennungen. „Oesterreichischer Soldatenfreund”. Nr 82, s. 669, 15 października 1880. (niem.).
↑ Personalien. im k. k. Heere. „Oesterreichischer Soldatenfreund”. Nr 25, s. 197, 28 marca 1882. (niem.).

Bibliografia

Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1872. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1872. (niem.).
Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908–1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9.

[CITEREFSchematismus1914418-1] Schematismus 1914 ↓, s. 418.

[2] PawełP. Stachnik PawełP., Z Włoch do Nowego Sącza. Wojenna epopeja polskiego pułku c.k. armii [online], Tytus - Twój przewodnik po historii, 18 lutego 2021 [dostęp 2021-02-23] (pol.).

[CITEREFSchematismus1914113,_418-3] Schematismus 1914 ↓, s. 113, 418.

[CITEREFMilitär-Schematismus1872245-4] Militär-Schematismus 1872 ↓, s. 245.

[5] Ernennungen. „Oesterreichischer Soldatenfreund”. Nr 82, s. 669, 15 października 1880. (niem.).

[6] Personalien. im k. k. Heere. „Oesterreichischer Soldatenfreund”. Nr 25, s. 197, 28 marca 1882. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]