1 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)
1 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Michał Grabowski |
| Ostatni |
płk Ludwik Tadeusz Piotrowski |
| Działania zbrojne | |
| pierwsza wojna polska 1807 wojna polsko austriacka 1809 druga wojna polska 1812 kampania 1813 | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
1 Dywizja |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujPułk został sformowany w 1806 w Warszawie[1]. Stacjonował kolejno w miejscowościach tj.: Warszawa, Kalisz i Częstochowa. Pod koniec 1809 roku liczył 2690 żołnierzy[2]. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy[3].
Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 2 Dywizji[4].
W czasie przygotowań do inwazji na Rosję 1812 roku pułk włączony został w strukturę 17 Dywizji Jana Henryka Dąbrowskiego z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego[4].
Po przegranej kampanii rosyjskiej 1812 roku, powtórnie odtworzono pułk w składzie dwóch batalionów po 700 żołnierzy. Wszedł w skład 26 Dywizji dowodzonej przez Ludwika Kamienieckiego. Komendę nad pułkiem przejął płk Tadeusz Piotrowski[5].
Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Krakowie[6].
Żołnierze pułku
edytujPułkiem dowodzili[1]:
- płk Michał Grabowski (od 4 stycznia 1807),
- płk Kazimierz Małachowski (od 8 kwietnia 1808),
- płk Stefan Koszarski (od 21 października 1812),
- płk Ludwik Tadeusz Piotrowski (od 18 stycznia 1813).
Działania bojowe pułku
edytujPułk brał udział w walkach w okresie pierwszej wojny polskiej 1807 roku, wojny polsko austriackiej, inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.
Bitwy i potyczki[1]:
- Wały (5 maja 1807)
- Ruda (12 maja 1807)
- Raszyn (19 kwietnia 1809)
- Praga (25 i 27 kwietnia 1809)
- nad Wisłą (11 maja 1809)
- Ruda (16 maja 1809)
- Ruda (5 czerwca 1809)
- Sandomierz (7,9,12,13 i 16 czerwca 1809)
- Wrzawy (12 czerwca 1809)
- Kazimierzówka (8 września 1812)
- Horbaszewice (16 września 1812)
- Pankratowice i Borysów (21 listopada 1812)
- pod Berezyną (28 listopada 1812)
- Ebersdorf (6 września 1813)
- Penig i Lunzenau (7 października 1813)
- Chemnitz (9 października 1813)
- Lipsk (18 i 19 października 1813)
Mundur
edytujPrzepis ubiorowy z 3 września 1810 roku nie doprowadził jednak do całkowitego ujednolicenia munduru piechoty. Niektóre pułki dość znacznie różniły się od ustaleń regulaminowych[a]. W 1 pułku piechoty były to kity czarne na czapkach fizylierów, szlify białe włóczkowe z frędzlami na ramionach fizylierów i patrontasze bez żadnych znaków[7].
Chorągiew
edytuj- Chorągiew 1 pułku piechoty z 1807 roku[8]
Bławat na stronie prawej (w lewo od drzewca) z tkaniny jedwabnej karmazynowej o wymiarach 55 cm x 55 cm. Pośrodku aplikowany z sukna białego orzeł polski. Dziób, nogi oraz pióra haftowane białym jedwabiem, korona, berło i jabłko haftowane srebrem z cekinami. Nad orłem napis haftowany jedwabiem białym: „PUŁK PIERWSZY PIECHOTY". Strona odwrotna z tkaniny jedwabnej niebieskiej, pośrodku orzeł taki sam jak poprzednio, lecz zwrócony odwrotnie. Napis również taki sam.
- Orzeł 1 pułku piechoty[8]
Na tkaninie jedwabnej białej o wymiarach 95 cm X 80 cm namalowany złotem orzeł francuski pod koroną, w takiej jednak skali i nie pośrodku tkaniny, iż tkanina zdaje się być mocno przycięta. Na jedwabiu znajdował się napis: Republique Francaise, a na odwrocie: "Legion Polonaise"[b]. W 1898 roku napis ten nie był już widoczny.
Powyższe szczegóły świadczyłyby, iż bławat tej chorągwi uległ zmianom i przeróbkom; pierwotnie prawdopodobnie należał do batalionu Legii Polskiej we Włoszech. Na drzewcu tablica. Na tle srebrnym, litery i złocone obramienie[8].
Uwagi
edytuj- ↑ Różnice przedstawione przez Gembarzewskiego na podstawie ówczesnych rysunków, rachunkach i innych dokumentach pułkowych.
- ↑ Gienierał-major A. U. Giekkiel, Trofiei woin 1812—1813 gg. chraniaszczijesia w kazanskom soborie, S. Pietierburg, 1909, s. 22. Prawdopodobnie Giekkiel mówiąc o napisie opierał się na dawnych opisach muzealnych.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Gembarzewski 1925 ↓, s. 53.
- ↑ Zych 1961 ↓, s. 207.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 439.
- ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 443.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 446.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 455.
- ↑ Askenazy i Gembarzewski 2003 ↓, s. 108.
- ↑ a b c Gembarzewski 1964 ↓, s. 326.
Bibliografia
edytuj- Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807 – 1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.