1938 w Wojsku Polskim
Kalendarium Wojska Polskiego 1938 – wydarzenia w Wojsku Polskim w roku 1938.
Styczeń
edytuj- kontrtorpedowiec ORP „Błyskawica” został jednostką administracyjną
- komandor podporucznik Włodzimierz Kodrębski objął dowództwo ORP „Błyskawica”
- komandor porucznik Stanisław Hryniewiecki zdał, a komandor podporucznik Tadeusz Morgenstern-Podjazd objął dowództwo dywizjonu kontrtorpedowców
- w stoczni N. V. Koninklijke Maatschapij De Schelde w Vlissingen zwodowano okręt podwodny ORP „Orzeł”
- niżej wymienieni pułkownicy dyplomowani zostali wyznaczeni na stanowiska:
- Tadeusz Alf-Tarczyński – pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr II,
- Maciej Bardel – dowódcy OPL Okręgu Korpusu Nr X,
- Józef Ćwiertniak – dowódcy 13 Kresowej Dywizji Piechoty,
- Teodor Furgalski – dowódcy 8 Dywizji Piechoty,
- Wincenty Kowalski – dowódcy 1 Dywizji Piechoty Legionów,
- Aleksander Zygmunt Myszkowski – zastępcy dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII,
- Ludwik Rudka – szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI,
- Romuald Wolikowski – pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII.
Luty
edytuj- Minister spraw wojskowych:
- unieważnił zarządzenie MSWojsk. Biuro Pers. L. 342 I, ogłoszone w Dz. Rozk. nr 6/29 poz. 53., dotyczące wyznaczania oficerów sądowych i postanowił, że oficerów sądowych mianuje minister spraw wojskowych (szef Biura Pers.) na zasadach ogólnych[1] (10 czerwca 1938 minister spraw wojskowych uzupełnił zarządzenie MSWojsk. Biuro Pers. L. 9176/1–1 37)[2],
- uregulował sprawę małżeństw poruczników[3],
- zatwierdził statut Stowarzyszenia Przyjaciół Szkoły Podchorążych Piechoty[4],
- zatwierdził statut Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich[5],
- utworzył 30 rejonów sądowych dla wojskowych sądów rejonowych i jeden rejon sądowy dla Wojskowego Sądu Marynarskiego[6].
Marzec
edytuj- Minister Spraw Wojskowych zarządził noszenie przez żołnierzy wojska przydzielonych do marynarki wojennej na kołnierzach kurtek i płaszczy – emblematy wyobrażającego kotwicę. Emblemat ten dla oficerów i chorążych był haftowany nićmi metalowymi, oksydowanymi na stare srebro, a dla pozostałych podoficerów i szeregowców był wykonany z białego matowanego metalu. Jednocześnie minister zezwolił podoficerom zawodowym na noszenie przy ubiorze poza służbowym emblematów haftowanych[7].
- Prezydent RP awansował na generała brygady pułkowników: Gustawa Paszkiewicza (1), Józefa Kwaciszewskiego (2), Franciszka Dindorf-Ankowicza (3), Michała Pakosza (4), Zygmunta Podhorskiego (5), Stefana Dembińskiego (6), Adama Korytowskiego (7), Romana Abrahama (8), Ludwika Kmicic-Skrzyńskiego (9) i Rudolfa Dreszera (10)[8].
- generał brygady Bronisław Regulski, w zastępstwie I Wiceministra Spraw Wojskowych, wprowadził do użytku służbowego „Regulamin broni pancernej - Opis i wskazówki obsługi samochodu pancernego wz. 34 ”
Kwiecień
edytuj- wszedł w życie przepis „Gospodarka w oddziałach sił zbrojnych” sygn. OG 1938 wprowadzony rozkazem nr 1002/06 Ministra Spraw Wojskowych z 12 marca 1938 roku. Jednocześnie nazwę „jednostka administracyjna” zastąpiono nowym pojęciem „oddział gospodarczy”, który nadal obowiązuje w Siłach Zbrojnych RP. W organizacji pokojowej jednostek Wojska Polskiego dotychczasowe stanowiska kwatermistrza zostały zmienione na II zastępcy dowódcy (zastępcy dowódcy do spraw gospodarczych)[9].
- niżej wymienieni oficerowie zostali wyznaczeni na stanowiska:
- pułkownik dyplomowany Wilhelm Andrzej Lawicz – dowódcy 20 Dywizji Piechoty
- pułkownik dyplomowany Stanisław Jan Ferdynand Świtalski – dowódcy 16 Dywizji Piechoty
- niżej wymienieni oficerowie zostali wyznaczeni na stanowiska:
- pułkownik Jan Edward Surówka – dowódcy 2 Dywizji Piechoty Legionów
- pułkownik Marian Turkowski – dowódcy 3 Dywizji Piechoty Legionów
Maj
edytuj
- początek jedenastego rejsu szkolnego ORP „Iskra”
26 maja (czwartek)
- na Polu Mokotowskim w Warszawie Minister Spraw Wojskowych, generał dywizji Tadeusz Kasprzycki wręczył sztandary jednostkom 1 Grupy Artylerii (1 pan, 1 pac, 8 pal, 18 pal, 28 pal, 32 dal i 1 dak), 4 Grupy Artylerii (4 pac, 7 pal, 10 pal i 26 pal), batalionom pancernym (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 i 12) dywizjonom pociągów pancernych (1 i 2) oraz Szkole Podchorążych Broni Pancernych[10].
28 maja (sobota)
- na Błoniach krakowskich inspektor armii, generał dywizji Juliusz Rómmel wręczył sztandary jednostkom 5 Grupy Artylerii (5 pac, 6 pal, 21 pal, 23 pal i 5 dak) oraz 10 Grupy Artylerii (10 pac, 2 pal Leg., 22 pal i 24 pal)[11].
29 maja (niedziela)
- na lotnisku Kostrogaj Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, marszałek Edward Śmigły-Rydz wręczył sztandar 4 pułkowi strzelców konnych, sztandar został poświęcony przez ks. biskupa Leona Wetmańskiego, następnie odbyła się uroczystość przekazania wojsku czterech ciężkich karabinów maszynowych wz. 30
30 maja (poniedziałek)
- do Warszawy z oficjalną wizytą przybył szef rumuńskiego Sztabu Generalnego, generał dywizji Stefan Ionescu, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, marszałek Edward Śmigły-Rydz odznaczył generała Ionescu Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski
- wojsko na lotnisku Mokotowskim w Warszawie otrzymało od PCK 7 samolotów sanitarnych[12]
Czerwiec
edytuj- w Toruniu Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, marszałek Edward Śmigły-Rydz wręczył sztandary jednostkom 8 Grupy Artylerii (8 pac, 1 dpa) oraz 8 daplot i 63 pp[13]
Lipiec
edytujSierpień
edytuj- w Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej w Gdyni zwodowano trałowiec ORP „Czapla”
- Minister Spraw Wojskowych „zatwierdził i wprowadził do użytku służbowego w jednostkach organizacyjnych sił zbrojnych instrukcję Gosp. Panc.-2. o malowaniu materiału pancernego i samochodowego oraz numerów rejestracyjnych i znaków szczególnych”. Malowanie wojskowego materiału pancernego i samochodowego mogło być dokonywane tylko w zakładach wytwarzających ten materiał oraz w oddziałach samodzielnie gospodarujących materiałem pancernym i samochodowym. Nadzór techniczny nad malowaniem sprawował Wojskowy Nadzór Techniczny Kierownictwa Zaopatrzenia Broni Pancernych zgodnie z przepisami służbowymi P.S. 205-5, jeżeli dostawa odbywała się dla Kierownictwa Zaopatrzenia Broni Pancernych lub właściwy oddział gospodarczy zlecający malowanie. Instrukcja ustaliła trzy rodzaje malowania: konserwacyjne, ochronne i maskujące.
Wrzesień
edytuj- ćwiczenia międzydywizyjne na Wołyniu
- szef Sztabu Głównego, generał brygady Wacław Stachiewicz wydał rozkaz w sprawie organizacji Legionu Zaolziańskiego
21 września (środa)
- Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał rozkaz w sprawie sformowania Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Śląsk”
23 września (piątek)
- koncentracja 23 Dywizji Piechoty nad Olzą
24 września (sobota)
- w Skoczowie generał brygady Władysław Bortnowski objął dowództwo SGO „Śląsk”
- koniec pierwszego rejsu szkolnego ORP „Iskra”; okręt zawinął do portów: Oran, Dubrownik, Korfu, Ponta Delgada
Październik
edytuj- w stoczni Rotterdamsche Droogdok Maatschappij w Rotterdamie został zwodowany okręt podwodny ORP „Sęp”
- niżej wymienieni pułkownicy dyplomowani zostali wyznaczeni na stanowiska:
- Ludwik Lichtarowicz – szefa Departamentu Uzupełnień Ministerstwa Spraw Wojskowych
- Wacław Piekarski – szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych
- Zygmunt Durski – pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX
- Stanisław Maczek – dowódcy 10 Brygady Kawalerii
- Antoni Durski-Trzaska – dowódcy piechoty dywizyjnej 4 Dywizji Piechoty
- niżej wymienieni oficerowie zostali wyznaczeni na stanowiska:
- pułkownik piechoty Ignacy Oziewicz – dowódcy 29 Dywizji Piechoty
- pułkownik piechoty Józef Werobej – dowódcy 9 Dywizji Piechoty
- pułkownik dyplomowany Bolesław Krzyżanowski – dowódcy 24 Dywizji Piechoty
- pułkownik dyplomowany Jarosław Okulicz-Kozaryn został wyznaczony na stanowisko dowódcy OPL Okręgu Korpusu Nr III
Listopad
edytuj- We Lwowie Minister Spraw Wojskowych, generał dywizji Tadeusz Kasprzycki wręczył sztandary jednostkom 6 Grupy Artylerii (6 pac, 1 pamot, 5 pal, 11 pal, 12 pal, 6 dak i 13 dak[18]).
- W walkach z armią czechosłowacką w rejonie Czadcy zginęli starszy strzelec rezerwy KOP Stanisław Stefan Mlekodaj i strzelec rezerwy KOP Ozjasz Storch, a ranny został kapitan Jerzy Misiński ze sztabu Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Śląsk”. Uroczysty pogrzeb ofiar odbył się 28 listopada w Cieszynie[19]. Dwa dni wcześniej prezes Rady Ministrów odznaczył pośmiertnie strzelców Mlekodaja i Storcha „za czyny męstwa i odwagi w obronie granic Państwa” Krzyżem Zasługi za Dzielność po raz pierwszy[20]. Ponadto obaj zostali pośmiertnie awansowani: Stanisław Mlekodaj na plutonowego, a bp. Ozjasz Stroch – kaprala[21]. Stanisław Mlekodaj odbywał służbę wojskową w Kompanii Zamkowej, w cywilu był pracownikiem PKP. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Rabce, a uroczystości pogrzebowe miały charakter manifestacji[22][23].
- Pod miejscowością Ździar na Słowacji 24 pułk ułanów stoczył walkę z wojskiem czechosłowackim, w której poległ major Stefan Rago.
- W Brześciu zmarł major intendent z wyższymi studiami wojskowymi Zbigniew Bielański.
Grudzień
edytuj- Została rozwiązana SGO „Śląsk”.
- Zginęli śmiercią lotnika: major pilot Lotariusz Paweł Arct syn Jakuba i kapral strzelec samolotowy radiotelegrafista Włodzimierz Pieregut[24].
- Minister Spraw Wojskowych zmienił datę święta pułkowego 6 Pułku Artylerii Lekkiej z dnia 22 maja na dzień 19 maja[25].
- Ogłoszono rozkaz Ministra Spraw Wojskowych Dep. Dow. Og. 1590-13 P.U. w sprawie oznak stopni podoficerskich i starszych szeregowców (równorzędnych). Termin wprowadzenia w życie postanowień niniejszego rozkazu został ustalony na dzień 1 lutego 1939 roku[26].
Przypisy
edytuj- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 1 z 3 lutego 1938, poz. 1.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 8 z 10 czerwca 1938, poz. 79.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 1 z 3 lutego 1938, poz. 2.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 1 z 3 lutego 1938, poz. 5.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 1 z 3 lutego 1938, poz. 6.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 1 z 3 lutego 1938, poz. 11.
- ↑ Dz. Rozk. Rozkazów MSWojsk. nr 2 z 4 marca 1938 roku, poz. 22.
- ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim, 1935–1939, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, w nawiasach zostały lokaty poszczególnych generałów.
- ↑ Kłoczewski 1987 ↓, s. 163, 168.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 283.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 337.
- ↑ Jerzy Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241–1945. =Warszawa: 1984, s. 102-107.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 123, 333.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 333.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 328.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 382.
- ↑ Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski: Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium. Warszawa: 1974, s. 258.
- ↑ Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. s. 279, 283, 284, 333.
- ↑ Pogrzeb poległych żołnierzy polskich podczas zajmowania terenów w rejonie Czadcy. „Polska Zbrojna”. 329, s. 1, 1938-11-28. Warszawa..
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 272, poz. 638.
- ↑ Pogrzeb poległych żołnierzy St. Mlekodaja i O. Storcha. „Polska Zbrojna”. 330, s. 6, 1938-11-29. Warszawa..
- ↑ Manifestacyjny pogrzeb ś.p. plut. rez. St. Mlekodaja. „Polska Zbrojna”. 332, s. 6, 1938-12-01. Warszawa..
- ↑ Nekrolog Stanisława Stefana Mlekodaja. „Polska Zbrojna”. 331, s. 4, 1938-11-30. Warszawa..
- ↑ Nekrologi ś.p. mjr. pil. Lotariusza Pawła Arcta i kpr. strz. sam. rtg Włodzimierza Piereguta. „Polska Zbrojna”. 346, s. 4, 1938-12-15. Warszawa..
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. nr 15 z 31 grudnia 1938 roku, poz. 174.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. nr 15 z 31 grudnia 1938 roku, poz. 175.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kłoczewski: Polska gospodarka wojskowa 1918–1939 (zarys systemu). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07488-7.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Jerzy Ryszard Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241–1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984. ISBN 83-206-0426-5.