178 Pułk Piechoty (1939)

178 Pułk Piechoty (178 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego, improwizowany w trakcie kampanii wrześniowej.

178 Pułk Piechoty

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	78 pułk piechoty
Dowódcy
Pierwszy	mjr st. sp. Tadeusz Król
Ostatni	ppłk Władysław Michał Dec
Działania zbrojne
kampania wrześniowa bitwa pod Kockiem (2–6 X 1939)
Organizacja
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	50 Dywizja Piechoty

Pułk walczył w kampanii wrześniowej na szlaku bojowym Grupy/Dywizji „Brzoza”, 50 Dywizji Piechoty „Brzoza”, Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. W dokumentach sztabowych z działań we wrześniu i październiku 1939 roku posługiwano się numeracją 78 pp II rzutu mobilizacyjnego. W relacjach i wspomnieniach posługiwano się nazewnictwem 78 i 178 pułk piechoty. W okresie powojennym przyjęto nazwę 178 pułk piechoty.

Formowanie i zmiany organizacyjne pułku

Początkiem powstania pułku były organizowane w rejonie stacji kolejowej w Małorycie pododdziały i luźne grupy żołnierzy zbierane, żywione, zaopatrywane sanitarnie ze stojącego zbiorowiska pociągów unieruchomionych w rejonie tej stacji. Spływające do Małoryty grupy i rozbitkowie ze wschodu, zachodu i północy kraju organizowane były od 20 września 1939 roku przez mjr. intendentury dypl. rez. Henryka Bezega. W Małorycie zjawił się w dniu 22 września Ottokar Brzoza-Brzezina i rozpoczął organizację między innymi jednostek piechoty. 25 września z batalionu piechoty sformowanego z oddziału zbierania nadwyżek 1 batalionu saperów i rozbitków kpt. Władysława Peksy oraz 18 batalionu Junackich Hufców Pracy został utworzony 2 pułk strzelców Grupy „Brzoza”, dowódcą pułku został wyznaczony mjr st. sp. Tadeusz Król komendant batalionu poznańskich junaków. Po podporządkowaniu Grupy „Brzoza” gen. bryg. Franciszkowi Kleebergowi, po przemarszu jej wojsk z Małoryty do Włodawy, a następnie do Parczewa w dniu 28 września została utworzona 50 Dywizja Piechoty „Brzoza”, a w jej składzie z 2 pułku strzelców sformowano 178 pułk piechoty. W Parczewie w dniach 28–30 września dołączyły jeszcze inne pododdziały i grupki żołnierzy, w tym batalion piechoty „Biała” por. Bogusława Cereniewicza, część kompanii „Koziki” jako pozostałości Zgrupowania „Jasiołda” z drugiego rzutu mobilizacyjnego 78 pp oraz resztki batalionu I/165 pp mjr. M. Tinza z 36 DP rez.

Działania bojowe 178 pułku piechoty

Większość żołnierzy i pododdziałów wchodzących w skład 178 pp brała udział w walkach i potyczkach z wojskami niemieckimi, niektóre grupy żołnierzy z wojskami sowieckimi i wszystkie z dywersją ukraińską na szlaku do Małoryty oraz w ramach Grupy „Brzoza” z Małoryty do Włodawy i Parczewa. Szczególnie ciężki bój z ukraińską grupą dywersyjną wspartą przez sowiecki szwadron kawalerii w Kodeńcu 28 września stoczył batalion kpt. W. Peksy, poległo 8 żołnierzy, w tym zastępca dowódcy batalionu kpt. Sobolew. Po wymarszu 30 września z Parczewa bataliony 178 pułku piechoty maszerowały przez miejscowość Czemierniki przechodząc po moście polowym na rzece Tyśmienica.

W bitwie pod Kockiem

O świcie 2 października pułk osiągnął miejscowość Pasmugi. Podczas postoju wymieniono w I batalionie część broni, zamiast broni austriackiej i francuskiej, przekazano kb/kbk Mauser której nie posiadały kompanie z JHP. I batalion mjr Tnza, II batalion kpt. Peksy i III batalion por. Cereniewicza 2 października zostały przydzielone do zgrupowania ppłk. Gorzkowskiego i pomaszerowały do lasów w rejonie Talczyna. 3 października II batalion obok batalionu I/180 pp nacierał poprzez lasek w kierunku drogi Serokomla–Kock i dalej w kierunku wsi Poznań. Po osiągnięciu drogi po przegrupowaniu i dołączeniu sąsiedniego I batalionu 180 pp uderzył na las w odległości ok. 1 km dostał się tam pod intensywny ostrzał niemieckiej artylerii i broni maszynowej. Został częściowo rozproszony i wycofał się na pozycje przy drodze. Ponowne natarcie II batalionu kpt. Peksy i wprowadzonego z odwodu III batalionu por. Cereniewicza zaległo w terenie ze stratami osobowymi w ogniu artylerii i broni maszynowej. Wieczorem II i III bataliony zostały wycofane na pozycje wyjściowe i następnie przemaszerowały przez Karolinę i Bronisławów do rejonu wsi Wola Burzecka. I batalion pozostał cały czas w odwodzie zgrupowania ppłk. Gorzkowskiego w rejonie Talczyna. 4 października II batalion wypoczywał i osłaniał placówkami 50 DP „Brzoza” od strony Wojcieszkowa. 5 października I i III batalion o godz.11.00 podjął natarcie. Na wieś Wojcieszków i Helenów uderzał III batalion, a na Wojcieszków i Adamów I batalion pułku. Natarcie batalionu por. Cereniewicza dotarło do zabudowań Wojcieszkowa, ale z uwagi na kontratak piechoty niemieckiej i ostrzał broni maszynowej i artylerii zaległo. Na prawym skrzydle nacierający I batalion w kierunku Adamowa i Wojcieszkowa, zdecydowanym atakiem szczególnie kompanii junaków przebył połowę drogi ze stanowisk wyjściowych i na odkrytym terenie dostał się w ostrzał artylerii i broni maszynowej, natarcie tego batalionu również zaległo, poniósł ciężkie straty. II batalion jako odwodowy pod ostrzałem artylerii niemieckiej przy słabym wsparciu własnej artylerii podjął dwukrotnie natarcie na pozycje wroga w kierunku na południe od wsi Wojcieszków, które w ogniu artylerii załamało się także. Niemiecki kontratak odrzucił batalion z Woli Burzeckiej w kierunku stacji Krzywda. Pozostałości III i I batalionu wycofały się do lasów koło stacji Krzywda, gdzie dołączył również II batalion i kompania zwiadowców konnych, która usiłowała odnaleźć luki w obronie wroga. 178 pułk piechoty po zniszczeniu i zatopieniu w stawach rybnych broni strzeleckiej skapitulował i poszedł do niewoli w Woli Burzeckiej i Adamowie. Niewielka część żołnierzy zbiegła poza pierścień okrążenia.

Żołnierze 178 pułku piechoty

• dowódca pułku – mjr st. sp. Tadeusz Król (do 2 X 1939), ppłk Władysław Michał Dec
• I adiutant pułku – kpt. Walerian Karczewski
• II adiutant pułku – por. rez. Zygmunt Musiał
• oficer łączności – por. Emil Tyczyński
• dowódca kompanii zwiadowców konnych – por. Józef Pogonowski
• dowódca I batalionu – mjr Marian Feliks Tinz
  • adiutant batalionu – por. rez. Jan Miska
  • dowódca 1 kompanii strzeleckiej – por. Wacław Urbanowicz
  • dowódca 2 kompanii strzeleckiej – por. Edwin Bednarek
  • dowódca 3 kompanii strzeleckiej – ppor. rez. Władysław Buczyński
  • dowódca 1 kompanii ckm – por. Bolesław Władysław Götz
• dowódca II batalionu – kpt. Władysław Peksa
• zastępca dowódcy II batalionu – kpt. st. sp. Bazyli Sobolew († 28 IX 1939)
  • adiutant batalionu – por. Adam Brudkowski
  • dowódca 4 kompanii strzeleckiej – por. Jan Oleksy
  • dowódca 5 kompanii strzeleckiej (saperów) – por. rez. Wacław Brudnicki
  • dowódca 6 kompanii strzeleckiej (saperów) – por. rez. Edward Maciągowski
  • dowódca 2 kompanii ckm – por. Czesław Dobrowolski
• dowódca III batalionu – por. Bogusław Cereniewicz
  • adiutant batalionu – ppor. rez. Jan Karol Dehnel
  • dowódca 7 kompanii strzeleckiej – por. rez. Władysław Szukalski
  • dowódca 8 kompanii strzeleckiej – por. Stanisław Wojciech Furgał
  • dowódca 9 kompanii strzeleckiej – ppłk (wojsk gen. Bułak–Bałachowicza) Włodzimierz Szuwałow
  • dowódca 3 kompanii ckm – ppor. rez. Aleksander Juszkiewicz

Bibliografia

• Andrzej Wesołowski (red.): SGO "Polesie" w dokumentach i wspomnieniach cz. 4 Dywizja "Brzoza". Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, 2015. ISBN 978-83-64475-25-2.
• Andrzej Wesołowski (red.): SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach cz.1 Dowództwo. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, Wydawnictwo Tetragon, 2013. ISBN 978-83-64475-04-7.
• Andrzej Wesołowski, Tadeusz Zawadzki: 50 Dywizja Piechoty "Brzoza". Wielka księga piechoty polskiej 1918-1939 tom 39. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019. ISBN 978-83-8164-219-4.