Życica roczna

Życica roczna
	; Lolium temulentum (po prawej)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	życica
Gatunek	życica roczna
	Nazwa systematyczna
	Lolium temulentum L.; Sp. Pl. 83 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Życica roczna (Lolium temulentum L.) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych. Jako gatunek rodzimy występuje w Europie, Azji i Afryce Północnej. Poza tym szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek zawleczony^[4]. W Polsce rośnie na obszarze całego kraju^[5].

Morfologia

Kwiatostan

Kwiatostany w czasie owocowania

Łodyga: Sinawozielone źdźbło szorstkie w górnej części^[6].
Liście: Pochwy liściowe szorstkie.
Kwiaty: Zebrane w 6-8-kwiatowe, podłużnie eliptyczne, oddalone od siebie kłoski, te z kolei zebrane w kłos do 20 cm długości, zwrócone do jego osi grzbietami. Plewa długości kłoska, do 3 cm długości. Plewka dolna oścista^[6].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia. Chwast upraw zbożowych. Rośnie także na przydrożach. Kwitnie w czerwcu i lipcu^[6]. Dobrze rozwija się na glebach gliniastych, wilgotnych lub podmokłych. Jej nasiona kiełkują tylko w silnie wilgotnej glebie, gdy gleba jest sucha mogą w niej trwać w stanie spoczynku przez wiele lat nie tracąc zdolności kiełkowania^[7]. Gatunek charakterystyczny rzędu Centauretalia cyani^[8].

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016)^[9]^[10] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU).

Udział w kulturze

Większość badaczy roślin biblijnych jest zgodna, że życica roczna to gatunek opisany w przypowieści o chwaście w Ewangelii Mateusza (13,24–25). Świadczy o tym wiele faktów. Nasiona tej rośliny znaleziono wśród nasion pszenicy w wykopaliskach archeologicznych w Nimrud, pochodzących z okresu ok. 7 tysięcy lat p.n.e. Aż 86% nasion życicy zarażonych było grzybem Stromatinia temulenta, który powoduje bóle głowy, ślepotę, a dawka 0,04 g zawartej w nim temuliny jest dla człowieka śmiertelna. Nasiona pszenicy są bardzo podobne do nasion życicy i oddzielenie ich przed siewem było w czasach biblijnych praktycznie niemożliwe. Jest też możliwe, że życica pojawiła się w pszenicy nawet wtedy, gdy nie było jej wśród wysiewanych nasion. Gdy lata były suche, co w Palestynie jest normą, trwały w ziemi w stanie spoczynku, wykiełkowały zaś, gdy nastąpił dłuższy okres wilgotnej pogody. To tłumaczyłoby słowa przypowieści: "Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?"^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-12-20].
↑ Lolium temulentum na eMonocot [dostęp 2013-12-04].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-12-20].

[4] Lolium temulentum na eMonocot [dostęp 2013-12-04].

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[8] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]