Żwaniec

Żwaniec
Жванець
	; Żwaniec zimą
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	kamieniecki
Powierzchnia	2,995 km²
Populacja (2001); • liczba ludności; • gęstość	; 1 529; 510,52 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3849
Kod pocztowy	32365
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Żwaniec
	Położenie na mapie Ukrainy Żwaniec
	48°33′00″N 26°29′15″E/48,550000 26,487500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Żwaniec (ukr. Жванець) – wieś na Ukrainie, nad Dniestrem, u ujścia Żwańczyka, w obwodzie chmielnickim, w rejonie kamienieckim. We wsi znajdują się ruiny zamku.

Siedziba rzymskokatolickiej parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Żwańcu.

Historia

Po wielomiesięcznej obronie warownego obozu, 15 grudnia 1653 król Jan Kazimierz zawarł w Żwańcu ugodę z Bohdanem Chmielnickim. Turcy zdobyli Żwaniec w 1672 roku.

Zabytki

Zamek, kościół, tablice

Zamek w Żwańcu

Żwańczyk z zamku w Żwańcu

Zamek na rys. N. Ordy

Plan zamku na rys. N. Ordy

Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Portal. Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Tablica herbowa. Kościół ormiański pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Tablica w murze wokół kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Zamek w Żwańcu – ruiny zamku położone są na cyplu, który opada stromym skalnym zboczem ku rzeczce Żwańczyk i znajdują się na północ od pobliskiego miasteczka. Zamek główny był założony na planie nieregularnego pięciokąta, z pięciobocznymi basztami na narożach i dwupiętrowym budynkiem frontowym – bramnym pośrodku południowo-zachodniej kurtyny. Odcinki murów północno-zachodni i północno-wschodni przebiegały przy krawędzi urwiska, pozostałe były dodatkowo bronione głębokim przekopem suchej fosy oddzielając zamek od miasteczka. W 1431 r. Władysław II Jagiełło nadał Żwaniec rycerzowi Świeczce z Leczyna. W 1469 r. miasteczko było własnością królestwa, dzierżawioną przez Michała Buczackiego z Jazłowca. Za jego czasów powstała pierwsza warownia, której kształt nie jest znany. W końcu XVI wieku Żwaniec przeszedł na własność rodziny Kalinowskich. W pierwszej ćwierci XVII wieku Walenty Kalinowski, generał ziem podolskich wzniósł nowy zamek, który ze względu na bliskość granicy biegnącej Dniestrem i sąsiedztwo wielkiej twierdzy tureckiej w Chocimiu, stał się ważnym ogniwem systemu obronnego ziem Korony, znajdującym się w najdalej wysuniętym na południe łańcuchu zamków. Kolejnym właścicielem zamku był Jan Lanckoroński (zm. 1615 r.)^[1], który otrzymał go jako wiano, poślubiając około 1603 r. Barbarę Kalinowską (zm. 1626), siostrę Walentego^[1]. Kolejnym właścicielem był jego syn Stanisław Lanckoroński^[1] w latach 1620-1630^[2]. W 1653 r. był schronieniem wojsk polskich, obleganych przez Kozaków Chmielnickiego. W 1672 r. oddany został bez walki Turkom, przez załogę która przeniosła się do pobliskiego Kamieńca Podolskiego i do 1699 r. pozostawał w rękach tureckich. Po odzyskaniu przez Lanckorońskich, zamek został odbudowany, ale ponownie zniszczył go najazd turecko-tatarski w 1768 r. W tym samym czasie na krótko zamek zajęli konfederaci barscy, wyparci przez wojska rosyjskie. Po 1793 r. Żwaniec znalazł się w zaborze rosyjskim i utracił militarne znaczenie. Odtąd zaczął się powolny proces dewastacji zamku, prowadzący do jego całkowitej ruiny.Do obecnych czasów zachowała się baszta północna trzykondygnacyjna ze strzelnicami, resztki baszty wschodniej i relikty budynku bramnego.
kościół ormiański pw. Niepokalanego poczęcia NMP^[3]^[4]

Zobacz też

Bitwa pod Żwańcem

Przypisy

W 1781 r. z rozkazu króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, zwiedzającego brzegi Dniestru w Żwańcu, Chajka córka kupca Abramka Lwowskiego, została namalowana przez Krzysztofa Radziwiłłowskiego

↑ ^a ^b ^c Jan Lanckoroński. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-07-13].
↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV. Warszawa: 1880-1902, s. 872.
↑ Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 301. ISBN 83-921981-6-6.
↑ Żwaniec [online], depot.ceon.pl [dostęp 2019-05-23] (ang.).

Bibliografia

TadeuszT. Polak TadeuszT., Zamki na Kresach, AndrzejA. Łotysz, Warszawa: Paweł Okoń, 1997, ISBN 83-907506-1-9, OCLC 751246373 .
Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu..., zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman, Kraków, Wyd. Bezdroża, 2005, ISBN 83-921981-6-6, s. 301.
Rolle Antoni Józef, Zameczki podolskie na kresach multańskich, Warszawa 1880, t. III, str. 5

Linki zewnętrzne

Żwaniec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 871 .
Żwaniec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 728 .
Ukraiński opis ruin zamku
Krótki rys historyczny miasta i informacja o jego budowlach sakralnych

[genealogia-1] Jan Lanckoroński. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-07-13].

[Geo-2] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV. Warszawa: 1880-1902, s. 872.

[Ukraina-3] Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 301. ISBN 83-921981-6-6.

[4] Żwaniec [online], depot.ceon.pl [dostęp 2019-05-23] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]