Żutkij (1904)
Żutkij (ros. Жуткий) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij. Okręt został zwodowany w maju 1904 roku w krajowej Stoczni Admiralicji w Nikołajewie, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w 1905 roku, z przydziałem do Floty Czarnomorskiej. „Żutkij” wziął udział w I wojnie światowej, a po jej zakończeniu został złomowany w 1922 roku.
 „Żutkij” w 1915 roku | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1902 |
| Wodowanie |
maj 1904 |
 Rosyjska Carska MW
| |
| Nazwa |
„Żutkij” |
| Wejście do służby |
1905 |
| Wycofanie ze służby |
18 kwietnia?/1 maja 1918 |
| Los okrętu |
złomowany w 1922 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
350 ton |
| Długość |
64 metry |
| Szerokość |
6,4 metra |
| Zanurzenie |
2,59 metra |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby | |
| Prędkość |
26 węzłów |
| Zasięg |
1200 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped, 12–18 min | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 381 mm (3 × I) |
| Załoga |
62–69 |
Projekt i budowa
edytujOkręt był jednym z 22 niszczycieli typu Bojkij zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow jednostek typu Sokoł[1][2]. Zbudowany został w Stoczni Admiralicji w Nikołajewie[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1902 roku, a zwodowany został w maju 1904 roku[1][2].
Dane taktyczno-techniczne
edytuj„Żutkij” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec[1][2]. Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra[1][a]. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton[1][3][b]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Yarrow[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów[1][2].
Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40[1][2]. Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped[1][2]. Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min[1][2].
Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2].
Służba
edytuj„Żutkij” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w 1905 roku[2][c]. Jednostka weszła w skład Floty Czarnomorskiej[4]. W 1912 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm[1][2].
W trakcie I wojny światowej „Żutkij” wchodził w skład Floty Czarnomorskiej[5]. 17 marca?/30 marca 1915 roku krążownik „Kaguł” oraz niszczyciele „Żutkij”, „Żywuczij” i „Zawidnyj” ostrzelały rejon Kilimli w prowincji Zonguldak, powodując nieznaczne straty[6]. 18 kwietnia?/1 maja 1918 roku „Żutkij” został zdobyty Niemców, którzy nadali mu oznaczenie R 12, jednak z powodu złego stanu technicznego nie został wprowadzony do służby[2][7]. W listopadzie 1918 roku okręt przejęli w Sewastopolu Brytyjczycy, po czym został zdewastowany w kwietniu 1919 roku[7][8]. Złomowano go w 1922 roku[1][8][d].
Uwagi
edytuj- ↑ Niemal identyczne wartości podaje Gogin 2023 ↓. Natomiast Olender 2021 ↓, s. 620 podaje, że długość wynosiła 60,2 metra, szerokość 6,4 metra i zanurzenie 1,8 metra.
- ↑ Identycznie podaje Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 300. Natomiast Gogin 2023 ↓ podaje wyporność normalną 427–445 ton i pełną 520–530 ton.
- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207 podaje, że okręt został wcielony do służby w 1906 roku.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297 podaje, że okręt został złomowany w 1923 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2023 ↓.
- ↑ Olender 2021 ↓, s. 620.
- ↑ Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 300.
- ↑ Brassey 1915 ↓, s. 185.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 237.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 298.
- ↑ a b Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 573.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: BOYKIY torpedo boats (1902 – 1907). Navypedia. [dostęp 2023-05-28]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
- The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).
- The Naval Annual, 1915. T.A. Brassey (red.). London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).