Żołna brodata

Żołna brodata
	Nyctyornis athertoni
	(Jardine & Selby, 1828)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	żołny
Rodzaj	Nyctyornis
Gatunek	żołna brodata
Synonimy
	Merops athertoni Jardine & Selby, 1828; Alcemerops athertoni (Jardine & Selby, 1828); Buccia athertoni (Jardine & Selby, 1828); Napophila athertoni (Jardine & Selby, 1828); Bucia nipalensis Hodgson, 1836; Alcemerops athertoni brevicaudata Koelz, 1939;
	Merops athertoni Jardine & Selby, 1828; Alcemerops athertoni (Jardine & Selby, 1828); Buccia athertoni (Jardine & Selby, 1828); Napophila athertoni (Jardine & Selby, 1828); Bucia nipalensis Hodgson, 1836; Alcemerops athertoni brevicaudata Koelz, 1939;
Podgatunki
	N. a. athertoni (Jardine & Selby, 1828); N. a. brevicaudatus (Koelz, 1939);
	N. a. athertoni (Jardine & Selby, 1828); N. a. brevicaudatus (Koelz, 1939);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żołna brodata (Nyctyornis athertoni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny żołn (Meropidae). Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji: od Indii i Nepalu przez kraje Indochin po południowo-zachodnie Chiny. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Charakterystyka gatunku

Żołna brodata ze swą zdobyczą

Żołna brodata przy gnieździe

Wygląd

Dziób długi, sierpowato zagięty, szary – u nasady jaśniejszy. Czoło jasnoniebieskie, podbródek z intensywnie turkusowym pasmem wydłużonych piór, od którego powstała polska nazwa gatunkowa. Reszta głowy, skrzydła i ogon w przeważającej mierze zielone, choć możliwe niebieskie przebłyski, zwłaszcza na skrzydłach. Pierś i brzuch od barwy oliwkowej po żółtą, z ciemnymi, podłużnymi plamami. Nogi zielono-brązowe. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, choć broda samca wyraźniej odbija promieniowanie ultrafioletowe niż u samic^[4]^[5].

Średnie wymiary

Długość ciała: 31–35 cm;
Masa ciała: samiec 85–93 g, samica 70–91 g^[6].

Lęgi

W Indiach okres lęgowy trwa od lutego do sierpnia. Zaloty obejmują wzajemne karmienie, ukłony i wachlowanie ogonem. Jak inne żołny gniazdo buduje na końcu tunelu, który wygrzebuje w urwiskach i zboczach o miękkiej budowie. W odróżnieniu jednak od większości gatunków z rodzaju Merops nie tworzy kolonii lęgowych – w jednym miejscu gniazduje jedna lub maksymalnie dwie–trzy pary. Samica składa zazwyczaj 4 niemal okrągłe, białe jaja^[4].

Pożywienie

Większość pożywienia stanowią pszczoły i inne błonkoskrzydłe, a także inne latające owady – zawsze łapane w locie^[6].

Występowanie

Biotop

Występuje w górskich i podgórskich obszarach Azji południowej i południowo-wschodniej. Preferuje wyżej położone tereny, jednak nie przekraczające wysokości 2000 m n.p.m.^[4]

Zasięg występowania

Zachodnią część zasięgu stanowią w Indiach grzbiety Ghatów Zachodnich, dalej pasmo Satpura w północnym Dekanie po płaskowyż Ćhota Nagpur w północno-wschodniej części Indii. Drugą część zasięgu tworzą podnóża Himalajów na pograniczu Indii, Nepalu, Bhutanu i Bangladeszu. Dalej zasięg obejmuje niemal całą Mjanmę (poza terenami nadmorskimi), Laos i Wietnam (bez delty Mekongu), oraz pograniczne tereny Tajlandii, Kambodży i Chin (prowincja Junnan oraz wyspa Hajnan)^[6].

Status zagrożenia

Ze względu na szeroki obszar występowania i znaczną liczebność, oraz brak oznak wyraźnego trendu spadkowego populacji gatunek uważany za niewymagający ochrony czynnej. Przez IUCN sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[3]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny^[3].

Systematyka

Taksonomia

Gatunek pierwotnie opisany pod nazwą Merops athertoni przez Williama Jardine’a i Prideaux Johna Selby’ego na podstawie okazu z Indii (1828)^[6]. Od momentu opisania zaliczany do rodzaju typowego Meropidae – Merops, obecnie wraz z żołną wielką (Nyctyornis amictus) wydzielany do oddzielnego rodzaju Nyctyornis^[7]^[8].

Podgatunki

Wyróżnia się dwa podgatunki^[4]^[6]^[8]:

Nyctyornis athertoni athertoni (Jardine & Selby, 1828) – prawie cały zasięg występowania gatunku;
Nyctyornis athertoni brevicaudatus (Koelz, 1939) – wyspa Hajnan w Chinach.

Przypisy

↑ Nyctyornis athertoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e D. Lepage: Blue-bearded Bee-eater Nyctyornis athertoni. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nyctyornis athertoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Blue-bearded Bee-eaters. Beauty of Birds. [dostęp 2015-12-06]. (ang.).
↑ Eugene William Oates, William Thomas Blanford: The fauna of British India, including Ceylon and Burma. T. 3. Londyn: 1895, s. 115–116. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Fry, H. & Kirwan, G.M.: Blue-bearded Bee-eater (Nyctyornis athertoni). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Meropidae Rafinesque, 1815 – żołny - Bee-eaters (wersja: 2019-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-06].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-06]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Nyctyornis athertoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: Blue-bearded Bee-eater Nyctyornis athertoni. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-06]. (ang.).

[iucn-3] Nyctyornis athertoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[bob-4] Blue-bearded Bee-eaters. Beauty of Birds. [dostęp 2015-12-06]. (ang.).

[fbi-5] Eugene William Oates, William Thomas Blanford: The fauna of British India, including Ceylon and Burma. T. 3. Londyn: 1895, s. 115–116. (ang.).

[hbwa-6] Fry, H. & Kirwan, G.M.: Blue-bearded Bee-eater (Nyctyornis athertoni). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[Mielczarek&Kuziemko-7] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Meropidae Rafinesque, 1815 – żołny - Bee-eaters (wersja: 2019-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-06].

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-06]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]