Żełtoksan
Żełtoksan (kaz. Желтоқсан көтерілісі) – protesty na tle narodowościowym, które wybuchły w 16 grudnia 1986 roku w stolicy Kazachstanu (wówczas części ZSRR), Ałma-Acie. Bezpośrednią przyczyną protestów było odsunięcie od władzy długoletniego przywódcy Komunistycznej Partii Kazachstanu Dynmuchameda Kunajewa oraz zastąpienie go Rosjaninem Giennadijem Kołbinem[1], na mocy decyzji Michaiła Gorbaczowa[2]. Głównymi uczestnikami protestów byli młodzi ludzie. Według różnych źródeł, w protestach brało udział od 11 do 40 tys. osób[3].
| Państwo | |
|---|---|
| Republika związkowa | |
| Miejsca wystąpień | |
| Początek wystąpień |
16 grudnia 1986 |
| Koniec wystąpień |
19 grudnia 1986 |
| Ofiary śmiertelne |
168 osób |
| Ranni |
8500 osób |
| Aresztowani |
5000 osób |
| Przyczyny wystąpień |
odsunięcie od władzy Dynmuchameda Kunajewa i zastąpienie go Rosjaninem Giennadijem Kołbinem |
| Charakter wystąpień | |
Położenie na mapie Kazachstanu  | |
 43°16′39″N 76°53′45″E/43,277500 76,895833
| |
Podczas protestów Nursułtan Nazarbajew namawiał publicznie młodzież do rozejścia się[1]. Kazachskie władze mówiły, że w protestach uczestniczą „nacjonaliści, narkomani i alkoholicy”[1][3]. Protesty zostały stłumione przez KGB 19 grudnia 1986 roku[4]. Wielu protestujących trafiło do więzień lub straciło pracę, zaś część osób została wywieziona z Ałma-Aty. Wywiezieni z miasta mieli wrócić do domu samodzielnie, bez obuwia chroniącego stopy przed śniegiem[3].
Według niezależnych źródeł rosyjskich w protestach zginęło 168 osób – studentów, osób postronnych oraz milicjantów[5].
25 lat po stłumieniu protestów wybuchły w rozruchy w Żangaözen, które także zostały krwawo stłumione[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Мukhtar Ablyazov o kazachstańskich protestach studenckich. Ablyazov, 2015-02-15. [dostęp 2016-04-30]. (pol.).
- ↑ Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 7. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 89-90. ISBN 83-7325-547-8.
- ↑ a b c Bruce Pannier: Kazakhstan: Zheltoqsan Protest Marked 20 Years Later. Radio Free Europe Radio Liberty, 2006-12-14. [dostęp 2016-04-30]. (ang.).
- ↑ Aleksandra Jarosiewicz, Marek Matusiak, Krzysztof Strachota: Krwawe zamieszki w zachodnim Kazachstanie. Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, 2011-12-21. [dostęp 2016-04-30]. (pol.).
- ↑ Jerzy Hałziński: Kazachstan. W: Marek M. Dziekan (red.): Encyklopedia historyczna świata. T. XI. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 2002, s. 112. ISBN 83-85909-75-3.
- ↑ Radzisława Gortat: Skrwawione święto niepodległości. Nowa Europa Wschodnia. [dostęp 2016-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]. (pol.).