Żabinka
Żabinka (biał. Жабінка) – miasto na Białorusi w obwodzie brzeskim, centrum administracyjne rejonu żabineckiego. Leży przy ujściu rzeki Żabinka do Muchawca. 13,1 tys. mieszkańców (2010).
 Dworzec kolejowy | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+375 1641 | ||||
| Kod pocztowy |
225101, 225102, 225110 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
1 | ||||
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||||
 52°12′N 24°01′E/52,200000 24,016667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Miasto znajduje się 30 km na północny wschód od Brześcia. Stanowi węzeł kolejowy (kierunki na Brześć, Berezę Kartuską i Kobryń). Drogi na Brześć, Kobryń i Kamieniec.
Nazwa, herb
edytujNazwa miasta pochodzi od żabiścieku pływającego – popularnej w okolicy rośliny wodnej, lub od niewielkiego dopływu Muchawca, rzeki Żabinka, po raz pierwszy wspomnianej w dokumentach z XVII wieku[2]. Herb przedstawia stylizowany wizerunek dwóch rzek: Żabinki i Muchawca w miejscu ich połączenia, oraz trzy kwiaty żabiścieku.
Historia
edytuj.jpg)
- XVIII w.: w miejscu dzisiejszej Żabinki założono chutor folwarku Płoszcza
- 1816: własność Ganieckich
- poł. XIX w.: przeszła na własność Trombickich
- 1871: oficjalna data założenia miasta – pojawiła się Stacja Żabinka Kolei Moskiewsko-Brzeskiej[3]
- 1890: posiadała 30 domów, 6 sklepów, hotel, pocztę, 3 karczmy, cerkiew i synagogę
- 10 lutego 1919: po wycofaniu się Niemców zajęta przez polski oddział kawalerii pod dowództwem mjr Władysława Dąbrowskiego[4].
- 1920: w rejonie miejscowości trwały intensywne walki oddziałów polskich i sowieckiech
- 1921: w wyniku wojny polsko-bolszewickiej włączona do II Rzeczypospolitej; w gminie Zbirogi powiatu kobryńskiego województwa poleskiego
- 1928: centrum administracyjne gminy Żabinka
- wrzesień 1939: teren walk z Niemcami, następnie w wyniku napaści ZSRR na Polskę, włączona do Białoruskiej SRR
- koniec 1941 – utworzenie przez Niemców getta żydowskiego (ok. 700 osób)
- czerwiec 1942 – Żydzi wywiezieni do getta w Małorycie, część zamordowana na miejscu i w Bronnej Górze
- 1959: w rejonie kamienieckim Białoruskiej SRR
- 1962–1966: w rejonie kobryńskim Białoruskiej SRR
- 1970: otrzymała status miasta
- 1991: w składzie niepodległej Białorusi
- 13 października 2007: w mieście odbyły się obwodowe „Dożynki-2007”, impreza o dużym znaczeniu na Białorusi
Demografia
edytujLiczba ludności:
Zabudowa
edytuj
Najstarszą ulicą Żabinki jest ul. Lenina (dawniej ul. Tadeusza Kościuszki), zabudowana w większości drewnianymi domami i sklepami.
Nowoczesne miasto rozwija się na południowy wschód, wzdłuż linii kolejowej, która dzieli miasto na dwie części: południową – mieszkalną i północną – przemysłową. W części północno-zachodniej za koleją znajduje się „miasteczko” cukrowni. Zbudowane są tam 3-5-piętrowe domy mieszkalne, szkoła, przedszkole, sklepy, ośrodek obsługi mieszkańców i inne. Urbanistyczną strukturę miasta wyznaczają ulice: Kirowa, Woli, Szaszejnaja, Pijanierskaja, Kamsamolskaja, które tworzą wraz z innymi ulicami kwartały miejskie. Budynki instytucji administracyjnych, społecznych, kulturalnych i oświatowych koncentrują się na ul. Kirowa – głównej ulicy miasta i znajdującym się w jej ciągu głównym placu. Znajdują się tam: Rejonowy Komitet Wykonawczy, dom kultury, kino, węzeł łączności, kombinat edukacyjno-produkcyjny, przychodnia, poliklinika, dom towarowy, ośrodek obsługi mieszkańców, restauracja itd. Do głównego placu przylega park.
Główna część zabudowy znajduje się na ulicach Kirowa i Woli. Zbudowane są tam 3-5-piętrowe domy mieszkalne. Do ul. Kirowa w południowej części przylega nowa dzielnica nowoczesnych, uporządkowanych budynków mieszkalnych. Znajdują się tam także sklepy, przedszkole i in. Według planu generalnego, opracowanego w 1978 przez Białoruski Naukowo-Badawczy i Projektowy Instytut Budownictwa Miejskiego, przewidziany jest rozwój miasta na wschód wzdłuż prawego brzegu rzeki Muchawiec; w centralnej części miasta wznoszenie wielopiętrowych domów mieszkalnych, w części zachodniej – indywidualne budownictwo mieszkalne (w tym domy jednorodzinne).
Zabytki
edytuj
W Żabince znajduje się parafialna cerkiew prawosławna pw. Opieki Matki Boskiej z 1885, a także stacja kolejowa z lat 20. XX w. Istniejący w przeszłości kościół katolicki został zniszczony. W 1999 zbudowano nowy kościół parafialny św. Józefa[8]. Ponadto w pobliżu cmentarza znajduje się zbiorowa mogiła 9 żołnierzy Armii Krajowej z oddziału „Watra I” I Okręgu Poleskiego AK, poległych 27 października 1943 roku w walce z Niemcami pod niedalekimi Siechnowiczami Małymi. Spoczywają w niej m.in. por. Stanisław Murawski ps. „Stanisław” i szef oddziału st. sierż. Józef Kazimierczak ps. „Bzura”. W 1993 roku na mogile umieszczono tablicę pamiątkową z napisami po polsku i po białorusku. Została ona ufundowana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz polskie środowiska kombatanckie[9].
W dzielnicy Zdzitowo (dawnej wsi) znajduje się drewniana parafialna cerkiew prawosławna pw. św. Męczennika Nikity z 1502 r.[10]
Gospodarka
edytujPrzemysł spożywczy, produkcja materiałów budowlanych.
- Żabinecka cukrownia (ААТ «Жабінкаўскі цукровы завод») – jedna z czterech cukrowni na Białorusi, założona 20 stycznia 1963
- Żabinecka fabryka mieszanek paszowych (ААТ «Жабінкаўскі камбікормавы завод») – duży wytwórca mieszanek paszowych i karm dla zwierząt domowych pod handlową marką „Reks”
Edukacja, kultura, zdrowie
edytuj
W Żabince znajdują się szkoły: 3 średnie, muzyczna, sportowa dziecięco-młodzieżowa, specjalna z internatem, oraz 5 placówek edukacji przedszkolnej. Działają także 4 biblioteki i dom kultury. Opieką medyczną mieszkańców zajmują się przychodnia i poliklinika.
Sport
edytujW Żabince działa jeden z największych w obwodzie brzeskim ośrodków sportowo-rehabilitacyjnych „Rześkość” («Бадзёрасьць», „Badzioraść”) posiadający dwie sale do mini piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, tenisa ziemnego, dwa baseny (dla dorosłych i dla dzieci), siłownię z dużą liczbą przyrządów, ring bokserski. Działają dziecięce i młodzieżowe sekcje sportowe taekwondo, siatkówki, boksu, lekkiej atletyki, pływania, mini piłki nożnej, wieloboju. Ośrodek dysponuje także kilkoma stołami do tenisa stołowego, stołem bilardowym i sauną.
W Żabince odbywają się międzynarodowe turnieje i konkursy.
Przypisy
edytuj- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..
- ↑ a b Жабинка (Жабінка, Zhabinka). Гербы Брестской области. [dostęp 2010-01-23]. (ros.).
- ↑ a b История. Żabinecki Rejonowy Komitet Wykonawczy. [dostęp 2010-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-05)]. (ros.).
- ↑ Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 56. ISBN 978-83-11-11934-5.
- ↑ Жабінка. W: U. Maliszeuski, P. Paboka: Нашы гарады: [грамадска-палітычнае даведачнае выданне]. Mińsk: Narodnaja aswieta, 1991, s. 303 + zdj. ISBN 5-341-00240-7. (biał.).
- ↑ Gmina żydowska przed 1939. Żydowski Instytut Historyczny, 2000-11-04. [dostęp 2010-01-23]. (pol.).
- ↑ БЭС. [dostęp 2010-01-23]. (ros.).
- ↑ m. Żabinka. Radzima.org. [dostęp 2010-01-23]. (biał. • ang. • pol. • ros.).
- ↑ Kobryń. W: Grzegorz Rąkowski: Czar Polesia. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2005, s. 86, 90, seria: Smak Kresów. ISBN 83-85557-92-X.
- ↑ Cerkiew Św. Mikity | Zdzitowo. radzima.org. [dostęp 2021-01-31]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Żabinka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 716.
- Жабинка. W: G. Paszkow i in. pod red. I. Pirożnika: Туристская энциклопедия Беларуси. Mińsk: 2007, s. 648. ISBN 978-985-11-0384-9. (ros.).