Šaľa
Šaľa (wym słow.: [ˈʃaʎa], węg. Vágsellye) − miasto powiatowe na południu Słowacji, w kraju nitrzańskim. Populacja: około 23,5 tysiąca (2011).
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Jozef Belický[1] | ||||
| Powierzchnia |
44,97[2] km² | ||||
| Wysokość |
116[3] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
+421 31[3] | ||||
| Kod pocztowy |
927 01[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SA | ||||
Położenie na mapie kraju nitrzańskiego  | |||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
 48°09′01″N 17°52′39″E/48,150278 17,877500
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Historia
edytuj.jpg)
Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1002[6] (dokument króla Stefana I o założeniu opactwa Pannonhalma). Osada szybko się rozwijała z uwagi na położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych: Czeskiej drogi i traktu z Nitry do Bratysławy. W 1252 miejscowość, po zniszczeniach tatarskich, została przez króla Belę IV podarowana premonstrantom, w dobrach których pozostawała do XVI wieku. Kolejne zniszczenia przyniosła wojna z Turkami w XVI wieku. W wieku XVII wzniesiono tu twierdzę[7].
Prawa miejskie uzyskała Šaľa w 1536 z rąk króla Ferdynanda I. Organizowano tu odtąd cotygodniowe targi oraz dwa jarmarki rocznie. Od XVI. W 1598 jezuici przenieśli tutaj swoje kolegium z Kláštoru pod Znievom (funkcjonowali w mieście do XIX wieku). Działał tu m.in. Péter Pázmány, późniejszy arcybiskup ostrzyhomski i prymas Węgier. Najstarsza znana pieczęć miejska używana była już w 1543[7].
W epoce industrialnej do rozwoju miasta przyczyniła się budowa linii kolejowej z Wiednia do Budapesztu w 1850. W drugiej połowie XIX wieku wieku miejscowość stała się centrum administracyjnym powiatu nitrzańskiego. W początku XX wieku zaczęła działać drukarnia Davida Kollmana. W latach 1907-1912 ukazywała się gazeta Šaľa a okolie (węg. Vágsellye és vidéke). W międzywojennej Czechosłowacji miasto było siedzibą powiatu Šaľa. Od 2 listopada 1938 przeszło do Węgier, ale nadal miało status ośrodka powiatowego. 31 marca 1945 powróciło do Czechosłowacji i znów stanowiło siedzibę powiatu, co trwało do 1960 (podobnie jest od 1996 do chwili obecnej)[7].
Miasta partnerskie
edytujźródło[8]:
Przypisy
edytuj- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-03]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 44,97S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Šaľa - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-03]. (słow.).
- ↑ a b c Mesto Šaľa, História mesta [online], MESTO ŠAĽA, 21 kwietnia 2024 [dostęp 2024-10-01] (słow.).
- ↑ Partnerské mestá. [w:] Oficjalna strona internetowa miasta [on-line]. [dostęp 2017-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (słow.).