Świstunka szarawa
Świstunka szarawa[3] (Phylloscopus sindianus) – gatunek małego ptaka z rodziny świstunek (Phylloscopidae). Występuje w górach Azji, od Tadżykistanu po Chiny. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Phylloscopus sindianus[1] | |
| W.E. Brooks, 1880 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
świstunka szarawa |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 Zasięg występowania świstunki szarawej (po prawej) i gruzińskiej (po lewej), łączonych często w jeden gatunek w sezonie lęgowym zimowiska | |
Taksonomia
edytujPo raz pierwszy gatunek opisał William Edwin Brooks; opis ukazał się na łamach „Stray Feathers” w 1880. Holotyp pochodził z Sukkuru w Pakistanie. Autor zbadał więcej niż jednego osobnika. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Phylloscopus sindianus[4]. Jest ona obecnie (2021) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC)[5].
Świstunka szarawa bywała uznawana za jeden gatunek z pierwiosnkiem (P. collybita), jednak istnieją znaczące różnice w budowie, morfologii, głosie i mtDNA. Na obszarach, gdzie współwystępują te dwie świstunki, są one rozdzielone barierą wysokościową, np. w północno-wschodniej Turcji świstunki szarawe lęgną się wyżej niż pierwiosnki[6]. IOC oraz autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżniają 2 podgatunki P. sindianus[6][5]. Przedstawiciele P. s. lorenzii (świstunka gruzińska) różnią się w głosie i nieco w genetyce od przedstawicieli podgatunku nominatywnego. Niektórzy autorzy uznają te ptaki za osobne gatunki[3], jednak taka klasyfikacja wymaga dalszych badań[6].
Morfologia
edytuj
Długość ciała wynosi 10,5–12 cm; masa: 5,5–8,5 g[6]. U dorosłego wierzch ciała jednolicie szarobrązowy, niekiedy z oliwkowym nalotem na kuprze. Nie występuje w ogóle barwa oliwkowobrązowa. Brew jest dość długa i szeroka, łatwo widoczna. Z przodu biaława, nad i za okiem barwa przechodzi w płową. Kantarek czarniawy, jakby przydymiony; za okiem przechodzi w czarny pasek. Obrączka oczna płowobiała. Pokrywy szaropłowe z ciemniejszą otoczką. Spód ciała brudnobiały, z płowym nalotem na piersi i bokach. Pokrywy podogonowe i nogawice białobrązowe. Sterówki, lotki, pokrywy skrzydłowe i skrzydełko mają brązowooliwkowe krawędzie zewnętrzne, pokrywy skrzydłowe duże często zakończone są białawą lub szarą plamką, co stwarza wrażenie istnienia delikatnego paska skrzydłowego. Pokrywy podskrzydłowe jasnożółte, niekiedy kremowe. Dziób czarny, nasada żuchwy i krawędzie dzioba mają barwę żółtobrązową. Nogi czarne, czasami czarnobrązowe[7]. Tęczówka ciemnobrązowa[4][7].
Długość skrzydła wynosi 48–63 mm u samca, 47–56 mm u samicy; długość ogona: 41–52 mm, dzioba: 10–12 mm, skoku: 18–20 mm[7].
Zasięg występowania
edytujŚwistunki szarawe (w węższym ujęciu systematycznym – bez świstunki gruzińskiej) zamieszkują góry Pamiro-Ałaj w Tadżykistanie na wschód po Tienszan, Kunlun, Ałtyn-Tag w chińskim regionie Sinciang oraz północno-zachodnie Himalaje w indyjskim stanie Himachal Pradesh i Kaszmirze. Zimą wędrują na niższe wysokości lub do wybrzeży Iranu, Omanu i pakistańskich prowincji Sindh i Pendżab[7].
Ekologia i zachowanie
edytujŚrodowiskiem życia tych ptaków są obszary górskie na wysokości 2500–4400 m n.p.m., takie jak zarośla wierzb i topoli, tamaryszków (wzdłuż strumieni), brzóz, sosen i olszy. Również zarośla rododendronów, wysokich traw, zakrzewione zbocza półpustynnych dolin górskich, sady i ogrody. Ogólne zachowanie podobne jest do pierwiosnka. Pieśń przypomina tę pierwiosnka. Zawołanie to płaczliwe, lekko dwusylabowe huit lub hłiit, podobne do tego pierwiosnka, ale zaczyna się na wyższej częstotliwości, która za to szybko spada[7]. Świstunki szarawe jedzą małe owady i pajęczaki, prawdopodobnie jesienią również jagody. Ich odżywanie się jest słabo poznane[6].
Status
edytujIUCN uznaje świstunkę szarawą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 2004 (stan w 2020), stosuje jednak ujęcie systematyczne, w którym świstunka szarawa i świstunka gruzińska są traktowane jako jeden gatunek. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[2][8].
Przypisy
edytuj- ↑ Phylloscopus sindianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Phylloscopus sindianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phylloscopidae Jerdon, 1863 (1854) - świstunki - Old world leaf warblers (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-26].
- ↑ a b W.E. Brooks. Ornithological observatons in Sikhim, the Punjab, and Sind. „Stray Feathers”. 8, s. 476–480, 1879.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e Clement, P.: Mountain Chiffchaff (Phylloscopus sindianus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-30)].
- ↑ a b c d e Kevin Baker: Warblers of Europe, Asia and North Africa. Bloomsbury Publishing, 2010, s. 260–261. ISBN 978-1-4081-3521-1.
- ↑ Mountain Chiffchaff Phylloscopus sindianus. BirdLife International. [dostęp 2016-04-29].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania głosów (świstunka szarawa i świstunka gruzińska). [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).