Świstunka grubodzioba
Świstunka grubodzioba[5] (Phylloscopus schwarzi) – gatunek małego, wędrownego ptaka z rodziny świstunek (Phylloscopidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae). Zamieszkuje Azję; sporadycznie zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Phylloscopus schwarzi[1] | |||
| (Radde, 1863) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
świstunka grubodzioba | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Systematyka
edytujGatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1863 roku Gustav Radde. Autor nadał mu nazwę Sylvia (Phyllopneuste) Schwarzi, a jako miejsce typowe wskazał Tarei Nor i Góry Burejskie na Zabajkalu i Przyamurzu[2][3][6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Phylloscopus[2][3][5][7]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][7].
Morfologia
edytujDługość ciała wynosi około 12,5–13,5 cm, masa ciała 8–15 g[2]. Jest nieznacznie większa od świstunki brunatnej. Ubarwiona głównie w różnych odcieniach zieleni. Brew długa, dwukolorowa i dobrze widoczna. Od dzioba do oka jest żółtawa, za okiem kolor przechodzi w biały. Nogi różowopomarańczowe, jasne. Dziób gruby, krótki, na końcu lekko zaokrąglony. Pokrywy uszne lekko plamkowane. Pasek oczny ciemny, gruby. Od zielonkawego spodu ciała pokrywy podogonowe różnią się swoją żółtawopomarańczową barwą[8].
Zasięg występowania
edytujŚwistunki grubodziobe są wędrowne. Gniazdują w południowo-centralnej i południowo-wschodniej Syberii (Nowosybirsk i rosyjska część Ałtaju po Pasmo Stanowe, Kraj Nadmorski, dorzecze Amuru i Sachalin) i dalej na południe po północną Mongolię, północno-wschodnie Chiny (Wielki Chingan i Mały Chingan) i północną Koreę. Poza sezonem lęgowym przebywają w północnej i centralnej Tajlandii, wschodniej Mjanmie na wschód po Indochiny, sporadycznie w południowo-wschodnich Chinach (Guangdong)[2].
W Polsce stwierdzona tylko 8 razy, ostatnio (stan w 2017) dwukrotnie w październiku 2016 w Helu[9].
Ekologia i zachowanie
edytujŚwistunki grubodziobe gnieżdżą się na polanach w tajdze, w gęstej roślinności, w luźnych sosnowych lasach górskich, zaroślach rododendronów oraz rosnących wzdłuż rzek i strumieni zwartych zaroślach wierzbowych; unikają dużych i zwartych drzewostanów. W trakcie przelotów i na zimowiskach pojawiają się na obszarach podmokłych w zakrzewieniach, w dolinach rzek oraz trzcinowiskach, a nawet nad niewielkimi rowami melioracyjnymi. Żywią się głównie owadami oraz ich larwami. Żerują w gęstych, niskich zaroślach, co utrudnia obserwację. Okres lęgowy trwa od czerwca do sierpnia, gniazdo umieszczone jest w gęstym krzewie, około 1 m nad ziemią[8].
Status i ochrona
edytujIUCN uznaje świstunkę grubodziobą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie pospolity[4]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny. Wymienia dwie ostoje ptaków IBA, w których stwierdzono świstunki grubodziobe, m.in. Jezioro Teleckie[10].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Phylloscopus schwarzi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Clement, P.: Radde's Warbler (Phylloscopus schwarzi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (27 października 2016)].
- ↑ a b c d D. Lepage: Radde's Warbler Phylloscopus schwarzi. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-06]. (ang.).
- ↑ a b Phylloscopus schwarzi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phylloscopidae Jerdon, 1863 (1854) - świstunki - Old world leaf warblers (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-26].
- ↑ G. Radde, Reisen im Suden von Ost-Sibirien in den Jahren 1855-59, t. 2, St. Petersburg 1863, s. 260–263, pl.9 fig.1a,1b,1c (niem.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-26]. (ang.).
- ↑ a b Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 373. ISBN 978-83-7845-983-5.
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
- ↑ Species factsheet: Phylloscopus schwarzi. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-12-06]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).