Świniarsko
Świniarsko – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Chełmiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
| wieś | |
 Kościół parafialny w Świniarsku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
3422[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-395[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0421078 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
Położenie na mapie gminy Chełmiec  | |
 49°36′21″N 20°39′10″E/49,605833 20,652778[1]
| |
2 lutego 1977 część Świniarska (7 ha) włączono do Nowego Sącza[4]. Do końca 2009 częścią Świniarska była Mała Wieś, obecnie osobna miejscowość.
W dniach 12–14 października 2017 r. Szkoła Podstawowa w Świniarsku obchodziła 100-lecie istnienia.[5]
Kiedyś przez Świniarsko przejeżdżały cztery linie autobusowe MPK Nowy Sącz: 19,33,34,42 w tym ta ostatnia miała w tej miejscowości przystanek końcowy. Obecnie przejeżdżają tu cztery linie: 33 (Nowy Sącz Dworzec MPK – Łącko Zajezdnia Autobusowa) 34 (Nowy Sącz Dworzec MPK –Stronie Niwka) 19 (Nowy Sącz Dworzec MPK –Brzezna Litacz), oraz 39 (Nowy Sącz Dworzec MPK – Nowy Sącz Dworzec MPK) w Świniarsku autobusy się nie zatrzymują w wyniku braku porozumienia Gminy Chełmiec z MPK Nowy Sącz.[6]
Położenie
edytujŚwiniarsko leży w Kotlinie Sądeckiej, na lewym brzegu Dunajca, u ujścia potoku Niskówka[7].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0421084 | Brzegi | część wsi |
| 0421144 | Gaj | przysiółek |
| 0421090 | Kamieniec | część wsi |
| 0421115 | Młynczyska | część wsi |
| 0421121 | Ulica | część wsi |
| 0421138 | Zarzecze | część wsi |
Historia
edytujPierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1225, kiedy to papież Honoriusz III potwierdził dokument biskupa krakowskiego Wincentego, mówiący o nadaniu dziesięciny ze Świniarska, klasztorowi w Miechowie. W 1257 wieś została zapisana Kindze przez jej męża Bolesława Wstydliwego. W tym okresie musiał nastąpić podział Świniarska na dwie części Świniarsko Major (Świniarsko Duże, Większe, Wielkie) oraz Świniarsko Minor (Świniarsko Małe – dzisiejsza Mała Wieś). W tym czasie w niewyjaśnionych okolicznościach Świniarsko Większe znajdowało się w rękach scholastyka, a później kanonika krakowskiego Wysza, który w swoim testamencie z 1280 zapisał Świniarsko oraz należącą do niego Muszynę biskupstwu krakowskiemu. Akt ten zakwestionowała jego bratanica Bogusława wraz ze swym mężem Mironiegiem, zgłaszając swe prawa do Świniarska. Spór rozstrzygnął się w 1288, kiedy zawarty został układ z biskupem krakowskim Pawłem z Przemankowa, zatwierdzony przez Leszka Czarnego. Od tego momentu wieś należała do biskupów krakowskich.
Świniarsko Mniejsze w 1280 przeszło na własność klasztoru klarysek starosądeckich, co potwierdził papież Marcin V bullą z 5 lipca 1283. W 1655 tutejsi chłopi, wchodząc w skład oddziału starosty Konstantego Lubomirskiego, przyczynili się do oswobodzenia Nowego Sącza z rąk szwedzkich.
7 września 1939 wieś została zajęta przez wojska niemieckie. Wówczas doszło do walk z oddziałami polskimi, w wyniku których, zginął niemiecki oficer. W odwecie Niemcy rozstrzelali 18 mieszkańców i spalili 26 gospodarstw. Była to pierwsza wieś spacyfikowana na ziemi sądeckiej. W czasie II wojny światowej Świniarsko było wsią karną. W styczniu 1945 Armia Czerwona stoczyła walkę z Niemcami, w której Świniarsko zostało częściowo spalone. 21 września 1986 na pamiątkę męczeństwa mieszkańców wsi, Świniarsko zostało odznaczone Krzyżem Grunwaldu III klasy.
Od 1947 działa piłkarski Ludowy Klub Sportowy Świniarsko, który w sezonie 2005/2006 powrócił do nowosądeckiej klasy okręgowej.
Zabytki
edytujStary kościół został przeniesiony w 1958 ze Stadeł. Wzniesiony w 1786 przez starosądeckie klaryski. Pod koniec XVIII wieku zamieniono go na zbór ewangelicki, w czasie rozbiorów służył mieszkającym tu niemieckim osadnikom. 10 maja 2003 część kościoła zniszczył pożar wywołany przez uderzenie pioruna.
Jest to budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, z wieżą na słup. Nakrycie wieży namiotowe z ciężką latarnią o cebulastym hełmie. Kościół posiada dwie kondygnacje okien w kształcie leżących prostokątów. Wewnątrz kościoła znajduje się renesansowy ołtarz z XVI–XVII wieku, ambona z końca XVIII wieku i chrzcielnica o tradycjach barokowych z końca XVIII wieku. Obok kościoła znajduje się murowana kapliczka z 1676, o dwóch kondygnacjach, z których górna jest w formie arkady. W arkadzie znajduje się barokowy posąg Chrystusa. Z kapliczką związana jest legenda o Świniarze.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138412
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1274 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12
- ↑ 100-lecia Szkoły Podstawowej w Świniarsku - Szkoła Podstawowa w Świniarsku [online], zsswiniarsko.chelmiec.iap.pl [dostęp 2024-07-15].
- ↑ https://www.mpk.nowysacz.pl/
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2013-10-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
Linki zewnętrzne
edytuj- Świniarsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 704.
- Świniarsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 635.