Świergotek szponiasty
Świergotek szponiasty[3] (Corydalla richardi) – gatunek małego, wędrownego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae). Występuje w Azji; sporadycznie zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Corydalla richardi[1] | |||
| (Vieillot, 1818) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
świergotek szponiasty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Systematyka
edytujGatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1818 roku Louis Jean Pierre Vieillot, nadając mu nazwę Anthus richardi; jako miejsce typowe wskazał Francję[4][5]. Epitet gatunkowy upamiętnia Charles’a Richarda (1745–1835), dyrektory poczty w Lunéville i kolekcjonera okazów ptaków i owadów, który dostarczył Vieillotowi dwa z trzech okazów typowych tego gatunku[4][6][7]. Obecnie gatunek przez wielu systematyków nadal zaliczany jest do rodzaju Anthus[5][8], ale niektórzy umieszczają go w rodzaju Corydalla wyodrębnionym z Anthus[3].
Takson ten bywał łączony w jeden gatunek ze świergotkiem nowozelandzkim (C. novaeseelandiae), rdzawym (C. rufula) i cynamonowym (C. cinnamomea)[5]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje świergotka szponiastego za gatunek monotypowy, podczas gdy autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżniają 5 podgatunków[5]:
- A. r. richardi Vieillot, 1818
- A. r. dauricus H.C. Johansen, 1952
- A. r. centralasiae (Kistiakovsky, 1928)
- A. r. ussuriensis H.C. Johansen, 1952
- A. r. sinensis (Bonaparte, 1850)
Występowanie
edytujGatunek zamieszkuje północno-wschodnią, wschodnią i środkową Azję, głównie otwarte obszary takie jak stepy czy pola uprawne (w tym ścierniska, pola ryżowe)[5]. Migruje na duże odległości, na niziny w południowej i południowo-wschodniej Azji.
Regularnie zalatuje do Europy i północnej Afryki[9]. Do Polski zalatuje sporadycznie (do końca 2021 roku stwierdzony 49 razy; łącznie zaobserwowano 66 osobników)[10].
Morfologia
edytuj
Długość ciała 17–18 cm; masa ciała 21–40 g. Jest to duży świergotek, charakteryzujący się długimi nogami, długimi palcami oraz bardzo długimi tylnymi pazurami[5].
Rozród
edytuj
Sezon lęgowy trwa głównie od kwietnia do lipca. Gniazdo to duża miseczka zbudowana z grubszych traw i korzeni, wyścielona drobniejszym materiałem, takim jak trawy i sierść; umieszczone jest na ziemi wśród kępek traw, często w zagłębieniu terenu. W zniesieniu 3–4 jaja. Wysiadywaniem i karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice[11].
Pożywienie
edytujŻywi się owadami i ich larwami, zwłaszcza prostoskrzydłymi (Orthoptera) i chrząszczami (Coleoptera)[5].
Status i ochrona
edytujIUCN uznaje świergotka szponiastego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[2]. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity na większości zasięgu występowania. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny[2].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[12].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Corydalla richardi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Corydalla richardi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 – pliszkowate – Wagtails and pipits (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-12].
- ↑ a b L.J.P. Vieillot, Nouveau dictionnaire d'histoire naturelle, appliquée aux arts, à l'agriculture, à l'économie rurale et domestique, à la médecine, etc, t. 26, 1818, s. 491 (fr.).
- ↑ a b c d e f g Tyler, S.: Richard’s Pipit (Anthus richardi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-05)].
- ↑ Richard Mearns, Christophe Gouraud & Laurent Chevrier. The identity of Richard of Richard’s pipit (Anthus richardi Vieillot, 1818). „Archives of Natural History”. 42 (1), s. 85–90, 2015. (ang.).
- ↑ richardi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-04] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-12]. (ang.).
- ↑ Jiří J. Hudeček. Historical record of Richardʼs Pipit (Anthus richardi) on the territory of Upper Silesia. „Acta Musei Silesiae, Scientiae Naturales”. 66, s. 173–176, 2017. DOI: 10.1515/cszma-2017-0021. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 9: Cotingas to Pipits And Wagtails. Barcelona: Lynx Edicions, 2004, s. 745. ISBN 84-87334-69-5. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).