Świerczyńscy herbu Ostoja
ród szlachecki
Świerczyńscy – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)[3], wywodzący się ze Świerczyńska[4] koło Rozprzy w dawnym powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego[5].
.jpg)
Poniżej wymienione są wybrane świadectwa źródłowe dotyczące Świerczyńskich herbu Ostoja oraz ich wsi gniazdowej.
- Najstarsza wzmianka dotycząca wsi Świerczyńsko (de Swirczynsko) pochodzi z 1398 roku[6].
- Najstarsza wzmianka dotycząca Świerczyńskich pieczętujących się herbem Ostoja pochodzi z 1402 roku, z dokumentu, w którym Andrzej, syn Stanisława ze Świerczyńska dowiódł przed Maciejem, kasztelanem rozpierskim, w Rozprzy, że jego herbem rodowym jest Ostoja. W tym dokumencie wymieniono Krzywosąda z Bilanowic (dziś Blanowice) jako tego, który naganił w szlachectwie Andrzeja Świerczyńskiego[7].
- W XV wieku obok Świerczyńskich herbu Ostoja dziedziczyli działy w Świerczyńsku także rycerze innych rodów. W źródłach wzmiankowani są: Marek ze Świerczyńska herbu Moszczenica, Paweł ze Świerczyńska herbu Prus i Marcin ze Świerczyńska herbu Wyskota. W roku 1403 wzmiankowany jest także Mikołaj ze Świerczyńska, a w 1411 roku Klemens ze Świerczyńska[5].
- W połowie XV wieku występuje w źródłach Stanisław ze Świerczyńska zwany Świnia. W roku 1460 ożenił się z Jadwigą z Widawy, wdową po Mikołaju Dundzie z Białej. W roku 1466 wziął w zastaw karczmę w Białej od Jana Wierusza Bielskiego[8].
- W początkach XVI wieku Świerczyńsko w źródłach występuje jako Świerczyńsko Wielkie i Małe. W roku 1550 Marcin Świerczyński zastawił za 60 grzywien swoje dobra w Świerczyńsku u Piotra z Chotowa, koło Wielunia[9]. W roku 1552 w księgach poborowych województwa sieradzkiego wymienieni są trzej bracia dziedziczący w Świerczyńsku Małym. Są to: Wojciech (Albertus), Marcin i Jan Świniowie[10]. Sygnatariuszem uchwały sejmiku sieradzkiego z roku 1575 był Sebastian Świerczyński[11].
Majątki ziemskie należące do rodu
edytujPoniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Świerczyńskich herbu Ostoja.
Świerczyńsko[5], Świerczyńsko Mniejsze[5][4], Gieski, Truszczanek[4], Chwalibogowo, Chwalibogówko[12], Wiszczelice, Błenna, Dziewczopólko[4][13], Rudnik[14], Zakrzew[4].
Przedstawiciele rodu
edytuj- Adam Świerczyński (zm. po 1650) – dziedzic dóbr w Świerczyńsku Mniejszym, Gieskach i Truszczanku. Sprzedał swoje części w tych wsiach w roku 1650. Jego potomkowie, w XIX wieku, legitymowali się ze szlachectwa przed Heroldią Królestwa Polskiego jako szlachta herbu Ostoja[4].
- Marcin Świerczyński (zm. po 1673) – dziedzic części dóbr w Świerczyńsku Mniejszym. Wymieniony został w rejestrach pogłównego generalnego województwa sieradzkiego w roku 1673[15].
- Antoni Świerczyński (Świrczyński) (1670–1727) – ksiądz katolicki, jezuita, profesor etyki i matematyki w Lublinie, filozofii w Poznaniu i Kaliszu, teologii w Krakowie i we Lwowie, prefekt studiów w Krakowie i Sandomierzu, rektor kolegium jezuitów w Bydgoszczy oraz rektor i mistrz nowicjatu w Krakowie, autor książek[16]. Jego rodzicami byli – Stanisław Antoni Świerczyński i Katarzyna z Przeborowskich[17], dziedzice Chwalibogowa i Chwalibogówka koło Wrześni[12].
- Walenty Świerczyński (ur. 1766) – dziedzic Zakrzewa, zastawny posiadacz majątku Kotfin koło Radomska. Był synem Stanisława i Agaty Kaczorowskiej. Ożenił się w 1809 roku z Wiktorią Lenczowską[18]. Wylegitymowany ze szlachectwa (z herbem Ostoja) w roku 1848[4].
- Antoni Świerczyński (zm. po 1774) – łowczy latyczowski (miał sprawować ten urząd w 1774 roku)[19].
- Franciszek Świerczyński (zm. po 1779) – dziedzic dóbr Wiszczelice i Błenna. Jego syn Wojciech Rafał (ur. 1779), ożeniony z Justyną Ubysz, dziedziczył majątek Dziewczopólko koło Przedecza[4].
- Wincenty Świerczyński (zm. 1808) – kapitan 3 pułku piechoty wojsk Księstwa Warszawskiego[20]. Według Stupnickiego poległ podczas oblężenia Saragossy w 1808 roku[21].
- Józef Gabriel Świerczyński (1800–1858) – sędzia prezydujący w Sądzie Policji Poprawczej w Kaliszu, prokurator Sądu Kryminalnego w Lublinie, profesor w gimnazjum gubernialnym w Piotrkowie (wykładał prawo)[22], radca kolegialny, członek Deputacji Szlacheckiej[23]. Był synem Franciszka Świerczyńskiego, posesora klucza krzykowskiego ekonomii koronnej wolborskiej i Antoniny z Kamińskich. Ożenił się z Emilią Bayer (Amelią Bajer)[4].
- Antoni Jan Świerczyński (ur. ok. 1804) – sekretarz Głównego Urzędu Pocztowego Nadwornego w Warszawie[24]. Był synem Jana i Magdaleny Świerczyńskich, prawnukiem (po mieczu) Wojciecha i Felicjany ze Świeżawskich[4]. Ożenił się z Anielą Kuśmierską. Jego ojciec Jan Świerczyński był archiwistą Trybunału Cywilnego Województwa Kaliskiego[25].
- Romuald Józef Julian Świerczyński (1837–1906) – sędzia śledczy, radca stanu, rejent hipoteczny m. Warszawy. Był synem Józefa Gabriela i Emilii Bayer. Ożenił się z Albertyną Bóbr. Zachował się pomnik nagrobny jego rodziny na Starych Powązkach w Warszawie[26].
- Aleksandra Świerczyńska (1842–1898) – założycielka i przełożona pierwszej w Lublinie, prywatnej, wyższej pensji żeńskiej, jednej z pierwszych na ziemiach polskich. Była córką Józefa Gabriela i Emilii Bayer.
- Piotr Paweł Świerczyński (ur. 1860) – asystent dyrektora „Cukrowni Ciechanów”. Jego małżonką była Aniela Maria hr. Łubieńska herbu Pomian, córka Piotra i Florentyny z Grzegorzewskich[27][28].
- Rudolf Świerczyński (1887–1943) – polski architekt, współtwórca Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, którego był profesorem, a w latach 1931–1934 dziekanem[29]. Był synem Teodora, właściciela majątku Rudnik (obecnie Piaski Rudnickie) i Heleny z Myszkiewiczów[14]. Zachował się pomnik nagrobny jego rodziny na Starych Powązkach w Warszawie[30].
- Józef Świerczyński (1893–1940) – generał brygady, pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. W 2007 roku został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[31]. Był synem Józefa i Heleny Plichty[32].
- Wincenty Bonawentura Świerczyński (1894–1940) – kapitan Wojska Polskiego, zamordowany w Charkowie w 1940 roku. Był synem Józefa i Heleny Plichty[32]. Do Wojska Polskiego wstąpił w 1918 jako ochotnik. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił służbę w Wojskowej Dyrekcji Telegrafu i Telefonów, a następnie w VII Brygadzie Jazdy. Po wojnie służył w 13 pap, 8 pap, 21 pap i 9 pap. Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych i Krzyżem Zasługi[33].
- Jan Świerczyński (1897–1969) – generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, II wojny światowej (kampanii wrześniowej, kampanii włoskiej). Był synem Józefa i Heleny Plichty[32].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ D. Gilly, Special Karte von Südpreussen: mit Allergrösster Erlaubniss aus der Königlichen grossen topographischen Vermessungs-Karte, unter Mitwürkung des Directors Langner, Berlin 1802–1803, arkusz: C4.
- ↑ Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Jakuba w Piotrkowie Trybunalskim, urodzenia, nr aktu/rok: 117/1840.
- ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839–1845, t. VIII, s. 579.
- ↑ a b c d e f g h i j E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2000, s. 703–704.
- ↑ a b c d S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. A-O, s. 159–160.
- ↑ S. Zajączkowski, S.M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku. Część II, Łódź 1970, s. 143.
- ↑ A. Z. Helcel, Starodawne prawa polskiego pomniki. Tom II, Kraków 1870, s. 140.
- ↑ T. Stolarczyk, Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, WTN, Wieluń 2005, s. 66, 69.
- ↑ T. Stolarczyk, Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, WTN, Wieluń 2005, s. 215.
- ↑ AGAD, Rejestry poborowe woj. sieradzkiego, sygn. 25, k. 133v.
- ↑ J. Kobierzycki, Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej, Warszawa 1915, cz. I, s. 21.
- ↑ a b Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka – Grodzkie i ziemskie > Poznań > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek – 1467 (Nr 1139 IX) 1700.
- ↑ Dziewczopólko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 290.
- ↑ a b J. Piłatowicz, Świerczyński Rudolf, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. LI, Warszawa–Kraków 2016–2017, s. 338–341.
- ↑ AGAD, Rejestry pogłównego generalnego woj. kaliskiego, sieradzkiego, łęczyckiego i brzesko-kujawskiego, sygn. 74, k. 336v.
- ↑ A. P. Bieś, Świrczyński Antoni, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. LI, Warszawa-Kraków 2016–2017, s. 614–615.
- ↑ Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka – Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek – 3846 (Nr 157) 1706.
- ↑ Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Chorzęcinie, małżeństwa, nr aktu/rok: 14/1809.
- ↑ A. Gąsiorowski (red.), Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku. Spisy, Kórnik 1998, s. 168, 236.
- ↑ B. Gembarzewski, Wojsko polskie. Księstwo Warszawskie 1807–1814, Warszawa 1912, s. 66.
- ↑ H. Stupnicki, Herbarz polski i imionospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów: ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie Herbarza Niesieckiego i manuskryptów. Tom III, Lwów 1862, s. 106.
- ↑ R. Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808–1831. Słownik biograficzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 217.
- ↑ A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815–1915). Materiały do biogramów, Warszawa 2019, s. 2904.
- ↑ A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815–1915). Materiały do biogramów, Warszawa 2019, s. 2903.
- ↑ Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie, Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie, małżeństwa, nr aktu/rok: 92/1832.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Romuald Świerczyński, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-15].
- ↑ Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie, Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Księga zaślubionych 1896-99, nr aktu/rok: 66/1896.
- ↑ A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1913, t. XVI, s. 64.
- ↑ Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 859.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Ostojowie Świerczyńscy i Rawiczowie Gutkowscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-15].
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
- ↑ a b c W. Rojek, Świerczyński Jan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. LI, Warszawa-Kraków 2016–2017, s. 337–338.
- ↑ Wincenty Bonawentura Świerczyński, „Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej”, MWP.
Bibliografia
edytuj- K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839–1845, t. VIII.
- Polski Słownik Biograficzny, t. LI, Warszawa-Kraków 2016–2017.
- S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. A-O.
- M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego.
- A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815–1915). Materiały do biogramów, Warszawa 2019.
- R. Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808–1831. Słownik biograficzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.