Świbka morska

Świbka morska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	świbkowate
Rodzaj	świbka
Gatunek	świbka morska
	Nazwa systematyczna
	Triglochin maritima L.; Sp. Pl. 1:339 (1753)
Synonimy
	Triglochin maritimum;
	Triglochin maritimum;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Świbka morska (Triglochin maritima^[4]) – gatunek byliny należący do rodziny świbkowatych (Juncaginaceae). Występuje na obu półkulach. w Polsce najliczniej na wybrzeżu i centrum nizin, objęta ochroną.

Rozmieszczenie geograficzne

Rozpowszechniona na półkuli północnej i południowej. W Europie na południe aż po Portugalię, północne i środkowe Włochy i Bułgarię. Nie występuje na wyspach atlantyckich. Spotykana raczej w regionach o klimacie umiarkowanym i zimniejszym. W Polsce rośnie głównie na wybrzeżu oraz w środkowej części nizin^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina trwała, silna, dochodzi do 75 cm wysokości, o zapachu podobnym do chloru.
Łodyga: Prosto wzniesiona, mięsista łodyga miewa do 4 mm grubości. Pod ziemią roślina ma krótkie, grube i poziomo leżące lub skośnie podnoszące się kłącze, które nie tworzy rozłogów.
Liście: Wszystkie liście są odziomkowe, wąskoliniowate do półcylindrycznie rynienkowatych, trawiaste, mięsiste, do 4 mm grubości, u nasady rozszerzone.
Kwiaty: Małe zielonkawe kwiaty są obupłciowe i zebrane w gęste, wielokwiatowe, szczytowe grona. Szypułki kwiatowe do 4 mm długości, krótsze od owocu. Działek kwiatu jest sześć – ustawionych w obu okółkach; ku górze działki stają się lekko czerwonawe. Pręcików sześć.
Owoc: Podłużne owocolistki w liczbie sześciu z sześcioma małymi znamionami są jednonasienne; rozpadają się na sześć owoców częściowych. Owocki wzniesione, podłużnie jajowate, do 6 mm długości, u nasady zaokrąglone, a na szczycie nieco ściśnięte.

Pokrój
Kwiaty
Owoce

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Kwitnie od maja do sierpnia. Występuje na rozproszonych stanowiskach, ale gromadnie na słonych łąkach i na wybrzeżu. Pojedynczo w głębi kraju. Gatunek charakterystyczny zespołu Triglochino-Glaucetum maritimae^[6]. Liczba chromosomów 2n = 12, 24, 28, 36, 48, 80, 120^[7].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[8] w grupie gatunków wymierających na izolowanych stanowiskach, poza głównym obszarem występowania (kategoria zagrożenia: [E]). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię VU (narażony)^[9]. Od 2014 roku jest objęta w Polsce ochroną częściową^[10].

Zastosowanie

Roślina jadalna

Świbka morska jest jadalna. Młode liście zbiera się przed kwitnieniem, ich smak jest mdłosłony, ale po ugotowaniu znika swoisty zapach. Jest jarzyną podobną w smaku do szpinaku. Wykorzystywane mogą być również owoce: Indianie Ameryki Północnej spożywają je prażone.

Roślina użytkowa

Z powodu zawartego w owocach węglanu sodu w południowej Europie używano tej rośliny do pozyskiwania sody.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-18] (ang.).
↑ Triglochin maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Triglochin maritima Linnaeus. [w:] Linnaean Plant Name Typification Project [on-line]. Natural History Museum of London. [dostęp 2014-11-02]. (ang.).
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Triglochin maritima. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2013-12-16]. (ang.).
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

Bibliografia

J. Grau, R Julg, B Munker: Zioła i owoce leśne. Warszawa: 1996.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-18] (ang.).

[iucn-3] Triglochin maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[lin-4] Triglochin maritima Linnaeus. [w:] Linnaean Plant Name Typification Project [on-line]. Natural History Museum of London. [dostęp 2014-11-02]. (ang.).

[zajac-5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[matuszkiewicz-6] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[FOC-7] Triglochin maritima. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2013-12-16]. (ang.).

[redlist-8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[rozp2014-10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]