Święta nakazane

Święta nakazane – uroczystości liturgiczne w Kościele katolickim, w czasie obchodów których wierni są zobowiązani do uczestniczenia we mszy świętej oraz do powstrzymania się od prac niekoniecznych. Święta nakazane wyznacza i ich obchody reguluje dla Kościoła łacińskiego Kodeks prawa kanonicznego w kan. 1246–1248, oraz dla Kościołów wschodnich Kodeks kanonów Kościołów wschodnich w kan. 880–883.

Obowiązek uczestniczenia we mszy wypełniony zostaje przez czynne uczestnictwo w niej w jakimkolwiek obrządku katolickim, w dzień uroczystości lub wieczorem dnia poprzedzającego czyli w wigilię tego dnia. Jeżeli jednak z ważnej przyczyny, np. z powodu braku kapłana uczestnictwo we mszy jest niemożliwe, wówczas wierni powinni uczestniczyć w parafialnym nabożeństwie słowa Bożego albo gromadzić się na innej wspólnej modlitwie (np. rodzinnej).

Kościół łaciński (stan obecny)

Od 1983 r. do świąt nakazanych w Kościele łacińskim należą (kan. 1246 § 1 KPK):

wszystkie niedziele
Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki (1 stycznia)
Uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia)
Uroczystość św. Józefa (19 marca)
Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego (święto ruchome obchodzone 40 dni po Wielkanocy)
Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) (święto ruchome obchodzone w czwartek po uroczystości Najświętszej Trójcy – 60 dni po Niedzieli Zmartwychwstania)
Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca)
Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia)
Uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada)
Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (8 grudnia)
Uroczystość Narodzenia Pańskiego (25 grudnia).

Święta nakazane obowiązujące w diecezjach łacińskich na terytorium Polski

Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów może modyfikować listę świąt nakazanych na danym terytorium dostosowując ją do potrzeb lokalnych społeczności. Obecnie w Polsce obowiązują następujące święta nakazane^[1]

wszystkie niedziele
Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi – 1 stycznia
Uroczystość Objawienia Pańskiego – 6 stycznia
Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) – czwartek po Uroczystości Trójcy Przenajświętszej (dokładnie 60 dni po Wielkanocy)
Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – 15 sierpnia
Uroczystość Wszystkich Świętych – 1 listopada
Uroczystość Narodzenia Pańskiego – 25 grudnia.

Kościół łaciński (rys historyczny)

Kościół powszechny (1642–1917)

Po raz pierwszy lista świąt nakazanych została ogłoszona w konstytucji papieża Urbana VIII „Universa” z 1642 r.^[2] Obejmowała ona:

wszystkie niedziele roku,
Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia),
Święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia),
Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny (2 lutego),
Święto Świętego Macieja Apostoła (24/25 lutego),
Święto Świętego Józefa, Oblubieńca NMP (19 marca),
Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (25 marca),
Święto Zmartwychwstania Pańskiego:
- Niedziela Wielkanocna,
- Poniedziałek Wielkanocny,
- Wtorek Wielkanocny,
Święto Wniebowstąpienia Pańskiego,
Święto Zesłania Ducha Świętego:
- Niedziela Zesłania Ducha Świętego,
- Poniedziałek w Oktawie Ducha Świętego,
- Wtorek w Oktawie Ducha Świętego,
Święto Trójcy Przenajświętszej,
Święto Ciała Chrystusa,
Święto Świętych Apostołów Filipa i Jakuba (Młodszego) (1 maja)
Święto Znalezienia Krzyża Świętego (3 maja),
Święto Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela (24 czerwca),
Święto Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
Święto Świętego Jakuba (Starszego) Apostoła (25 lipca),
Święto Świętej Anny, Matki NMP (26 lipca),
Święto Świętego Wawrzyńca, Diakona i Męczennika (10 sierpnia),
Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia),
Święto Świętego Bartłomieja Apostoła (24 sierpnia),
Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września),
Święto Świętego Mateusza Apostoła i Ewangelisty (21 września),
Święto Świętego Michała Archanioła (29 września)
Święto Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza (28 października),
Święto Wszystkich Świętych (1 listopada)
Święto Świętego Andrzeja Apostoła (30 listopada),
Święto Świętego Tomasza Apostoła (21 grudnia)
Święto Narodzenia Pańskiego (25 grudnia),
Święto Świętego Szczepana, Pierwszego Męczennika (26 grudnia),
Święto Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty (27 grudnia),
Święto Świętych Młodzianków (28 grudnia),
Święto Świętego Sylwestra I, Papieża (31 grudnia).

Królestwo Galicji i Lodomerii (1773-1917)

4 grudnia 1773 dokonano redukcji świąt nakazanych dla Galicji w oparciu o breve „Paternae Caritatis” Klemensa XIV z 22 czerwca 1771^[3]. Lista świąt nakazanych obejmowała odtąd:

wszystkie niedziele roku,
Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia),
Święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia),
Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny (2 lutego),
Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (25 marca),
Święto Zmartwychwstania Pańskiego:
- Niedziela Wielkanocna,
- Poniedziałek Wielkanocny,
Święto Wniebowstąpienia Pańskiego,
Święto Zesłania Ducha Świętego:
- Niedziela Zesłania Ducha Świętego,
- Poniedziałek w Oktawie Ducha Świętego,
Święto Ciała Chrystusa,
Święto Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia),
Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września),
Święto Wszystkich Świętych (1 listopada)
Święto Niepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia),
Święto Narodzenia Pańskiego (25 grudnia),
Święto Świętego Szczepana, Pierwszego Męczennika (26 grudnia)

Rzeczpospolita (1775-1795)

Na prośbę Stanisława Augusta Poniatowskiego 23 maja 1775 Pius VI dokonał redukcji świąt nakazanych dla Rzeczypospolitej. Lista świąt nakazanych obejmowała odtąd^[4]:

wszystkie niedziele roku,
Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia),
Święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia),
Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny (2 lutego),
Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (25 marca),
Święto Zmartwychwstania Pańskiego:
- Niedziela Wielkanocna,
- Poniedziałek Wielkanocny,
Święto Wniebowstąpienia Pańskiego,
Święto Zesłania Ducha Świętego:
- Niedziela Zesłania Ducha Świętego,
- Poniedziałek w Oktawie Ducha Świętego,
Święto Trójcy Przenajświętszej,
Święto Ciała Chrystusa,
Święto Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia),
Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września),
Święto Wszystkich Świętych (1 listopada)
Święto Narodzenia Pańskiego (25 grudnia),
Święto Świętego Szczepana, Pierwszego Męczennika (26 grudnia)

Katolickie Kościoły wschodnie

Do świąt nakazanych w katolickich Kościołach wschodnich należą (daty podane według kalendarza juliańskiego datowane w kalendarzu gregoriańskim):

wszystkie niedziele
Uroczystość Narodzenia Pańskiego (7 stycznia)
Uroczystość Objawienia Pańskiego (19 stycznia)
Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego (święto ruchome obchodzone 40 dni po Wielkanocy)
Uroczystość św. Piotra i św. Pawła (12 lipca)
Uroczystość Zaśnięcia Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (28 sierpnia).

Obowiązywanie dni świątecznych nakazanych na różnych obszarach

W Kościele łacińskim Konferencja episkopatu w każdym kraju, a w Kościołach wschodnich kompetentna władza w każdym Kościele sui iuris może, za uprzednią aprobatą Stolicy Apostolskiej, niektóre z dni świątecznych nakazanych znieść lub przenieść na niedzielę (np. w Polsce aktualny dekret o zniesieniu niektórych świąt obowiązuje od 30 listopada 2003), ale też i dodać inne^[5]. Jeżeli zostanie wydany dekret uznający któreś ze świąt dodatkowym świętem nakazanym na określonym terytorium, to obowiązek zachowania święta ciąży na każdym katoliku przebywającym na wskazanym w dekrecie terytorium, z wyjątkiem podróżnych, czyli przybyłych z innych diecezji (parafii) i przebywających we wskazanym miejscu nie dłużej niż trzy miesiące (kanony 12 § 3, 13 § 2, 100, 102 § 2 KPK, kan. 911, 912 § 2, 1491 § 2 KKKW).

Osobny artykuł: Święta zniesione.

Zobacz też

Przykazania kościelne

Przypisy

↑ Święta nakazane w Polsce. opoka.org.pl, 2003. [dostęp 2015-02-01].
↑ Urbanus VIII. Constitutio apostolica Universa. „Codicis Iuris Canonici Fontes”. I, s. 427–429, 1926. Roma: P. Gasparri, I. Seredi.
↑ Józef Krętosz. Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790). „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 39, s. 58–59, 1996.
↑ Przegląd Poznański, t. XXVIII, Poznań 1859, s. 506.
↑ W Niemczech na przykład zgodnie z dekretem Konferencji Episkopatu Niemiec katolicy są zobowiązani do uczestnictwa we mszy świętej w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia (czyli św. Szczepana pierwszego męczennika), drugi dzień świąt Wielkanocy, drugi dzień Zesłania Ducha Świętego (czyli Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła).

Bibliografia

Codex Iuris canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, Kodeks prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. tekst dwujęzyczny, Edward Sztafrowski (tłumaczenie) i komisja naukowa pod redakcją Kazimierza Dynarskiego. Poznań: Pallottinum, 1984.
Leszek Adamowicz (tłumaczenie), Marzena Dyjakowska (tłumaczenie): Codex canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus. [dostęp 2014-06-19]. (pol. • łac.).
Dekret Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z dnia 4 marca 2003 r. dotyczący świąt zniesionych w Polsce.

Linki zewnętrzne

Dekret dotyczący świąt zniesionych w Polsce. kuria.lomza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-13)].
Kalendarz świąt nakazanych

[1] Święta nakazane w Polsce. opoka.org.pl, 2003. [dostęp 2015-02-01].

[2] Urbanus VIII. Constitutio apostolica Universa. „Codicis Iuris Canonici Fontes”. I, s. 427–429, 1926. Roma: P. Gasparri, I. Seredi.

[3] Józef Krętosz. Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790). „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 39, s. 58–59, 1996.

[4] Przegląd Poznański, t. XXVIII, Poznań 1859, s. 506.

[5] W Niemczech na przykład zgodnie z dekretem Konferencji Episkopatu Niemiec katolicy są zobowiązani do uczestnictwa we mszy świętej w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia (czyli św. Szczepana pierwszego męczennika), drugi dzień świąt Wielkanocy, drugi dzień Zesłania Ducha Świętego (czyli Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]