Średniowieczny krzyż kamienny w Kijowicach
Granitowy krzyż w Kijowicach – krzyż kamienny, który znajduje się w lesie na skrzyżowaniu dróg, ok. 300 m na północ od wsi Kijowice, położonej niedaleko miasta Bierutów.
 Średniowieczny krzyż w Kijowicach w 2012 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Wysokość całkowita |
2,4 m |
| Ukończenie budowy |
XIV w. |
| Zniszczono |
2009 |
| Odbudowano |
2011 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oleśnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Bierutów  | |
Położenie na mapie Bierutowa  | |
 51°07′55″N 17°30′15″E/51,131944 17,504167
| |
Krzyż pochodzi prawdopodobnie z XIV w., mierzy od powierzchni ziemi ponad 240 cm, rozpiętość ramion wynosi 109 cm, a grubość 12 cm. Został wykuty z jednolitego głazu granitowego, którego powierzchnię ozdabia ryt przedstawiający ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa i postać modlącą się u jego stóp. Wzdłuż całej krawędzi widoczny jest gotycki napis, zawierający prawdopodobnie słowa modlitwy "Ojcze nasz".
Miejscowa legenda głosiła, że fundował go nieznany mężczyzna, na miejscu bratobójstwa. Kolejna z legend mówiła, że w tym miejscu dziedzic zadusił dziewczynę. Pojawiało się też określenie krzyża jako morowego[1]. W rzeczywistości nie wiadomo jakie są przyczyny fundacji tego krzyża, ani też kto jest jego fundatorem. Współczesne próby określenia przyczyn i daty powstania krzyża, oparte na analizie graficznej rytu oraz próbie odczytania inskrypcji, pozwalają stwierdzić, że krzyż upamiętnia śmierć mężczyzny o imieniu Konrad w 1357 r. Stylistyka rytu wskazuje, że sam krzyż powstał również w tym okresie[2]. Krzyż oznaczany jest często jako tzw. krzyż pokutny. Jest to jednak tylko, niemająca uprawnienia w bezpośrednich dowodach, hipoteza oparta na nieprawdopodobnym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże na Dolnym Śląsku są krzyżami pokutnymi[3][4]. W rzeczywistości krzyż wystawiony został najprawdopodobniej w związku z zabójstwem ale nie wiadomo czy w wyniku umowy pojednania (pokutny) czy o prostu jako upamiętniający śmierć[2]. Niezależnie od przyczyny fundacji wykluczone jest żeby był to krzyż zrobiony przez amatora zabójcę czego chcą współczesne legendy dotyczące krzyży pokutnych. Jest to tylko mit, a w tym konkretnym wypadku wyklucza to wysoki poziom umiejętności kamieniarskich wykonawcy.[potrzebny przypis]
W październiku 2009 krzyż został złamany i pozostał po nim tylko trzydziestocentymetrowy trzon. Uszkodzony krzyż poddano naprawie i wiosną 2011 został w całości ustawiony na dawnym miejscu. Po naprawie krzyż został osadzony o kilkanaście centymetrów wyżej oraz został oczyszczony z zabrudzeń. Krzyż z Kijowic odznacza się szczególnie starannym wykonaniem, co wyklucza współczesne legendy o wykonaniu go przez zabójcę.
Przypisy
edytuj- ↑ Walther Steller. Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien. „Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde”, 1934. (niem.).
- ↑ a b Robert Heś. Kamienny krzyż w Kijowicach.. „Pomniki Dawnego Prawa”, s. 29-35, 2008. Stowarzyszenie Ochrony i Badań Zabytków Prawa. (pol.).
- ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki. Dlaczego nie - pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na Ziemi Świdnickiej.. „Rocznik świdnicki 2009”, s. 7-21, 2010. Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej. (pol.).
- ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki. Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu. „Pomniki Dawnego Prawa”. 11-12, s. 32-37, 2010. Stowarzyszenie Ochrony i Badań Zabytków Prawa. (pol.).