Łysina (województwo śląskie)
Łysina – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Łękawica.
| wieś | |
 Remiza OSP i świetlica wiejska | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
od 670 do 730 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
98[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-321[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0059329 |
Położenie na mapie gminy Łękawica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°44′39″N 19°17′44″E/49,744167 19,295556[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Położenie
edytujPola uprawne i zabudowania Łysiny znajdują się na grzbiecie, oraz górnych, południowych stokach szczytu Łysina (Ścieszków Groń) w Paśmie Łysiny w Beskidzie Małym, na wysokości od około 650–770 m n.p.m. Do miejscowości, niemal pod sam szczyt Ścieszków Gronia dochodzi asfaltowa droga odgałęziająca się w Okrajniku od drogi wojewódzkiej nr 946[4]. Szczytowe partie grzbietu są dobrym punktem widokowym. Na południowym zboczu, tuż poniżej szlaku turystycznego znajduje się skalne osuwisko o nazwie Zamczysko na Łysinie, a w nim Jaskinia Lodowa w Zamczysku[5].
Historia miejscowości
edytujPierwsze wzmianki o górze Łysinie pochodzą z XV wieku. W 1474 r. hrabia Piotr Komorowski herbu Korczak, wyrzucony z Węgier przez króla Matiasza, z całą rodziną został przyjęty przez polskiego króla Kazimierza i obdarowany państwem Żywieckim, Ślemieńskim, Suskim i Łodygowickim. W skład państwa Żywieckiego wchodziła wieś Łękawica. W państwie Ślemieńskim „była góra Łysina, na której są dziury albo lochy szerokie i głębokie, między wielkimi skałami, które skryte są i dojść ich nie można” (według Dziejopisu Żywieckiego Andrzeja Komoneckiego).
Pierwsze chałupy na górze Łysina pojawiły się w XVI w., m.in. niejakiego Beraka. Dnia 29.05.1709 r. przed Bożym Ciałem, organista rychwałdzki Stefan Standerski, odkrył na górze Łysinie pokłady srebrnego kruszca. W 1757 r. Hieronim Wielopolski nadał aktem na własność grunt wielkości równej 250 morgom dziadkom Michała Rachwała, który do 1919 r. był wójtem w Łysinie.
W 1841 r. w Łysinie było już 20 domów. Mieszkańcy zajmowali się uprawą zboża, ziemniaków, lnu, wydobyciem kamienia, obróbką drewna, hodowlą krów, wołów i owiec. Wyrabiali lniane płótna na obrusy, ręczniki, pościel i worki. Z kamienia budowali kapliczki, krzyże przydrożne, studnie, fundamenty, pogródki, tworzyli słupy do płotów, płyty chodnikowe, nadproża. Doraźnie wypalali cegłę na własne potrzeby. Tkali delikatne płótna na koszule, stroje, szaty liturgiczne.
W 1840 r. wybudowano na półrolku Rachwały kapliczkę z figurą św. Jana Nepomucena. W 1863 r. na półrolku Karcmisko powstała kamienna figura „U Pana Boga”. Następną kapliczkę z kamienia wybudowano na półrolku Gugów w 1860 r. Do dziś na terenie wsi znajduje się 12 kapliczek i figur religijnych.
Po II wojnie światowej w Łysinie powstała szkoła podstawowa, której stopień organizacyjny był różny w określonych latach, uzależniony od liczby uczniów, decyzji władz gminnych i oświatowych. W 1979 r. szkoła zaprzestała działalności w związku z przeznaczeniem budynku na kuratoryjny ośrodek wypoczynkowy.
Staraniem mieszkańców nauka w szkole została przywrócona od września 1981 r. jako filii publicznej szkoły podstawowej w Okrajniku. Z końcem sierpnia 1999 r. ze względu na koszty oraz spadek demograficzny szkoła w Łysinie została ostatecznie zlikwidowana.
W 1960 r. powstaje w Łysinie Ochotnicza Straż Pożarna. Po zawaleniu się strażnicy w 1979 r. z powodu obfitych opadów śniegu, w 1980 r. przystąpiono do budowy nowego budynku OSP.
W 1961 r. zostało założone Koło Gospodyń Wiejskich w Łysinie.
W 1975 r. podjęto decyzję o likwidacji gminy Łękawica, tworząc gminę Gilowice-Ślemień, do której została włączona m.in. wieś Łysina. Dzięki staraniom lokalnej ludności w 1991 r. reaktywowano gminę Łękawicę, w skład której weszło 5 sołectw: Łysina, Łękawica, Okrajnik, Kocierz Moszczanicki, Kocierz Rychwałdzki.
Ostatnie lata[które?] to znaczący rozwój miejscowości poprzez telefonizację, poprawienie stanu dróg, umożliwienie budownictwa rekreacyjno-letniskowego. W czerwcu 2008 r. otworzono Izbę Regionalną w Łysinie.
We wsi znajduje się nadajnik Radia Eska Beskidy[6].
Uchwałą Zarządu Województwa Śląskiego wieś Łysina została w 2013 roku laureatem konkursu na „Piękną wieś województwa śląskiego” zajmując III miejsce w kategorii „Najpiękniejsza wieś”.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 74817
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 2 lutego 2024 [dostęp 2024-02-02].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 764 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Beskid Makowski. Mapa 1:50 000. Compass. ISBN 978-83-60240-37-3.
- ↑ Radosław Truś, Beskid Mały. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 167–168, ISBN 978-83-62460-50-2.
- ↑ RadioPolska – Niekomercyjny serwis poświęcony radiofonii i telewizji w Polsce [online], radiopolska.pl [dostęp 2017-11-28].