Łukasz Przybylski
Łukasz Przybylski (ur. 1814[1] lub 1817 na ziemi dobrzyńskiej[a], zm. 21 lutego 1922 w Lipnie) – polski powstaniec, żołnierz i stulatek. Uczestnik dwóch powstań narodowych: listopadowego, styczniowego. Pułkownik Wojska Polskiego.
 Łukasz Przybylski około 1919 roku | |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1830-1831, 1863-1864 |
| Główne wojny i bitwy | |
Życiorys
edytujPochodził z ziemi dobrzyńskiej, z okolic Lipna. Wychowanek warszawskiej szkoły podchorążych – jako szesnastoletni żołnierz – walczył w oddziałach powstańczych. Dostał się do niewoli i został wcielony do armii carskiej oraz zesłany na 25 lat na Syberię.
Następnie powrócił z zesłania i wziął udział – jako dowódca jednego z oddziałów – w powstaniu styczniowym. Ponownie trafił do rosyjskiej niewoli. Został zesłany na dożywotnie osiedlenie na Syberii, wcześniej skazany na trzyletnią pracę w jednej z syberyjskich kopalń. Zamieszkał w guberni irkuckiej. Ze względu na wiek kilka razy prosił o łaskę, jednak uznano, że nadal jest „wywrotowym i niebezpiecznym elementem”. Wyzwoliły go dopiero dwie rewolucje – lutowa i październikowa. Z Syberii dotarł do Bobrujska, gdzie stacjonował I Korpus Polski gen. Dowbora-Muśnickiego. Po podpisaniu traktatu brzeskiego i rozwiązaniu polskich korpusów w Rosji, Przybylski dotarł latem 1918 roku wraz z żołnierzami I Korpusu do Warszawy. Tam prawdopodobnie zamieszkał w Domu Opieki.
Błędnie uważa się, iż w czasie powstania wielkopolskiego wstąpił do korpusu gen. Dowbora-Muśnickiego oraz że na skutek rany odniesionej w jego trakcie został awansowany przez gen. Dowbora-Muśnickiego do stopnia pułkownika. W rzeczywistości Przybylski nie brał udziału w powstaniu wielkopolskim, gdyż w tym czasie znajdował się w Warszawie i uczestniczył w obchodach rocznicy powstania styczniowego[2].
Awans do stopnia pułkownika otrzymał prawdopodobnie dopiero 2 sierpnia 1919 roku (lub później) kiedy weszła w życie ustawa o przyznaniu stopni i praw oficerskich weteranom z roku 1831, 1848 i 1863. Powodem tego błędu jest zapewne tekst Artura Górskiego, który w magazynie „Weteran” z sierpnia 1930 roku na 4 stronie opublikował artykuł „O Symbolu Żołnierstwa Polskiego: Łukaszu Przybylskim Słów Kilkoro”, a w którym autor omyłkowo przesunął awans z sierpnia na styczeń, a ranę z 1831 roku na 1919, prawdopodobnie, dlatego że pisząc swój tekst bazował na wywiadzie jakiego Przybylski udzielił Kurierowi Poznańskiemu w lipcu 1919 r. i informacje podane w wywiadzie zlały mu się w jedno. Przybylski zaznaczył również w owym wywiadzie, iż to jego pierwsza wizyta w Wielkopolsce, o czym zresztą donosiły relacje prasowe między innymi w Kurierze Poznańskim, kiedy Przybylski przybył do Poznania, aby 16 lipca 1919 roku wziąć udział w obchodach rocznicy bitwy pod Grunwaldem[3].
Uwagi
edytuj- ↑ Rok urodzenia i miejsce urodzenia niepewne, ponieważ:
1) Dziennik Personalny R.2, nr 10 z 12 marca 1921 roku „Imienny wykaz weteranów Powstań Narodowych 1831, 1848, 1863 roku uznanych na zasadzie ustawy z dnia 2.8.1919 roku przez Komisję Kwalifikacyjną i zatwierdzonych przez Min. Spraw Wojsk. i Ministra Skarbu” na stronie 39, pod numerem 1830 podaje: Przybylski Łukasz ur. 1817 Rabowice, szeregowy.
2) W „Piśmie Tygodniowym Ilustrowanym” R.14, nr 5 z 1 lutego 1919 jest fotografia Łukasza Przybylskiego z podpisem: „102 letni Łukasz Przybylski”, co daje 1919-102=1817 rok.
3) W czasopiśmie „Ilustracja Polska Placówka” nr 4 z 26 stycznia 1919 s. 1, jest fotografia Łukasza Przybylskiego z podpisem: „liczy obecnie 102 lata”, co daje 1919-102=1817 rok (zobacz link).
Prawdopodobnie błędna data i miejsce urodzenia została podana przy akcie zgonu i została powielana za rokiem wykutym na nagrobku w 1930 roku i publikacją: Artur Górski „O symbolu Żołnierstwa Polskiego Łukaszu Przybylskim słów kilkoro”, [w:] Weteran, nr 113 z VIII 1930, s. 4.
Przypisy
edytuj- ↑ Jarosz, Kuliberda i Wojcięgowska 2018 ↓, s. 36, na podstawie aktu zgonu – USC Lipno nr 38 z 1922.
- ↑ Jarosz, Kuliberda i Wojcięgowska 2018 ↓, s. 47.
- ↑ Łukasz Przybylski. Bohater trzech powstań? – Menway w INTERIA.PL [online], menway.interia.pl [dostęp 2020-02-27] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Mirosław Krajewski, Nowy słownik biograficzny ziemi dobrzyńskiej, tom II: M–Ż, Rypin 2014, s. 217–218
- Bogdan Jarosz, Bożenna Kuliberda, Danuta Wojcięgowska. Ponad 100-letni powstaniec pułkownik Łukasz Przybylski. Prawda czy legenda?. „More Maiorum. Miesiecznik Genealogiczny”. 12 (71), grudzień 2018. Bielsko-Biała.