Łukasz Górka (zm. 1475)
Łukasz (I) Górka herbu Łodzia (zm. w 1475) – wojewoda poznański w 1441 roku, starosta generalny Wielkopolski w latach 1447–1448, 1451–1454 i 1456–1457, podczaszy poznański w 1438 roku, dworzanin królewski w 1428 roku, starosta Kościana w latach 1433–1469- (1475), starosta Nakła, starosta Pobiedzisk w latach 1442–1472-(1475)[1], poseł do sułtana Amurata w 1440 roku, z oznajmieniem, że Władysław III Warneńczyk jest już królem Węgier[2].
 Płyta nagrobna Łukasz I Górki w poznańskiej katedrze | |
 Łodzia | |
| Data śmierci | |
|---|---|
| Ojciec | |
| Matka |
Dorota Górczyna |
| Żona |
Katarzyna Dobrogostówna Szamotulska |
| Dzieci |
Uriel Górka |
Życiorys
edytujSyn Jakuba (Jakusza) z Górki (Miejskiej Górki) i jego żony Doroty. Praprawnuk wojewody kaliskiego Mikołaja Przedpełkowica[3]. W młodości został dworzaninem królewskim (prawdopodobnie za wstawiennictwem swego wuja Mikołaja I z Górki i Kórnika - kanclerza kapituły poznańskiej).
W 1428 został łożnym Władysława Jagiełły, przed 1434 otrzymał (prawdopodobnie w zastaw) starostwo kościańskie, a w 1437 lub 1438 urząd podczaszego poznańskiego. W 1440 towarzyszył Władysławowi Warneńczykowi w wyprawie na Węgry, doprowadzając posiłki z Wielkopolski, jednak przed bitwą pod Warną powrócił do ojczyzny. Po śmierci Władysława III posłował zarówno do Kazimierza Jagiellończyka jak i Bolesława IV – księcia mazowieckiego w sprawie sukcesji. Szybko został zaufanym nowego króla, w latach 1447–1448 sprawował urząd wielkopolskiego starosty generalnego (ponownie w 1451-1454 i 1456-1457), a w 1449 został wojewodą poznańskim.
Jako członek rady królewskiej popierał Kazimierza w walce z Zbigniewem Oleśnickim i małopolską opozycją. Jako zwolennik inkorporacji Prus kontaktował się z Związkiem Pruskim a w 1454 brał udział w hołdzie Gdańska. Był jednym z głównodowodzących w bitwie pod Chojnicami (18 IX 1454), a po klęsce trafił do niewoli. Więziono go w Malborku, skąd został zwolniony w 1455 roku.
Od tego momentu działał wyłącznie jako dyplomata, choć podczas wojny trzynastoletniej udzielał wojskom królewskim wsparcia finansowego. Był sygnatariuszem aktu pokoju toruńskiego 1466 roku[4]. Po wojnie rokował z Maciejem Korwinem – królem Węgier o tron czeski dla synów Kazimierza.
W 1474 brał udział w nieudolnym pospolitym ruszeniu mającym bronić południowej Wielkopolski przed najazdem Jana II Szalonego – księcia żagańskiego.
Do śmierci sprawował urząd starosty kościańskiego (jego bezwzględne ściąganie podatków wywołało bunt mieszczan w 1447) oraz pobiedziskiego. Zmarł nagle 11 kwietnia 1475, pochowano go w poznańskiej katedrze.
Po 1444 roku poślubił Katarzynę Szamotulską, córką Dobrogosta Szamotulskiego, kasztelana poznańskiego[5]. Miał synów: Uriela, Jana, Jakuba (II) i Mikołaja (II) oraz córkę Małgorzatę - żonę Stanisława Zbąskiego.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Antoni Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981, s. 73.
- ↑ Pogląd na stosunki Polski z Turcyą i Tatarami, na dzieje Tatarów w Polsce osiadłych, na przywileje tu im nadane, jako też wspomnienia o znakomitych Tatarach polskich / przez Juljana Bartoszewicza, Warszawa 1860, s. 129.
- ↑ Karłowska-Kamzowa Alicja, Zamek kórnicki w średniowieczu i epoce nowożytnej. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 9-10., Biblioteka Kórnicka, 1968 [dostęp 2021-10-25].
- ↑ Volumina Legum, t. I, Petersburg 1859, s. 101.
- ↑ Tomasz Jurek: Łukasz Górka - magnat i mecenas. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej Z. 32, s. 13.
Bibliografia
edytuj- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.) Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1983, PWN ISBN 83-01-02722-3