Łuk podkowiasty
Łuk podkowiasty, łuk mauretański – łęk, architektoniczny element konstrukcyjny lub dekoracyjny, łuk w którym ramiona mają kształt wycinka obwodu jednego koła, większego od łuku pełnego[1]. W łuku podkowiastym rozpiętość ramion jest większa niż odległość w punktach oparcia (impostach)[2]. Kształt półkola zwężającego się u podstawy, tworzy formę podkowy[3], skąd nazwa łuku. W typie ostrołukowym (łuk ostry podkowiasty[1]) ramiona w szczycie wyznaczone są przez przecinające się odcinki koła, tworząc kształt ostrołuku.
Stosowany głównie w architekturze islamskiej wieńczył wszelkiego typu otwory. Pojawiał się sporadycznie w czasach rzymskich, ale na szerszą skalę łuk podkowiasty zastosowano w meczecie Umajjadów w Damaszku (706–715), być może motyw ten wywodzi się z przekonania (do dziś istniejącego wśród mieszkańców Afryki Północnej), że podkowa stanowi ochronę przed „złym okiem”[3]. Dalszy rozwój tego typu łuków w architekturze nastąpił w VIII wieku, kiedy muzułmanie użyli takich konstrukcji w pałacu Al-Uchajdir. Następnie rozpowszechnił się w wielu meczetach w całym świecie muzułmańskim. Łuki podkowiaste są również powszechne w wielu budynkach w Europie, głównie w Hiszpanii w sztuce islamskiej i mozarabskiej (np. Wielki Meczet w Kordobie, klasztor San Miguel de Escalada, kościół w San Cebrián de Mazote), w Indiach i wielu częściach świata[3].
Łuk podkowiasty miał większą wysokość niż łuk pełny (półkolisty), a więc większe walory dekoracyjne[3].
-
Łuki podkowiaste w kościele mozarabskim Santiago de Peñalba -
Łuk ostry podkowiasty w Palacio de la Aljafería
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Krystyna. Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wyd. 3, Warszawa: Wydawn. Nauk. PWN, 2002, s. 242, ISBN 83-01-12365-6, OCLC 51024180 [dostęp 2020-09-21].
- ↑ Anna Cichowicz, Zrozumieć architekturę: ilustrowany leksykon, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, [cop. 2013], s. 73, ISBN 978-83-213-4799-8, OCLC 848212162 [dostęp 2020-09-21].
- ↑ a b c d muslimheritage (ang.), dostęp 2020-09-21
Bibliografia
edytuj- Z. Mączyński; Elementy i detale architektoniczne w rozwoju historycznym; Wyd. Arkady; Warszawa 1997; ISBN 83-213-3966-2
- W. Koch; Style w architekturze arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne; wyd. Świat Książki; Warszawa; 1996 r.; ISBN
- W. Szolginia; Architektura; wyd. Sigma NOT; Warszawa; 1992 r.; ISBN 83-85001-89-1.
- J. Jasieńko, T. Łodygowski, P. Rapp; Naprawa, konserwacja i wzmacnianie wybranych zabytkowych konstrukcji ceglanych, Wyd. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2006 r.