Łowcy mamutów

Łowcy mamutów (oryg. czes. Lovci mamutů) – najbardziej znana z powieści czeskiego pisarza Eduarda Štorcha o życiu ludzi czasów przedhistorycznych, której akcja toczy się na obszarze Czech i Moraw w epoce paleolitu.

Łowcy mamutów

Lovci mamutů

Autor	Eduard Štorch
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Czechosłowacja
Język	czeski
Data wydania	1918

Mamut ścigał ich zawzięcie, miażdżąc po drodze wszystko, co napotkał... (mal. Paul Jamin, 1885)

Lektura w zamyśle autora przeznaczona dla dzieci i młodzieży, a także jako pomoc pedagogiczna. Zalążek jej powstał w 1907 jako tomik zatytułowany Člověk diluviální, w postaci rozszerzonej wyszła w 1918 już pod tytułem Lovci mamutů – Čteni o praobyvatelích země české, a po dalszym rozwinięciu i modyfikacjach treści wydana została w 1937 w obecnej postaci. Ostatnie jej wydanie (szkolne), przekształcone i skrócone, nosiło tytuł Lovci mamutů na Bílé skále (1946).

Treść

Treścią fabuły jest wędrówka paleolitycznej gromady ludzkiej, rozpoczynająca się nad brzegami Dyi koło dzisiejszych Dolnich Vestonic, a zakończona w Libni w okolicach Pragi. W toku pełnej zdarzeń opowieści autor pokazuje łowiecką społeczność patriarchalną, która poluje na mamuty, traci i ponownie zdobywa ogień, uchodzi przed obcymi, silniejszymi gromadami, zmaga się z głodem zimą i broni się przed groźnymi zwierzętami. Główna postać, wokół której toczy się narracja, to 10-12-letni chłopiec o przezwisku Kopacz, wraz ze swym rówieśnikiem Wiewiórczakiem przygotowujący się do dorosłego życia i uczący się na dobrych łowców. Ich towarzyszkami są dwie dziewczynki – Kukułka i Żabka, wśród dorosłych wyróżnia się szczególnie łowca Mamucik, którego po odrzuceniu poprzednika gromada obiera później swym naczelnikiem.

Opisując ich codzienne życie i przygody, podpatrując ich zręczność w zmaganiach z warunkami ówczesnego bytu, autor umiejętnie przybliża sposób życia przedhistorycznych ludzi, ukazując przy tym ich wzajemne relacje oraz poziom wiedzy życiowej, jaką dysponował „człowiek dyluwialny” w starszej epoce kamienia. Przedstawia również ciekawsze i ważniejsze znaleziska archeologiczne z omawianych terenów, umiejętnie wkomponowując je w fabułę.

Edycja, odbiór, nawiązania

Ilustracje do wydania z 1918 r. wykonał Jaroslav Panuška, w wydaniach późniejszych były one m.in. autorstwa Zdeňka Buriana (rysunki), uzupełnione jego ilustracjami barwnymi w wydaniu z 1964 r.

W 1948 r. książka zyskała pisarzowi nagrodę stołecznego miasta Pragi im. Boženy Němcovej. Poza tłumaczeniem na polski przełożono ją na język niemiecki, francuski, hiszpański, słowacki, węgierski, japoński.

W 2010 r. planowano nakręcenie na podstawie powieści filmu Karela Janáka, do realizacji jednak nie doszło.

Tytuł powieści posłużył nazwą wystawie o pradziejach ziem czeskich w praskim Muzeum Narodowym.

Powieści pokrewne (w wyd. polskim)

• Jean Marie Auel – Łowcy mamutów ("The Mammoth Hunters") z cyklu Dzieci Ziemi ; Dom Wyd. "Rebis", Poznań 1993 ISBN 83-86211-64-4
• Lothar Streblow – Mamut Manka ("Manka, das Mammut") ; Wyd. "Geminis", Warszawa 1995 ISBN 83-86609-35-4