Łopuszna
Łopuszna – wieś w gminie Nowy Targ, powiecie nowotarskim w województwie małopolskim przy drodze wojewódzkiej nr 969 z Nowego Targu do Krościenka.
| wieś | |
.jpg) Dwór Tetmajerów w Łopusznej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1684[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-432[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0457372 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowy Targ  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
 49°28′34″N 20°07′57″E/49,476111 20,132500[1]
| |
.jpg)
_a2.jpg)
W latach 1934–1954 oraz 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Łopuszna. W latach 1975–1998 Łopuszna położona była w województwie nowosądeckim.
Położenie geograficzne
edytujMiejscowość położona jest w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej nad Dunajcem, u podnóża Gorców. Jej zabudowa ciągnie się wzdłuż potoku Łopuszanka w głąb Gorców. Niektóre osiedla, jak np. Zarębek Wyżni i Koszary Łopuszańskie, położone są wysoko na zboczach Gorców, odosobnione od reszty wsi.
Przez położoną na prawym brzegu Dunajca część Łopusznej płynie potok Czerwonka[4].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0457389 | Niżni Zarębek | część wsi |
| 0457395 | Średni Zarębek | część wsi |
| 0457403 | Wyżni Zarębek | część wsi |
| 1049445 | Za Wodą | część wsi |
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7].
- Kościół pw. Świętej Trójcy z otoczeniem;
- dwór z zespołem budownictwa drewnianego oraz ogród dworski. Dwór z ok. 1790 r. (przebudowany pod koniec XIX w.) w latach 1821–1884 należał do Leona Przerwy-Tetmajera. Obecnie jest filią Muzeum Tatrzańskiego i znajduje się w nim etnograficzne muzeum. Planowane jest utworzenie tam Muzeum Kultury Szlacheckiej.
Łopuszna znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Turystyka
edytujAtrakcyjne położenie miejscowości i baza noclegowa sprawiają, że jest ona dobrą bazą wypadową do zwiedzania Gorców. Wychodzą stąd 2 szlaki turystyczne:
Łopuszna – Zarębek Wyżni – Bukowina Waksmundzka – polana Świderowa – Długie Młaki – Turbacz. 3.45 h, ↓ 2.35 h
Łopuszna – obok Pucołowskiego Stawku – polana Zielenica. Czas przejścia około 2:20, ↓ 1:45 h, różnica wzniesień 490 m.
Ludzie związani z Łopuszną
edytujW Łopusznej dorastał, uczęszczał do szkoły powszechnej i odprawił mszę prymicyjną, a później często tu powracał ks. Józef Tischner. Na miejscowym cmentarzu znajduje się jego grób, a w centrum miejscowości budynek „Tischnerówka”, w którym znajduje się izba pamięci ks. J. Tischnera. Urodził się tu także i wychowywał jego brat Marian – profesor weterynarii. Tutaj urodził się także ks. Kazimierz Bukowski.
W latach 30. XIX w. w dworze Tetmajerów gościł poeta Seweryn Goszczyński, który wielokrotnie zwiedzał Gorce i opisał je jako pierwszy w polskiej literaturze. W 1848 r. w dworze Tetmajerów gościł także Jan Kanty Andrusikiewicz, przywódca powstania chochołowskiego. W dworze bywali także bracia Kazimierz Przerwa-Tetmajer i Włodzimierz Tetmajer.
W latach osiemdziesiątych XX w. w Łopusznej spędzał wakacje ukrywający się działacz opozycji Bogdan Borusewicz[8] oraz filozof Mirosław Dzielski[9] i jego żona Maria – historyczka. Oboje napisali tutaj wiele ze swoich prac. Z Łopusznej pochodzi także rzeźbiarz i medalier Wojciech Czerwosz (1913–1986)[10] oraz wójt gminy Nowy Targ od 1990 roku – Jan Smarduch[11]. Mieszka tutaj córka wójta, Weronika, wybrana w wyborach parlamentarnych w 2023 na posła Sejmu X kadencji[12].
W Łopusznej urodził się i mieszkał do 1900 roku Jerzy Lgocki, powstaniec śląski, twórca i komendant Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”, zamordowany w styczniu 1945 roku w KL Neuengamme. Na miejscowym cmentarzu w październiku 2018 roku postawiono jego symboliczny grób[13].
Niedaleko Tischnerówki zamieszkał aż do swojej śmierci dyrygent i humanista, profesor Kai Bumann, organizator Dni Tischnerowskich w Gdańsku[14]. Kai Bumann został pochowany 7 czerwca 2022 roku zgodnie ze swoją wolą na cmentarzu w Łopusznej[15].
Sport
edytujW Łopusznej funkcjonuje klub piłkarski „Przełęcz Łopuszna” występujący w podhalańskiej A-klasie[16].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73329
- ↑ Strona główna | Gmina Nowy Targ [online], ugnowytarg.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 698 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Ujście do Dunajca. Mapy Google. [dostęp 2021-08-09].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15].
- ↑ Bogdan cały czas widzi Alinę w czerwonej sukience. b-borusewicz.pl, 2007-10-17. [dostęp 2016-09-02].
- ↑ Zauroczeni Łopuszną.
- ↑ Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 18–19.
- ↑ Józef Słowik: Wójt Jan Smarduch o 20-leciu samorządności. ugnowytarg.pl, 1 marca 2010.
- ↑ Sejm: PiS wygrywa w okręgu sądecko-podhalańskim. wnp.pl. [dostęp 2023-10-17].
- ↑ Arkadiusz Stefaniak-Guzik, Jerzy Lgocki.
- ↑ Redakcja, Cisza to najpiękniejsza muzyka. Zmarł Kai Bumann [online], Miesięcznik Znak, 3 czerwca 2022 [dostęp 2022-08-26] (pol.).
- ↑ Redakcja, Cisza – muzyka cmentarzy [online], Dziennik Bałtycki, 30 października 2009 [dostęp 2022-08-26] (pol.).
- ↑ Przełęcz Łopuszna. pilka.sadeckie.pl. [dostęp 2010-12-02].
Linki zewnętrzne
edytuj- Łopuszna, pow. nowotarski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 728.