Łagiewniki (gmina w województwie łódzkim)
Łagiewniki – dawna gmina wiejska istniejąca do 1946 roku w woj. łódzkim. Siedzibą władz gminy były Łagiewniki (obecnie część dzielnicy Bałuty w Łodzi)[2].
| gmina wiejska | |||
| 1867–1946[a] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1919–39: łódzkie (II RP) | ||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Populacja (1924[1]) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
1867–1939
edytujZa Królestwa Polskiego gmina Łagiewniki należała do powiatu łodzińskigo (łódzkiego) w guberni piotrkowskiej[3][4].
W okresie międzywojennym gmina Łagiewniki należała do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim. Obejmowała miejscowości: Chełmy (kolonia), Krogulec (osada), Krzywie (folwark i wieś), Łagiewniki (folwark), Łagiewniki (klasztor), Łagiewniki A (folwark) Łagiewniki Małe (wieś), Łagiewniki Nowe (wieś), Łagiewniki Poklasztorne (wieś), Łagiewniki Stare (wieś), Modrzew (wieś), Rudunki (folwark i (wieś), Skotniki (kolonia, wieś i osada młynarska) i Zegrzanki (wieś i osada fabryczna)[5].
1 września 1933 gminę Łagiewniki podzielono na 10 gromad (sołectw)[6].
- Chełmy – kolonia Chełmy;
- Krzywie – wieś, folwark i osada Krzywie, osada Krogulec;
- Łagiewniki Małe – wieś Łagiewniki Małe;
- Łagiewniki Klasztor – klasztor Łagiewniki, folwark i osada Łagiewniki oraz folwark Łagiewniki A Las;
- Łagiewniki Nowe – wieś Łagiewniki Nowe i wieś Łagiewniki Poklasztorne;
- Łagiewniki Stare – wieś Łagiewniki Stare, wieś i osada młynarska Skotniki;
- Modrzew – wieś Modrzew;
- Rudunki – wieś i folwark Rudunki;
- Skotniki – kolonia Skotniki;
- Zegrzanki – wieś, osada i parcelacja Zegrzanki.
1939–1944
edytujPo wybuchu II wojny światowej, gminę włączono do III Rzeszy. 1 stycznia 1940 Łodzi (odtąd Litzmannstadt) nadano uprawnienia miasta wydzielonego. Tego samego dnia Niemcy wcielili w granice miasta rozległe tereny przyległe, o powierzchni kilkakrotnie większej od dotychczasowej Łodzi (m.in. miasto Ruda Pabianicka, Brus, Radogoszcz, Łagiewniki, Nowosolną, Wiskitno, Chojny i inne)[7].
PRL
edytujPo zajęciu Łodzi przez wojska sowieckie 19 stycznia 1945, rządy w Łodzi przejęła polska administracja. Ponieważ nowe władze państwowe nie uznały zmian administracyjnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego[8], przywrócono granice miasta z sierpnia 1939. Doprowadziło to do paradoksalnej sytuacji, kiedy to miejscowości włączone przez Niemców w granice Łodzi odzyskały swój samodzielny byt[9], a co z kolei uniemożliwiało szybkie porządkowanie spraw miasta po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej[7].
Ponieważ już wcześniej, 10 września 1944, Łódź zaliczono do województw miejskich[10] wywarło to niewątpliwie duży wpływ na decyzję rządu o powrocie do miasta większości obszarów włączonych do Łodzi w 1940 podczas okupacji niemieckiej[7]. I tak już po ponad roku, 13 lutego 1946, powrócono do zmian niemieckich, w związku z czym gmina Łagiewniki została ponownie zniesiona[11]:
- część jej obszaru włączono do Łodzi[b]:
- Łagiewniki, Łagiewniki A, Łagiewniki Małe, Łagiewniki Klasztor, Łagiewniki Podklasztorne i Modrzew;
- pozostałe gromady przyłączono do gminy Lućmierz w tymże powiecie:
- Chełmy, Krzywie, Łagiewniki Nowe, Łagiewniki Stare, Rudunki, Skotniki i Zegrzanki[13].
Zobacz też
edytujUwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
- ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
- ↑ Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej
- ↑ Łódzki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 18, poz. 229.
- ↑ a b c Atlas Historyczny Miasta Łodzi (Mapa rozwoju terytorialnego Łodzi)
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
- ↑ Bandurka M., 1995; Koter M., Geneza układu przestrzennego Łodzi, 1969 (s. 162-163)
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22.
- ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 35, s. 66 (PDF – 2), kol. 1.
- ↑ Czesław Gumkowski. Wielka Łódź. „Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi”. Nr 6, s. 4–6 (PDF – 3–4), grudzień 1945. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi. [dostęp 2017-04-13]. Cytat: [...] W dniu 5 listopada 1945 roku nastąpiło komisyjne włączenie części Gminy Łagiewniki do granic administracyjnych m. Łodzi [...].
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.