Zbrodnia w Trójcy
Zbrodnia w Trójcy – zbrodnia popełniona 23 października 1944 roku przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na Polakach i Ukraińcach we wsi Trójca położonej w dawnym powiecie śniatyńskim województwa stanisławowskiego, na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. W konsekwencji zginęło 72–75 osób.
 Tablica Pomnika ofiar zbrodni dokonanej na obywatelach polskich przez OUN-UPA wymieniająca Trójcę | |
| Państwo |
Polska (tereny anektowane przez ZSRR) |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data | |
| Liczba zabitych |
72–75 |
| Typ ataku | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 48°26′41″N 25°12′39″E/48,444722 25,210833
| |
Przed zbrodnią
edytujPrzed II wojną światową Trójca była wsią o mieszanym, ukraińsko-polsko-żydowskim składzie narodowościowym; Ukraińcy stanowili zdecydowaną większość. W 1939 roku w Trójcy mieszkało około 700 Polaków[1].
Według świadectw zebranych przez Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów w czasie okupacji niemieckiej w samej Trójcy nie doszło do żadnego ataku ukraińskich nacjonalistów na Polaków. Jeden ze świadków wspomina spalenie polskich gospodarstw na należącym do sołectwa pobliskim osiedlu Haniów i zabicie 13 Polaków w marcu 1944 roku[1].
W maju 1944 r., po zajęciu tych ziem przez Armię Czerwoną, Polaków zaczęto powoływać do Wojska Polskiego, pozbawiając wsie mężczyzn zdolnych do obrony; podobnie stało się w Trójcy[1].
Przebieg zbrodni
edytujWedług wspomnień świadków oddział UPA nadciągnął od strony Dawydowa około godziny 14. Napastnicy rozeszli się po wsi i odwiedzając polskie zagrody zabijali napotkanych ludzi. Z reguły zabijano przy użyciu broni palnej, jednak zdarzały się także przypadki tortur. Mienie Polaków grabiono zabierając je wozami. Ograbione domostwa razem z ciałami ofiar podpalano[1].
Na widok nadchodzącej grupy część Polaków ratowała się ucieczką na pola i w stronę Zabłotowa, gdzie stacjonowali radzieccy żołnierze. Niektórzy z Polaków znaleźli schronienie w domach ukraińskich. Rodzinę Stanisława Jankowskiego przed napadem ostrzegła Ukrainka Marusia Błoszko. Za pomoc udzieloną Polakom upowcy ukarali śmiercią 9 osób z ukraińskich rodzin Manyluków i Sachruków; inną karą było palenie domów Ukraińców ratujących Polaków[2].
Według świadka zaalarmowani żołnierze radzieccy późnym wieczorem przyjechali do Trójcy, lecz zostali zatrzymani ogniem karabinu maszynowego i po godzinie wymiany ognia wycofali się do Zabłotowa. W nocy oddział UPA ze śpiewem na ustach opuścił Trójcę[1].
Według Grzegorza Motyki powołującego się na Litopys UPA napastnicy zabili 58 Polaków i 14 Ukraińców, w tym czworo dzieci w wieku do 2 lat[3]. Romuald Niedzielko podaje liczbę 75 zabitych[2]. Sz. Siekierka, H. Komański i E. Różański twierdzą, że ukraińscy nacjonaliści zabili w różnym czasie łącznie 104 mieszkańców Trójcy[1].
Zabitych podczas masakry 23 października 1944 pochowano w zbiorowej mogile[1].
Upamiętnienie
edytujW Trójcy (powiat zgorzelecki), gdzie po wojnie przesiedlono część Trójczan, znajduje się symboliczna mogiła ofiar zbrodni z tablicą wymieniającą nazwiska zabitych. W 1992 roku na zbiorowej mogile w ukraińskiej Trójcy rodziny ofiar postawiły pomnik w formie krzyża[1].
Obecnie prowadzone są prace renowacyjne mogiły pomordowanych w Trójcy, zainicjowane przez urodzonego w Trójcy społecznika, Edwarda Laskowskiego, autora książki "Ocalić od zapomnienia utracony dom rodzinny na Kresach", będącej zbiorem wspomnień m.in. o tejże miejscowości.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939–1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, 645-647; 651-678, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
- ↑ a b Kresowa księga sprawiedliwych 1939-1945. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA, Romuald Niedzielko (oprac.), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007, s. 185-186, ISBN 978-83-60464-61-8, OCLC 233432465.
- ↑ Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942-1960, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2006, s. 403, ISBN 83-88490-58-3, OCLC 838973434.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wystawa ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich II RP 1939-1947, powiat Śniatyn. [dostęp 2014-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-08)].