Zacierki[1][2] (kluski siekane, kluski tarte, zacierka skubana[potrzebny przypis]) – drobne, dosyć twarde kluski, uformowane przez pocieranie ciasta w dłoniach lub poprzez starcie go na tarce o dużych otworach[1][2].

„Zacierką” nazywa się też zupę z takimi kluskami[1][2][3].

Kuchnia polska

edytuj

Historia

edytuj

Nie wiadomo, kiedy zacierki pojawiły się w polskiej kuchni. Były spożywane już w XIX wieku, o czym świadczą ówczesne książki kucharskie, np. wydana w Grudziądzu – niemiecka Martha: eine zuverlässige Rathgeberin in der Kochkunst und in den meisten anderen Zweigen der Hauswirthschaft, gdzie pojawiają się jako „Polnische Satschierkien”, czyli polskie zacierki z mąki żytniej[3]. Przepis pojawia się również w poradniku Lucyny Ćwierczakiewiczowej 365 obiadów za pięć złotych, którego pierwsze wydanie ukazało się w 1860[4].

Zwyczajne zacierki zagniatają się jajkami z wodą, i tak twardo zagniecione ciasto, rwie się w drobne kawałki lub sieka tasakiem i rzuca na wodę lub mléko; w pierwszym razie krasi się masłém lub słoniną

Lucyna Ćwierczakiewiczowa, 365 obiadów za pięć złotych

Potrawy regionalne z zacierkami

edytuj

Na polskiej liście produktów tradycyjnych znajduje się m.in. znana już w XIX wieku „zacierka zagłębiowska” z okolic Sławkowa w powiecie olkuskim[4]. Produkt ten został wpisany na listę 22 sierpnia 2006 w kategorii „gotowe dania i potrawy w województwie śląskim”[5].

Na Kujawach jadano zacierkę kraszoną. Przepis zamieszczono w książce Doroty Kalinowskiej Gzik, żur i prażucha. Tradycje kuchni kujawskiej[6]. „(…) z mąki, jajka i odrobiny wody zarobić twarde ciasto. W międzyczasie zagotować wodę z ziemniakami krojonymi w kostkę. Gdy ziemniaki są już miękkie, wrzucać na wrzątek małe, rwane palcami kuleczki z ciasta tzw. zacierki. Po zagotowaniu okrasić przesmażoną słoninką z cebulką”.

Inne kultury

edytuj

Rodzaj zacierek w kuchni karaimskiej jako umacz – świeże ciasto ścierane na tarce o grubych oczkach lub odrywane ręką – podawane w dni powszednie[7]. W Chinach, podczas Nowego Roku Księżycowego, zacierki symbolizują szczęście[8].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c   zacierka – definicja, synonimy, przykłady użycia [w]: Słowniki PWN [online] [dostęp 2025-01-25].
  2. a b c   zacierka [w:] Wielki słownik języka polskiego [online], Instytut Języka Polskiego PAN [dostęp 2025-01-25].
  3. a b Nauka gotowania do użytku ludu polskiego, Grudziądz: Jarosław Dumanowski i Maciej Mazurkiewicz / Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły / Centrum Badań nad Historią i Kulturą Wyżywienia (stacja naukowa Polskiego Towarzystwa Historycznego) / Urząd Miejski w Grudziądzu, 2012, s. 15–16, 69, ISBN 978-83-61821-26-7.
  4. a b Rafał Natorski, Zacierki – hit do zupy. Prosty przepis na domowe kluseczki [online], 2019 [dostęp 2025-01-25].
  5. Zacierka zagłębiowska - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2025-01-25] (pol.).
  6. Dziś już nikt nie gotuje takiej zupy. Za komuny zajadały się wszystkie przedszkolaki, „Pyszności” [dostęp 2025-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-07-22] (pol.).
  7. Zofia Abkowicz, Kuchnia w tradycji dnia powszedniego i świąt karaimskich [online], 2007, s.17 [dostęp 2025-01-25].
  8. Jak zrobić zacierki – odkryj sekrety pysznych klusek polskiej kuchni - jadlosfera.pl [online], 21 lipca 2024 [dostęp 2025-01-25].