Wiślisko pod kopcem
Wiślisko pod kopcem – starorzecze Wisły w Dymitrowie Dużym, w 2019 r. objęte ochroną w formie użytku ekologicznego[1]. Starorzecze położone jest na dawnej terasie zalewowej Wisły, obecnie odciętej od rzeki obwałowaniami. Użytek ekologiczny obejmujący starorzecze wraz z zadrzewieniami na brzegach o łącznej powierzchni 2 ha powołano z inicjatywy Podkarpackiego Towarzystwa Przyrodników Wolne Rzeki[2].
 Widok na kopiec i południową część wiśliska | |
| użytek ekologiczny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
26.11.2019 |
| Akt prawny |
Uchwała nr XV/118/19 Rady Miejskiej w Baranowie Sandomierskim z dnia 26 listopada 2019 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Wiślisko pod kopcem" |
| Powierzchnia |
2 ha |
Położenie na mapie gminy Baranów Sandomierski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnobrzeskiego  | |
 50°28′58″N 21°30′36″E/50,482778 21,510000
| |
| Strona internetowa | |
Walory przyrodnicze
edytujW celu utworzenia użytku ekologicznego i objęcia ochroną wiśliska wiosną 2019 r. przeprowadzono inwentaryzację przyrodniczą[3], w ramach której stwierdzono występowanie wymienionych niżej gatunków roślin i zwierząt na obszarze projektowanego użytku.
Flora
edytujRoślinność wodną starorzecza stanowią zbiorowiska z klas: Lemnetea minoris reprezentowane przez gatunki takie jak rzęsa trójrowkowa, salwinia pływająca; Phragmitetea reprezentowane przez szuwar szerokopałkowy Typhetum latifoliae oraz Potametea reprezentowane przez zespół Hydrocharitetum morsus-ranae z dominującą osoką aloesowatą oraz charakterystycznym dla klasy gatunkiem owadożernym - pływaczem zwyczajnym/zachodnim z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Poza tym stwierdzono m.in. kosaćca żółtego.
Brzegi starorzecza porośnięte są przez zarośla wierzbowe z wierzbą białą, wierzbą kruchą i wierzbą wiciową, olszę czarną, dąb szypułkowy oraz grusze i jabłonie. Całość stanowi siedlisko przyrodnicze 3150: Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion będące przedmiotem ochrony w całej Unii Europejskiej.
Fauna
edytujW wiślisku licznie występują typowe dla starorzeczy ślimaki: błotniarka stawowa, wskazująca na dobrą jakość chemiczną wody i zatoczek rogowy. Wśród bezkręgowców stwierdzono także chrząszcza pływaka żółtobrzeżka. Zbiornik ten jest ważnym lokalnie miejscem rozrodu płazów, m.in. traszki grzebieniastej, grzebiuszki ziemnej, żaby moczarowej, żaby trawnej i żab zielonych. Na brzegach spotkać można przedstawicieli gadów: jaszczurkę zwinkę i zaskrońca.
Wśród ptaków stwierdzono poniższe gatunki: czajka, bocian biały, krzyżówka, sroka, sójka, trznadel, makolągwa, czyż, śmieszka, dzięciołek, dzięcioł zielony, grzywacz, skowronek, bogatka, czarnogłówka, modraszka, szczygieł, rudzik, piecuszek, pierwiosnek. Gromadę ssaków reprezentują borsuk i sarna.
Cel utworzenia użytku ekologicznego i zakres ochrony
edytujStarorzecze to z uwagi na naturalną, nieużytkowaną roślinność stanowi ważne lokalnie centrum różnorodności biologicznej. Jest ono śródpolną enklawą dla organizmów wodnych i mokradłowych, m.in. płazów. Biorąc pod uwagę fakt, iż ekosystemy wód słodkich są najbardziej zagrożonymi ekosystemami w skali globalnej[4], a płazy to najszybciej wymierająca grupa kręgowców, prawna ochrona miejsc takich jak to jest jedyną możliwością zahamowania wymierania w skali lokalnej.
Celem powołania użytku ekologicznego było zapewnienie ochrony ekosystemowi starorzecza, a więc zachowanie (bądź poprawa) aktualnych stosunków wodnych, niedopuszczenie do osuszenia i zagospodarowania terenu. W ramach ochrony należy zwracać szczególną uwagę na potencjalne zagrożenia wynikające z działalności człowieka, mogące negatywnie wpływać na środowisko starorzecza. Celowym dla ochrony obszaru działaniem zdaje się być przynajmniej częściowe przetamowanie rowu osuszającego starorzecze i zatrzymanie w nim większej ilości wody, a tym samym zmniejszenie tempa sukcesji roślinności. Poza możliwością budowy zastawki na rowie, użytek powinien być objęty ochroną bierną.
Wiosną 2020 r. przeprowadzono społeczne sprzątanie użytku ekologicznego[5].
W czerwcu 2021 roku na terenie użytku ekologicznego powstały tablice edukacyjne poświęcone walorom przyrodniczym starorzecza oraz historii kopca w Dymitrowie Dużym[6].
W sierpniu 2022 r. na rowie odwadniającym starorzecze w użytku ekologicznym została zbudowana zastawka piętrząca wodę[7].
Historia kopca
edytujKopiec o wysokości ok. 10 m górujący nad starorzeczem został usypany w 2009 r. w miejscu, w którym od XIII w. istniał kościół. Ruiny kościoła zostały zniszczone przez wezbrania Wisły i awulsję koryta rzeki[8]. Z kopca rozciąga się widok na okoliczne wsie, pola i dolinę Wisły.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Podkarpackiego [online], Dziennik Urzędowy Województwa Podkarpackiego [dostęp 2020-12-01] (pol.).
- ↑ Wniosek o powołanie użytku ekologicznego, Podkarpackie Towarzystwo Przyrodników Wolne Rzeki, 20 marca 2019.
- ↑ Piotr Bednarek, Walory przyrodnicze projektowanego użytku ekologicznego „Starorzecze pod kopcem”, Podkarpackie Towarzystwo Przyrodników Wolne Rzeki, 15 kwietnia 2019 [dostęp 2020-12-01].
- ↑ WWF, Living Planet Report - 2018: Aiming Higher, M. Grooten R. Almond (red.), 2018, ISBN 978-2-940529-90-2.
- ↑ Starorzecze w Dymitrowie Dużym posprzątane! | Wolne Rzeki [online], 31 stycznia 2020 [dostęp 2020-12-01] (pol.).
- ↑ Tygodnik Nadwiślański - Edukacja w starorzeczu Wisły, 3 czerwca 2021.
- ↑ Nasza pierwsza zastawka na rowie melioracyjnym | Wolne Rzeki [online], 28 sierpnia 2022 [dostęp 2023-01-18] (pol.).
- ↑ Landlinetracker, Dymitrów Mały [online], landlinetracker, 15 grudnia 2013 [dostęp 2020-12-01] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Użytek ekologiczny Wiślisko pod kopcem. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2020-12-02].