Włodzimierz Fruczek

Włodzimierz Fruczek (ur. 3 czerwca 1952 w Warszawie, zm. 15 listopada 2023[1] tamże) – polski artysta plastyk, uprawiający rysunek, malarstwo, grafikę, rzeźbę i performance. Prekursor polskiego street artu[2][3]: pierwszy polski artystyczny grafficiarz[4], pionier wśród twórców artystycznych murali w Polsce[5].

Włodzimierz Fruczek
Ilustracja
Włodzimierz Fruczek siedzący na ławce przy Fundacji Cmentarza Żydowskiego „Gęsia”, ul. Edwarda Gibalskiego 21
Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1952
Warszawa

Data i miejsce śmierci

15 listopada 2023
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo, rysunek, grafika, rzeźba, performance

Włodzimierz Fruczek pochodził ze starej warszawskiej rodziny. Był synem Zygmunta (1913–1990, kawalera Orderu Virtuti Militari, przed wojną oficera 1 Gdyńskiego Batalionu Morskiej Brygady Obrony Narodowej, po wojnie dyrektora Departamentu Eksploatacji w Ministerstwie Żeglugi, doradcy wicepremiera Stefana Jędrychowskiego do spraw rybołówstwa morskiego i wieloletniego dyrektora Morskiego Instytutu Rybackiego) i Krystyny (1921–1989) z domu Prochnau. Włodzimierz Fruczek odbył w dzieciństwie parę dłuższych podróży zagranicznych z rodzicami.

Twórczość

edytuj

Włodzimierz Fruczek stworzył pierwsze murale w Polsce w 1970 roku[4]. Będąc wtedy uczniem liceum im. Mikołaja Kopernika, namalował na wielkiej, ślepej, ceglanej ścianie budynku przy ul. Grzybowskiej w Warszawie w okolicy skrzyżowania z ul. Żelazną szereg zarysów białych, wykrzywionych, stojących nieruchomo, trzymających się za ręce, samotnych, upadających, wyciągających dłonie ku słońcu postaci[2][6]. Niektórym kojarzyły się z policyjnymi obrysami sylwetek ofiar na miejscach zbrodni[7]. Kolejne murale powstały na ścianach budynków przy ul. Waliców 14 i na rogu ul. Żelaznej i ul. Chłodnej[8]. Anonimowe postacie szybko stały się elementem miejskiej legendy. Atmosfera dzielnicy pełnej zrujnowanych domów i melin potęgowała przekaz, że postacie te wnoszą istotny, duchowy element w ten zapuszczony rejon. Mówiono, że postacie te są memento tragicznej historii Woli i znajdującego się tuż obok warszawskiego getta: że przypominają o milczącej przeszłości, o egzekucjach i eksterminacji tutejszej ludności[4][5]. Malunek wykonany na ślepej ścianie kamienicy przy ul. Waliców 14 przedstawiał scenę rozstrzelania i jako jedyny miał tytuł: Taniec śmierci. Była to spontaniczna, emocjonalna reakcja twórcy na otaczające go pozostałości wojny i Zagłady[9]. Te pierwsze murale wyprzedziły nawet nowojorskie graffiti, których początek szacuje się na 1973 rok[2][5][10]. Znalazły się one na okładce monografii Sikorskiego i Rutkiewicza o historii graffiti w Polsce[8].

Fruczek nie ukończył później żadnej szkoły artystycznej. Przez pewien czas pracował jako dekorator w Centrali Rybnej[9].

Pod koniec życia pracował w swojej pracowni przy ul. Żytniej w Warszawie[6]. Tam wykonał m.in. pomnik z płaskorzeźbą Matki Bożej Powstańczej stojący obecnie na cmentarzu wojennym 1939 roku w Ołtarzewie[11]. Był autorem małych form rzeźbiarskich, aranżacji przestrzennych i scenografii. Przedstawiał również własne formy wypowiedzi artystycznych „z dala od modnych trendów”[8]. Miał w swoim dorobku parę wystaw indywidualnych[12]. Wspierał również swoją twórczością warszawskie inicjatywy społeczne[13].

Został pochowany 22 listopada 2023 roku w grobie rodzinnym (kwatera 192, rząd 4, miejsce 14) na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Przypisy

edytuj
  1. Natalia Bet, Nie żyje Włodek Fruczek. To dzięki niemu powstało graffiti w Polsce [online], fakt.pl, 19 listopada 2023 [dostęp 2023-11-21].
  2. a b c Magdalena Walulik: Sen o Włodzimierzu Fruczku (254). 2012-12-20. [dostęp 2013-12-02].
  3. Monika Morawiak: Miejsce sztuki współczesnej na mapie Warszawy – prezentacja na seminaium doktoranckie. 2012-10-30. [dostęp 2013-12-02].
  4. a b c Piotr Sarzyński. Mocne polskie graffiti. Kolor na mur i beton. „Polityka.pl”. 50 (2837), s. 90–91, 2012-01-20. [dostęp 2013-12-01]. 
  5. a b c Bartosz Anderjuk: Rozmowa z Tomaszem Sikorskim, „Pomników mamy dość, czas zachowywać autentyki”. 2011-06-25. [dostęp 2013-12-02].
  6. a b Fruczek daje świadectwo. www.slowobraz.pl, 2010-01-07. [dostęp 2012-12-02].
  7. Ewa C. Chabros, Polskie graffiti lat osiemdziesiątych w świetle relacji jego twórców [online], polska1918-89.pl, s. 215 [dostęp 2017-12-20].
  8. a b c Tomasz Sikorski, Marcin Rutkiewicz: Graffiti w Polsce 1940–2010. Warszawa: Carta Blanca, 2011. ISBN 978-83-7705-140-5.
  9. a b Rysunek Włodzimierza Fruczka na ulicy w 1974 roku, zdjęcie [online], 30 stycznia 2019 [dostęp 2020-10-11].
  10. Beata Chomątowska. Malowana dżungla. „Tygodnik Powszechny”. 33 (3345), 2013-08-18. [dostęp 2013-12-02]. 
  11. Grażyna Lipska-Zaremba, Ożarowskie pomniki i ich twórcy [online], Wirtualne Muzeum Ożarów Mazowiecki (wmom.pl), 1 lipca 2023 [dostęp 2023-11-22].
  12. Wystawa: Włodzimierz Fruczek: „Ciąg dalszy – czas grozy”. [dostęp 2013-12-02].
  13. 'Śniła się dzieciom Polska'. 2004-09-24. [dostęp 2013-12-02].

Zobacz też

edytuj