Tlenek berylu

Tlenek berylu, BeO – nieorganiczny związek chemiczny berylu z grupy tlenków. Został odkryty w 1797 roku przez Louisa Nicolasa Vauquelina podczas badań nad odmianami minerału berylu. Występuje w nim w ilości około 11%. Krystalizuje w układzie heksagonalnym (wurcytu).

Tlenek berylu

Be2+       O2−
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. tlenek berylu, tlenek(2−) berylu(2+), tlenek berylu(2+), tlenek berylu(II) Inne nazwy i oznaczenia monotlenek berylu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	BeO
Masa molowa	25,01 g/mol
Wygląd	białe kryształy
Identyfikacja
Numer CAS	1304-56-9
PubChem	14775
InChI InChI=1S/Be.O InChIKey LTPBRCUWZOMYOC-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 3,01 g/cm³; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie nierozpuszczalny w innych rozpuszczalnikach słabo rozpuszczalny w kwasach i zasadach Temperatura topnienia 2578 °C
Budowa Układ krystalograficzny heksagonalny
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2024-09-10] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H315, H317, H319, H330, H335, H350i, H372 Zwroty P P202, P260, P280, P302+P352, P304+P340+P310, P305+P351+P338 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 4 0   Numer RTECS DS4025000 Dawka śmiertelna LD50 2062 mg/kg (mysz, drogą pokarmową)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Otrzymywanie

W praktyce przemysłowej starsze metody otrzymywania tlenku berylu obejmują prażenie koncentratów rud berylowych lub ich stapianie z alkaliami, a następnie przeprowadzenie w rozpuszczalny w wodzie siarczan berylu (BeSO
4). Po oczyszczeniu wodorotlenek (Be(OH)
2) strącany był za pomocą wody amoniakalnej, a następnie w wyniku procesu kalcynacji przekształcany w tlenek berylu. W przypadku minerałów krzemianowych obecnie stosuje się nieco odmienny sposób postępowania – w wyniku działania fluorowodoru powstaje kompleks Na
2[BeF
4], który ługuje się wodą, strąca Be(OH)
2 i kalcynuje. Tlenek berylu kalcynowany w temperaturze 1000 °C lub wyższej (nazywany „wysokoprażonym”) jest mało reaktywny (poprzez zmniejszenie ilości wody w sieci krystalicznej w wyniku oddziaływania wysokiej temperatury), natomiast kalcynowany w zakresie temperatury 500–800 °C („niskoprażony” tlenek berylu) lepiej rozpuszcza się w kwasach mineralnych.

Zastosowanie

Tlenek berylu służy do wyrobu ceramicznych rur cechujących się wysoką odpornością na działanie odczynników chemicznych, a także tygli, w których można wytapiać aktywne chemicznie metale, takie jak chrom, cyrkon i uran. Stosowany jest również w procesach produkcji tranzystorów, zestawów półprzewodników i innych części mikroelektronicznych oraz w produkcji elementów do urządzeń mikrofalowych. Jest również wykorzystywany w chemii gazów szlachetnych do otrzymywania związków kompleksowych, np. z argonem ArBeO.

Bibliografia

• AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16283-2 .
• CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2  (ang.).
• John DavidJ.D. Lee John DavidJ.D., Zwięzła chemia nieorganiczna, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, ISBN 83-01-12352-4 .
• GünterG. Petzow GünterG. i inni, Beryllium and Beryllium Compounds, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2003, ISBN 978-3-527-30385-4  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Tlenek berylu, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy  (pol. • ang.).