Wikipedia

Strażnica WOP Jasienica Górna

zlikwidowany pododdział graniczny

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Górna Jasienica/Jasienica Górna – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica WOP
Górna Jasienica/Jasienica Górna
Strażnica SG w Jasienicy Górnej
Placówka SG w Jasienicy Górnej
Ilustracja
Budynek byłej strażnicy w Jasienicy Górnej (sierpień 2014)
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945[a]

Rozformowanie

15 czerwca 2006

Tradycje
Rodowód

227 strażnica WOP
236 strażnica WOP
26 strażnica WOP Jasienica Górna
1 strażnica WOP Jasienica Górna
2 strażnica WOP lądowa Jasienica Górna
Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Jasienicy Górnej
Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Jasienicy Górnej

Kontynuacja

SSG w Jasienicy Górnej
PSG w Jasienicy Górnej
PSG w Paczkowie
PSG w Nysie
PSG w Opolu

Komendanci / Dowódcy
Ostatni

mjr SG Jerzy Duda

Organizacja
Kryptonim

Satyryk 8[b], Ilmen 22[c]

Dyslokacja

Jasienica Górna 71

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza
Straż Graniczna

Podległość

49 komenda odcinka
73 batalion OP
46 batalion WOP
45 batalion WOP
4 GB WOP
batalion graniczny GB WOP w Prudniku
Górnośląska Brygada WOP
Sudecki Batalion WOP
Sudecki Oddział SG
Śląski Oddział SG

Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską[d].

Granica polsko-czeska, rej. Vidnavy (kwiecień 2010)

Placówka Straży Granicznej w Jasienicy Górnej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej z Republiką Czeską.

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 49 komendy odcinka Paczków jako 227 strażnica WOP (Górna Jasienica)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 strażnica została włączona w struktury 73 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 46 batalionu WOP w Paczkowie, który funkcjonował do 1956.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[e], a strażnica WOP Jasienica Górna otrzymała nr 236 w skali kraju[4]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady[5]. Strażnica II kategorii Górna Jasienica była 26 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza i włączona w struktury 45 batalionu WOP w Prudniku[6][7].

1 stycznia 1960 była jako 1 strażnica WOP III kategorii Jasienica Górna, a 1 stycznia 1964 była jako 2 strażnica WOP lądowa IV kategorii Jasienica Górna[8].

W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[9], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[10].

W 1984 Strażnica WOP Jasienica Górna została włączona w struktury utworzonego batalionu granicznego GB WOP w Prudniku, jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej[11].

 
D-ca strażnicy st. chor. sztab. Edward Frankowski (pierwszy w drugim rzędzie) i kpt. Kazimierz Obczyński, późniejszy k-nt strażnicy SG (drugi w pierwszym rzędzie) na uroczystej zbiórce w bg WOP Prudnik z okazji Święta LWP (październik 1985)

1 listopada 1989 rozformowano batalion graniczny GB WOP w Prudniku i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej (na czas „P” kadrowa)[11]. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy.

23 marca 1991 strażnica została włączona w struktury Sudeckiego Batalionu WOP w Kłodzku[12] i funkcjonowała do 15 maja 1991.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica została przejęta przez Sudecki Oddział Straży Granicznej w Kłodzku[13][14] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej.

12 stycznia 2002 Strażnica SG w Jasienicy Górnej została włączona w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu[15].

Jako Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i od 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[16], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Jasienicy Górnej (PSG w Jasienicy Górnej) w strukturach Śląskiego Oddziału Straży Granicznej.

Realizując przyjętą przez Radę Ministrów 6 czerwca 2000 Strategii Zintegrowanego Zarządzania Granicą. W części IV Strategii (dot. Środki Kontroli i Bezpieczeństwa), jako Placówka SG w Jasienicy Górnej funkcjonowała do 14 czerwca 2006, kiedy to zarządzeniem Komendanta Głównego SG została zniesiona[17]. Ochraniany odcinek granicy państwowej, przejęła Placówka Straży Granicznej w Paczkowie. Zgodnie z propozycją Komendanta Śląskiego Oddziału Straży Granicznej obiekt w Jasienicy Górnej był w dalszym ciągu wykorzystywany między innymi przez grupę operacyjno-śledczą oraz pełniona w nim była służba dyżurna przez kierownika zmiany. Następnie obiekt został przekazany gminie i zaadaptowany na mieszkania.

Ochrona granicy

edytuj

W październiku 1945[18] w ramach tworzących się Wojsk Ochrony Pogranicza na odcinku strażnicy został utworzony Przejściowy Punkt Kontrolny Otmuchów – kolejowy III kategorii[19] (został zlikwidowany jesienią 1946), którego załoga wykonywała kontrolę graniczną osób, towarów oraz środków transportu:

W 1960 1 strażnica WOP Jasienica Górna III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 12607 m:

  • Włącznie znak graniczny nr 176/18, wyłącznie znak gran. nr 186/28.

1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w którym kontrolę graniczną osób, pojazdów, środków transportu i celną realizowali funkcjonariusze strażnicy:

W 1975 odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej Strażnicy WOP Jarnołtów, od znaku gran. nr 176/18, włącznie do znaku gran. nr IV/170.

Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej do 31 października 1989, a od 1 listopada 1989 Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:

  • Włącznie znak gran. nr IV/170, wyłącznie znak gran. nr IV/182.
  • W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby na korzyść:
  1. Strażnicy WOP Gierałcice do znaku gran. nr 169/17.
  2. Strażnicy WOP Gościce do znaku gran. nr 182/1.
  • Współdziałała w ochronie granicy państwowej z:
    • Strażnicami WOP w: Gierałcicach i Gościcach
    • Grupą Operacyjno-Rozpoznawczą Zwiadu w Nysie – do 06.1990
  • W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–23 sierpnia 2005 terytorialny zasięg działania komendanta Strażnicy SG w Jasienicy Górnej obejmował gminę Otmuchów. Strażnica SG w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:

  • Włącznie znak gran. nr II/170  , wyłącznie znak gran. nr II/182.
  • W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
  1. Strażnicy SG w Gierałcicach (od 2 stycznia 2003 GPK SG w Głuchołazach) do znaku gran. nr 169/17.
  2. Strażnicy SG w Gościcach (od 2 stycznia 2003 GPK SG w Paczkowie do znaku gran. nr 182/1.
  1. GPK SG w Głuchołazach: włącznie znak gran. nr II/170, dalej granicą gmin: Głuchołazy, Nysa i Otmuchów.
  • Funkcjonariusze Strażnicy SG w Jasienicy Górnej pełniąc służbę graniczną przy granicy państwowej w rejonie linii rozgraniczenia z GPK SG w Głuchołazach, prowadzili rozpoznanie od miejscowości Jarnołtów w kierunku znaku gran. nr II/170, na korzyść sąsiada od znaku gran. nr II/170 do miejscowości Sławniowice, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
  • Strażnica SG w Jasienicy Górnej współdziałała w ochronie granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
    • Mikulivicami
    • Vidnavą.

19 lutego 1996 na odcinku zostały uruchomione przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

W okresie 24 sierpnia 2005–14 czerwca 2006, Placówka SG w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:

  • Włącznie znak gran. nr II/170, wyłącznie znak gran. nr II/182.
  • W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
  1. Placówki SG w Głuchołazach do znaku gran. nr 169/17.
  2. Placówki SG w Paczkowie do znaku gran. nr 182/1.
  • Współdziałała w ochronie granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
    • Mikulivicami
    • Vidnavą.

Wydarzenia

edytuj
  • 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[20]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[21].
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[22].

Strażnice sąsiednie

edytuj
Straż Graniczna:

Obsada personalna

edytuj
Obsada personalna w 1987
Stanowisko Stopień, imię i nazwisko
dowódca strażnicy st. chor. sztab. Edward Frankowski[23]
szef strażnicy chor. Henryk Dziasek[23]
podoficer rozpoznawczy st. sierż. Wiesław Rolik[24]

Dowódcy/komendanci strażnicy

edytuj
  • Eugeniusz Ambroziak (16.11.1951–1952)[25]
  • kpt. Józef Dziubek (był w 1970–1976[26])  
  • st. chor. sztab. Edward Frankowski (był w 1985–05.1989)[f]
  • ppor. Jacek Murdzek (05.1989–01.1990)[g]  
  • kpt. Stanisław Janik (01.1990–1.04.1991[27])[h]

Komendanci strażnicy SG:

  • kpt. SG/ppłk SG Kazimierz Obczyński
  • mjr SG Jerzy Duda (do 23.08.2005)
Komendanci placówki SG:
  • mjr SG Jerzy Duda (24.08.2005–14.06.2006) – do rozformowania[i].

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej, a od 2005 placówka Straży Granicznej.
  2. ↑ Kryptonim strażnicy w latach 1972–1973.
  3. ↑ Kryptonim strażnicy w latach 80. XX wieku.
  4. ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
  5. ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego 1954[3].
  6. ↑ st. chor. sztab. Edward Frankowski odszedł na emeryturę.
  7. ↑ ppor. Jacek Murdzek ubył do strażnicy WOP Krasne Pole.
  8. ↑ kpt. Stanisław Janik ubył do strażnicy SG w Gościcach.
  9. ↑ mjr SG Jerzy Duda odszedł na emeryturę.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
  2. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
  3. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
  4. ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.25.
  5. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 217.
  6. ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.186.
  7. ↑ Zarządzenie Dowódcy Wojsk Wewnętrznych nr 013/WW z 16.06.1956 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 152).
  8. ↑ Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
  9. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
  10. ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
  11. ↑ a b Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org z dnia 31 lipca 1989 w sprawie zmian etatowych w jednostkach WOP, przeformowano strażnicę WOP – Lądową rozwiniętą kategorii II w Jasienicy Górnej (na czas „P” kadrową).
  12. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 23.
  13. ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7.05.1991, utworzono Sudecki Oddział SG według etatu nr 44/08.
  14. ↑ Łach 2013 ↓, s. 294.
  15. ↑ muzeumsg ↓.
  16. ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
  17. ↑ Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.
  18. ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z 28.10.1945 dot. sformowania przejściowych punktów kontrolnych.
  19. ↑ Zaremba 2008 ↓, s. 99.
  20. ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
  21. ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
  22. ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
  23. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 72.
  24. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 76.
  25. ↑ Eugeniusz Ambroziak. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2019-12-28]. (pol.).
  26. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 16.
  27. ↑ Rozkaz nr 077 Ministra Spraw Wewnętrznych z 17.04.1991.

Bibliografia

edytuj
  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
  • Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
  • Grzegorz Zaremba. Przyczyny reorganizacji WOP w latach 1946–1948. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia”. 3/08, 2008. Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie. (pol.). 
  • Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
  • Straż Graniczna od 1991 – Śląski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
  • Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k.119 –123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Strażnica_WOP_Jasienica_Górna&oldid=74992028”